Do không gian chật hẹp nên du lịch nội đô của Hà Nội đã gần đạt đến giới hạn. Tuy nhiên, Hà Nội có không gian ngoại thành rộng lớn, giàu tiềm năng phát triển các loại hình du lịch như: Làng nghề, văn hoá – tâm linh, sinh thái, trải nghiệm… Hà Nội đang nỗ lực triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy du lịch ngoại thành, biến du lịch khu vực ngoại thành trở thành động lực tăng trưởng mới.
NGUỒN TÀI NGUYÊN PHONG PHÚ
Du lịch Hà Nội đang phục hồi mạnh mẽ và đã vượt giai đoạn đỉnh cao trước khi dịch bệnh Covid-19 xảy ra về lượng khách, cũng như tổng doanh thu từ các dịch vụ liên quan đến du lịch. Song thực tế cũng cho thấy, năng lực đón khách tại một số khu, điểm du lịch khu vực nội đô đã gần đạt đến giới hạn. Những dịp Lễ, Tết, một số điểm du lịch rơi vào tình trạng quá tải, dẫn đến chất lượng phục vụ khách khó bảo đảm. Trong khi đó, Hà Nội lại còn nhiều dư địa khai thác tài nguyên du lịch ở khu vực ngoại thành.
Sau khi chuyển sang hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Hà Nội hiện có 75 xã. Mỗi khu vực lại có những lợi thế riêng về phát triển các loại hình du lịch khác nhau. Tại khu vực phía tây thành phố, nơi được kết nối với trung tâm bằng đại lộ Thăng Long và đường 32, các địa chỉ du lịch dày đặc nằm dọc các tuyến đường này. Điển hình là chùa Thầy, chùa Tây Phương, làng mộc – làng rối nước – làng quạt Chàng Sơn, Khu du lịch Tuần Châu – Quốc Oai… Những điểm du lịch này rất thuận lợi khi nằm sát đại lộ Thăng Long. Theo tuyến đường 32, thành phố có các điểm du lịch như: Đền thờ Tô Hiến Thành, đình Đại Phùng…; xa hơn là Văn Miếu Sơn Tây, đền Và, Thành cổ Sơn Tây, làng cổ Đường Lâm… Đặc biệt khu vực phía tây là nơi có núi Ba Vì, với cảnh quan thiên nhiên phù hợp với phát triển du lịch sinh thái.
Khu vực phía bắc và phía đông thành phố xưa kia là vùng văn hoá Kinh Bắc. Tại đây có những địa chỉ văn hoá nổi tiếng như: đền Sái, làng rối nước Đào Thục, Thành cổ Cổ Loa, làng gốm Bát Tràng, làng gốm Kim Lan, đền thờ Hoàng thái hậu Ỷ Lan…
Một phần vùng văn hóa Sơn Nam nay nằm ở phía nam thành phố Hà Nội, với hệ thống di sản, làng nghề dày đặc, thí dụ như làng nghề thêu Quất Động, Đông Cứu, sơn mài Hạ Thái, cây cảnh Hồng Vân, nghề may Vân Từ, khảm trai-sơn mài Chuyên Mỹ… Khu vực phía nam còn nổi tiếng với di tích đền thờ Nguyễn Trãi hay làng Cựu với hàng trăm ngôi nhà cổ.
Phía tây nam thành phố nổi bật là các di sản, làng nghề như: Làng nghề tăm hương Quảng Phú Cầu, làng nghề mây tre đan Phú Vinh, di tích đình Nội Bình Đà, chùa Hương, chùa Bối Khê, chùa Trăm Gian…
Trải nghiệm làm nông nghiệp là xu hướng đang phát triển trong du lịch ngoại thành.
Trải nghiệm làm nông nghiệp là xu hướng đang phát triển trong du lịch ngoại thành.
Không gian phía tây nam cũng thuận lợi cho phát triển du lịch sinh thái với khu vực hồ Quan Sơn kết hợp với dãy núi đá vôi trùng điệp và nhiều thắng cảnh khác.
Theo đánh giá của các chuyên gia du lịch, khu vực ngoại thành Hà Nội giàu tiềm năng để khai thác các lĩnh vực: Du lịch văn hoá – tâm linh, du lịch làng nghề, du lịch sinh thái - nghỉ dưỡng, du lịch nông nghiệp… hoặc sự kết hợp giữa các loại hình du lịch nói trên.
Vẻ đẹp cổ kính của làng cổ Đường Lâm luôn “hớp hồn” khách du lịch.
Vẻ đẹp cổ kính của làng cổ Đường Lâm luôn “hớp hồn” khách du lịch.
TẠO ĐỘNG LỰC PHÁT TRIỂN MỚI
Xã Tích Lộc là một vùng trồng hoa lớn ở ngoại thành Hà Nội. Năm 2022, nghề trồng hoa, cây cảnh ở Tích Lộc được công nhận là Làng nghề Hà Nội. Diện tích trồng hoa tại đây đạt khoảng 100 ha, hiện chính quyền, nhân dân địa phương đang tiếp tục chuyển đổi cơ cấu, phấn đấu đưa diện tích trồng hoa, cây cảnh đạt 140 ha.
Trước đây, bà con nông dân chủ yếu bán hoa thành phẩm, các loại cây giống, hoa, cây cảnh trang trí công sở, biệt thự, sân vườn… Nhưng nay, ở các thôn Tích Giang 1, 2, 3, nhiều hộ gia đình chuyển hướng vừa trồng, bán các loại cây, hoa, vừa kết hợp tổ chức các mô hình du lịch sinh thái, trải nghiệm. Hoạt động này khiến hiệu quả kinh tế tăng lên rõ rệt.
Khách du lịch trẻ tuổi thích thú với những sản phẩm gốm sinh động khi đến với làng cổ Bát Tràng.
Khách du lịch trẻ tuổi thích thú với những sản phẩm gốm sinh động khi đến với làng cổ Bát Tràng.
Đánh giá về hoạt động du lịch ở làng hoa, cây cảnh ở Tích Lộc, Phó Chủ tịch Thường trực Hội lữ hành Việt Nam Phùng Quang Thắng cho biết, vùng trồng hoa, cây cảnh ở Tích Lộc là điểm đến có thể kết nối với nhiều điểm du lịch trên địa bàn huyện Phúc Thọ (cũ) như: Di tích Quốc gia đặc biệt đền Hát Môn; hoặc có thể liên kết các tuyến, điểm du lịch trên quốc lộ 32 như: làng cổ Đường Lâm, thành cổ Sơn Tây - Đan Phượng và các điểm chùa Thầy, chùa Tây Phương và Ba Vì.
Với mạng lưới liên kết đa dạng, Tích Giang hội tụ nhiều tiềm năng để trở thành một điểm đến hấp dẫn, thu hút không chỉ khách nội địa, còn cả du khách quốc tế; có thể khai thác các tour du lịch trong ngày hoặc liên kết để xây dựng các tour dài ngày.
Tại khu vực phía nam, các địa chỉ du lịch gồm: đình Nội Bình Đà, làng nghề tăm hương Quảng Phú Cầu, tơ lụa Phùng Xá được khai thác trong tuyến du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long”. Sau khi triển khai tuyến du lịch này, Hà Nội cũng mới đưa vào khai thác tuyến du lịch Nam Thăng Long thứ hai với các điểm đến gồm: Làng nghề làm vàng mã và đồ lễ phục vụ văn hóa tâm linh Phúc Am, Làng sơn mài Hạ Thái…
Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Trung Hiếu cho biết: “Các làng nghề ở tuyến du lịch phía nam Hà Nội đều có giá trị mỹ thuật cao, hấp dẫn khách du lịch. Việc kết nối các làng nghề với những điểm du lịch khác sẽ tạo nên sức hấp dẫn và chúng tôi hy vọng đây sẽ là sản phẩm tập trung với thị trường khách quốc tế vào thời gian tới”.
Trong khi nhiều điểm, tuyến du lịch được đưa vào khai thác thì các tuyến du lịch sinh thái như: Thiên Sơn - Suối Ngà, Khoang Xanh - Suối Tiên, Ao Vua… cũng liên tục đổi mới phương thức hoạt động. Nếu như trước đây, những điểm du lịch này chủ yếu phục vụ tham quan, ngắm cảnh, thì nay được kết hợp với các dịch vụ như: Thể thao mạo hiểm, chèo thuyền kayak, cắm trại... và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tạo nên dòng sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng kết hợp chăm sóc sức khỏe được nhiều khách trong nước và quốc tế đánh giá cao.
Theo bà Đặng Hương Giang, Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội, ngoại thành có lợi thế phát triển du lịch tâm linh, nghỉ dưỡng và du lịch nông thôn, nhất là khi các điểm nội đô đã gần đạt giới hạn công suất. Việc quy hoạch các cụm tuyến du lịch gắn với văn hóa, nông nghiệp và sinh thái là hướng đi quan trọng để tăng thời gian lưu trú và giá trị chi tiêu.
TIẾP TỤC ĐẦU TƯ, CẢI THIỆN CHẤT LƯỢNG
Bên cạnh những sản phẩm du lịch mới, các địa chỉ, sản phẩm du lịch ngoại thành truyền thống như: Gốm Bát Tràng, mây tre đan Phú Vinh, làng cổ Đường Lâm, du lịch chùa Hương… vẫn liên tục được “làm mới”, giúp khách du lịch có nhiều lựa chọn.
Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy, du lịch ngoại thành phong phú về loại hình, nhiều tiềm năng phát triển nhưng còn nhiều rào cản khiến du lịch ngoại thành chưa thể bứt phá.
Tiềm năng lớn, nhưng việc thiếu đầu tư bài bản khiến tài nguyên chưa thể biến thành sản phẩm hấp dẫn. Nhiều di tích được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt, nhưng việc hoạt động vẫn còn mang tính mùa vụ, thậm chí, có những di tích chỉ thu hút khách vài ngày lễ hội trong năm. Nhiều làng nghề vẫn chủ yếu sống dựa vào sản xuất và bán sản phẩm, chứ chưa thu hút được khách du lịch.
Để giải những “bài toán” này, cần cơ chế hợp tác liên ngành, liên lĩnh vực. Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Du lịch Việt Nam Cao Thị Ngọc Lan cho rằng, để phát triển du lịch ngoại thành, Hà Nội cần phải nâng cao liên kết vùng tạo chuỗi tour đa dạng, kết hợp tốt nội thành với ngoại thành và các tỉnh vùng lân cận; đồng thời, đẩy mạnh truyền thông kỹ thuật số qua mạng xã hội, video quảng bá và tour ảo để tăng sức lan tỏa.
Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Trung Hiếu cũng thừa nhận, nhiều mô hình du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm tại khu vực ngoại thành đã được xây dựng, nhưng cần mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng dịch vụ. Đặc biệt phát triển các sản phẩm thể thao thích hợp với thiên nhiên như trekking, đạp xe địa hình, cắm trại... cung cấp lựa chọn đa dạng cho du khách thích khám phá.
Giám đốc điều hành Công ty du lịch AZA Travel Nguyễn Tiến Đạt nhận định, khu vực ngoại thành có nhiều tiềm năng, thế mạnh về văn hóa, lịch sử. Nhưng Hà Nội nên tập trung một số lĩnh vực, thí dụ như trước mắt cần tập trung xây dựng 2 sản phẩm chính là du lịch làng nghề và du lịch nông nghiệp. Nhưng để làm được điều này cần liên kết chặt chẽ với khu vực nội thành để hình thành tour, tuyến hợp lý, có tính liên thông cao.
Bên cạnh đó, hạ tầng giao thông kết nối các điểm tham quan ngoại thành chưa đồng bộ, nhiều nơi đường đi còn nhỏ hẹp, thiếu bãi đỗ xe, biển chỉ dẫn. Điều này làm giảm trải nghiệm ban đầu và có thể gây khó khăn cho du khách tự túc hoặc tour du lịch trọn gói.
Dịch vụ lưu trú, ăn uống và hướng dẫn viên thiếu đồng bộ và chuyên nghiệp tại nhiều khu vực. Nhiều homestay vẫn còn quy mô nhỏ lẻ, dịch vụ chăm sóc sức khỏe và giải trí chưa phong phú, khó đáp ứng yêu cầu cao của du khách trong nước và quốc tế.
Công tác xúc tiến, quảng bá sản phẩm mới còn rời rạc, chưa tận dụng hiệu quả các nền tảng mạng xã hội, công nghệ số. Sự phối hợp giữa chính quyền địa phương, các hiệp hội du lịch và doanh nghiệp chưa đủ sức mạnh để xây dựng thương hiệu chung cho du lịch ngoại thành Hà Nội.
Để đánh thức du lịch ngoại thành, bên cạnh nỗ lực của ngành du lịch, của chính quyền địa phương, Hà Nội cần đẩy nhanh hơn nữa hoàn thiện, nâng cấp hạ tầng giao thông, thoát nước khu vực nông thôn; hạ tầng du lịch của những khu du lịch trọng điểm; đồng thời đẩy mạnh hỗ trợ các địa phương đào tạo nhân lực, quảng bá hình ảnh để du khách biết đến những nét đặc sắc của vùng, từ đó dựng xây các điều kiện cần và đủ để phát triển du lịch.
Ngày xuất bản: 12/10/2025
Tổ chức thực hiện: Kiều Hương-Ngọc Thanh-Xuân Bách.
Nội dung và ảnh: Giang Nam
Trình bày: Anh Minh