Ông Trần Văn Thuấn hiện là Giám đốc điều hành Công ty TNHH Bò sữa Thống Nhất Thanh Hóa, công ty con của Vinamilk. Ông cũng là người đã có nhiều thập niên gắn bó với Nông trường Thống Nhất Thanh Hóa và nay là Trang trại Vinamilk Green Farm Thanh Hóa. Ông cho biết, khu vực này trước đây chủ yếu là đất sỏi, vừa nghèo dinh dưỡng vừa không giữ được nước nên người dân chỉ có thể canh tác những loài cây ưa khô hạn như dứa (thơm), mía, cao su…

Sự xuất hiện của một tổ hợp trang trại có vốn đầu tư ngàn tỷ từ Vinamilk đã mang đến một diện mạo mới cho vùng đất này. Với hơn 8.000 con bò bê, trang trại không chỉ là nơi cung ứng khoảng 100.000 lít sữa tươi nguyên liệu chất lượng cao mỗi ngày, mà còn là hạt nhân kiến tạo nên một hệ sinh thái nông nghiệp bền vững nơi mà con người và thiên nhiên “cùng bắt tay” để phát triển.

Theo đuổi nguyên tắc “không có gì bị loại bỏ” trong nông nghiệp, toàn bộ chất thải từ quá trình chăn nuôi được thu gom và xử lý qua hệ thống biogas. Nhờ đó, chất thải được chuyển hóa thành phân bón hữu cơ để nuôi dưỡng đất, còn khí metan được thu hồi làm năng lượng đốt, phục vụ các hoạt động tại trang trại.

Ngoài diện tích cánh đồng 300ha của trang trại được canh tác theo hướng hữu cơ, lượng phân bón đạt tiêu chuẩn sau khi xử lý còn được cung cấp cho hàng trăm hộ dân liên kết, góp phần cải tạo hơn 700ha đất nông nghiệp xung quanh. Nhờ đó, màu xanh mát mắt của ngô sinh khối - loài cây tưởng chừng không thể sinh trưởng ở vùng đất khô cằn này - nay đã phủ xanh nhiều cánh đồng, mang đến nguồn sinh kế bền vững cho người dân nhiều đời gắn bó với nông trường. 

Không chỉ tại Thanh Hóa, mô hình trang trại sinh thái Green Farm đã được Vinamilk đầu tư phát triển tại Tây Ninh, Quảng Ngãi (theo tiêu chuẩn Global SLP), Đà Lạt (theo tiêu chuẩn Organic châu Âu). Riêng vòng tuần hoàn biến chất thải đàn bò thành tài nguyên cho nông nghiệp đã được ứng dụng đồng bộ trên hệ thống 15 trang trại trong và ngoài nước, góp phần giảm phát thải khí nhà kính, hạn chế khai thác tài nguyên nhiên và kiểm soát tác động tiêu cực đến môi trường.

Rời cánh đồng Trang trại Green Farm, nơi những con người Vinamilk vẫn đang nỗ lực tạo ra dòng sữa theo hướng hữu cơ, tinh khiết và phát thải thấp, chúng tôi đến với Nhà máy Sữa Việt Nam tại Bình Dương. Đây là một trong 2 siêu nhà máy (mega factory) của Vinamilk và cũng là một trong những nhà máy áp dụng các công nghệ tiên tiến nhất thế giới, với công suất thiết kế lên đến 800 triệu lít sữa mỗi năm. Sản lượng này tương đương hơn 12 triệu hộp sữa (180ml) mỗi ngày.

Trái ngược với công suất “khủng”, bên trong nhà máy này có rất ít nhân công. Bên cạnh những dây chuyền chạy tự động 100%, sự chuyển động đáng chú ý nhất đến từ những chú robot tự hành LGV…

Vinamilk là doanh nghiệp sữa đầu tiên có cả nhà máy và trang trại đạt trung hòa carbon gồm: Nhà máy sữa Nghệ An, Trang trại bò sữa Nghệ An vào năm 2023. Đáng chú ý, doanh nghiệp đã thực hiện theo tiêu chuẩn quốc tế công nhận là PAS2060:2014, với các kết quả kiểm kê khí nhà kính cũng theo chuẩn ISO14064.

Vinamilk là doanh nghiệp sữa đầu tiên có cả nhà máy và trang trại đạt trung hòa Carbon gồm: Nhà máy sữa Nghệ An, Trang trại bò sữa Nghệ An vào năm 2023. Đáng chú ý, doanh nghiệp đã thực hiện theo tiêu chuẩn quốc tế công nhận là PAS2060:2014, với các kết quả kiểm kê khí nhà kính cũng theo chuẩn ISO14064.

“Đây là một bước đi tiên phong mở lối mà Vinamilk đã tạo ra. Khi mà thời điểm đó, các thuật ngữ về “trung hòa carbon”, “kiểm kê khí nhà kính” hay “net zero” vẫn còn khá mơ hồ với đại đa số doanh nghiệp. Không chỉ là biểu tượng của năng lực sản xuất, Vinamilk đang từng bước xây dựng một hệ sinh thái phát triển bền vững toàn diện”, PGS, Tiến sĩ Trần Quang Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sữa Việt Nam chia sẻ.

Trái ngược với công suất “khủng”, bên trong nhà máy này có rất ít nhân công. Bên cạnh những dây chuyền chạy tự động 100%, sự chuyển động đáng chú ý nhất đến từ những chú robot tự hành LGV…

Không chỉ tối ưu về quy trình sản xuất và bảo đảm hiệu quả về chi phí, việc sử dụng các robot này còn giúp giảm phát thải CO2 đến 60% so với xe nâng truyền thống.

Đi theo các pallet hàng hóa được LGV đưa vào kho thông minh, chúng tôi thực sự ấn tượng với kho hàng có sức chứa gần 30.000 pallet, mọi việc cũng được vận hành hoàn toàn tự động bởi các robot.

Khi có lệnh nhập hoặc xuất hàng, những cánh tay sắt khổng lồ sẽ tính toán sắp xếp vị trí xếp pallet, nhận diện bằng mã vạch và vận chuyển lô sản phẩm theo các nguyên tắc đã được lập trình. Toàn bộ quá trình vận hành kho vốn phức tạp, cần chính xác cao này chỉ cần 1 người duy nhất, và còn giúp tiết kiệm 70% năng lượng sử dụng so với một kho hàng thông thường cùng quy mô.

Đến nay, “ông lớn” này đã có 4 kho thông minh bao gồm cả kho lạnh, với tổng công suất lên tới gần 50.000 pallet, giúp giảm phát thải 1.898 tấn CO₂/ năm - tương đương với lượng phát thải của hơn 400 chiếc ô tô trong một năm.

Chuyển đổi sang năng lượng xanh, tái tạo cũng là một bước đi chiến lược trong lộ trình giảm phát thải khí nhà kính, được Vinamilk áp dụng từ sớm. Ước tính trong năm 2024, gần 90% năng lượng hóa thạch trong sản xuất đã được thay thế bởi năng lượng xanh (năng lượng mặt trời, khí thiên nhiên CNG, biomass…).

Năm 2024, Vinamilk tiếp tục có thêm các đơn vị đạt trạng thái “trung hòa Carbon”, gồm Nhà máy Nước Giải Khát Việt Nam và siêu Nhà máy sữa Việt Nam - nhà máy có công suất lớn nhất của doanh nghiệp. Không chỉ dựa vào “hấp thụ”, kết quả này đạt được phần lớn dựa vào sự cắt giảm phát thải trên chính hoạt động sản xuất của mình, ở cả scope 1 và scope 2 theo các thực hành sản xuất xanh, chuẩn quốc tế.

“Raise the bar”, luôn cầu tiến và không ngừng nâng chuẩn – là 1 trong 10 “chất” tạo nên văn hóa Vinamilk. Trên hành trình đến mục tiêu Net Zero, điều này càng được thể hiện rõ nét trong mỗi bước chân của doanh nghiệp.

Trưởng dự án Net Zero của Vinamilk, ông Lê Hoàng Minh, lấy thí dụ về Nhà máy sữa Việt Nam, đơn vị đầu tiên của doanh nghiệp thực hiện thí điểm chương trình Bảo trì năng suất toàn diện - Total Productive Maintenance (TPM). Mang tinh thần “làm tốt và tốt hơn mỗi ngày”, nhà máy liên tục cải thiện hiệu quả hoạt động, nâng cao hiệu suất, tiết kiệm chi phí vận hành. Tháng 12/2023, nhà máy được các chuyên gia của JiPM Nhật Bản đánh giá và đạt giải thưởng “Award for TPM Excellence, Category B”. Mô hình này sau đó được Vinamilk triển khai thêm nhiều nhà máy khác trong hệ thống 14 nhà máy trên cả nước, mở rộng phạm vi tác động.

Cũng với phương châm “nâng chuẩn” để làm tốt hơn, Vinamilk là đơn vị đi đầu trong việc chuẩn hóa các hoạt động như đo lường phát thải khí nhà kính (theo ISO14064), quản lý năng lượng theo ISO 50001 hay PAS2060:2014 về trung hòa carbon.

Năm 2025, tiêu chuẩn quốc tế về Trung hòa Carbon ISO14068 được ban hành thay thế cho PAS2060:2014 như một sự chuẩn hóa và nâng cấp hơn, giúp doanh nghiệp thực thi hiệu quả hơn lộ trình Net Zero. “Vinamilk cũng đã tiên phong chuyển đổi và sớm hoàn thành việc nâng cấp chuẩn này”, ông Minh chia sẻ thêm về kế hoạch của Vinamilk.

Ngay trong cả việc ứng dụng công nghệ, doanh nghiệp sữa lớn nhất cả nước này cũng là một ví dụ điển hình của việc đi tắt đón đầu. Không chỉ là các công nghệ sản xuất tiên tiến nhất mà trí tuệ nhân tạo (AI) cũng đang được Vinamilk ứng dụng để phân tích mức tiêu hao năng lượng cho từng loại sản phẩm theo kích cỡ bao bì. Việc này giúp doanh nghiệp xác định được xuất tiêu hao năng lượng chính xác hơn và từ đó thấy được bức tranh sử dụng năng lượng của nhà máy, để có hành động cụ thể nhằm giảm thiểu tiêu hao năng lượng vô ích và tăng tiết kiệm năng lượng.

ĐỊNH HƯỚNG KHOA HỌC VÀ CHUẨN HÓA THỰC HÀNH
Các thực hành phát triển bền vững và hướng đến Net Zero của Vinamilk luôn được xây dựng, thực hiện dựa trên các chuẩn mực toàn cầu, các khung phát triển bền vững tiên tiến và thực hành tốt của ngành sữa thế giới. Năm 2024, Vinamilk tiếp tục được vinh danh là “Doanh nghiệp báo cáo quản lý khí thải nhà kính tốt nhất”. Đây là năm thứ 3 liên tiếp Vinamilk được trao giải ở hạng mục này, ghi nhận nỗ lực không ngừng của doanh nghiệp trong minh bạch dữ liệu môi trường, đo lường và quản lý phát thải khí nhà kính, đồng thời khẳng định cam kết mạnh mẽ của Vinamilk trong lộ trình hướng tới Net Zero vào năm 2050.

Không chỉ ”chuyển đổi xanh” trong nội tại, Vinamilk đã chuẩn bị cho các dự án, giải pháp hấp thụ carbon từ sớm nhằm đạt mục tiêu đưa phát thải ròng tiến về “không” (Net Zero) vào năm 2050. Một trong các dự án nổi bật mà đơn vị dẫn đầu ngành sữa đang triển khai có thể kể đến như Quỹ 1 triệu cây xanh cho Việt Nam hay Cánh rừng Net Zero, hình thành bể hấp thụ carbon từ việc trồng cây và tái sinh rừng ngập mặn.

Trong giai đoạn 2023-2029, Vinamilk đang hợp tác khoanh nuôi tái sinh tự nhiên 25ha rừng ngập mặn tại Vườn quốc gia Mũi Cà Mau. Sau hơn 2 năm khoanh nuôi, khu vực dự án đã được phủ xanh với hàng chục nghìn cây mắm cao gần một mét; dự kiến có khả năng hấp thụ 62.000-73.000 tấn CO2 tương đương khi hoàn thành. Trước đó, chương trình "Quỹ 1 triệu cây xanh cho Việt Nam đã hoàn thành cột mốc 1,12 triệu cây xanh vượt cam kết của Vinamilk.

Bên cạnh giải pháp về công nghệ, chương trình hành động từ lãnh đạo doanh nghiệp, mỗi nhân viên Vinamilk đều ý thức rất cao trong việc thực hành giảm phát thải trong mỗi khâu của quá trình sản xuất. Những sáng kiến như thay màng co nhựa bằng lưới quấn pallet, thiết kế bao bì mới giúp loại bỏ ống hút nhựa, giảm số lượng muỗng nhựa sữa chua ăn, … không chỉ giúp tiết kiệm chi phí sản xuất mà còn góp phần giảm thiểu một lượng rác thải nhựa đáng kể.

Ở khâu tiêu dùng, Vinamilk cũng thể hiện cam kết bền vững khi 100% bao bì giấy có nguồn gốc từ rừng được quản lý bền vững (FSC), 99% thùng giấy sử dụng mực nước thân thiện môi trường và toàn bộ hệ thống cửa hàng có sử dụng túi nhựa tái chế. Với chương trình thu gom tái chế vỏ hộp giấy triển khai từ giữa năm 2024 đến nay, Vinamilk đã thu về 4,2 tấn vỏ hộp chỉ trong 6 tháng tại Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội. Hiện, doanh nghiệp đã mở rộng chương trình ra 5 tỉnh thành với hơn 70 điểm thu gom.

Chữ “Không” cuối cùng, không phải là một thực hành hay sáng kiến, mà nằm ở tinh thần và bản lĩnh tiên phong của doanh nghiệp này trên hành trình đầy thách thức - nơi mà chỉ những ai đủ bản lĩnh, dũng cảm và cam kết mới có thể tiến lên.

Theo bà Mai Kiều Liên - CEO Vinamilk, ngành sữa thế giới khoảng 300 tuổi, trong khi Việt Nam mới phát triển gần 50 năm và Net Zero vẫn là khái niệm mới với ngành sữa. Thời gian đầu, Vinamilk mày mò, học hỏi cách các tập đoàn lớn thế giới giảm phát thải, sau đó mới nghiên cứu theo thực tế của Việt Nam để ứng dụng cho doanh nghiệp của mình nhưng có thể “đi tắt đón đầu”.

Lãnh đạo doanh nghiệp lý giải việc năm 2022, Vinamilk là doanh nghiệp Việt Nam đầu tiên tham gia ủng hộ sáng kiến toàn cầu về Net Zero cho ngành sữa (Pathways To Dairy Net Zero) cũng bởi muốn khẳng định cam kết và quyết tâm của ngành sữa Việt Nam với cộng đồng thế giới trong mục tiêu toàn cầu này.

“Quan trọng là phải bước đi, nếu không có bắt đầu thì sẽ không bao giờ thấy đích đến. Chính phủ cam kết Net Zero đến năm 2050, tức chúng ta chỉ còn 25 năm nữa. Phải rất kiên trì, bền bỉ mới thực hiện được. Phương châm của chúng tôi là làm tốt và tốt hơn mỗi ngày, để cắt giảm và tiến đến trung hòa carbon”, bà Kiều Mai Liên, CEO Vinamilk chia sẻ đầy tâm huyết.

Nữ tướng ngành sữa, cũng là người khởi xướng cuộc cách mạng trắng hơn 35 năm trước, đã truyền cảm hứng và động lực đến cộng đồng các doanh nghiệp, đơn vị đang bước vào cuộc cách mạng xanh: “Tôi nghĩ phát triển bền vững không có rủi ro, mà chỉ có lợi. Bên cạnh mục tiêu doanh thu, sẽ có lợi về môi trường, tăng uy tín thương hiệu - yếu tố gắn kết trực tiếp người tiêu dùng. Nếu sản phẩm của mình làm lợi cho cả người dân, có ích với môi trường và cộng đồng, thành quả ấy không thể đo đếm bằng tiền”, bà Kiều Mai Liên nhấn mạnh.

Sự tiên phong về phát triển bền vững của Vinamilk đã được quốc tế ghi nhận, khi được xếp vào Top 5 Thương hiệu sữa có tính bền vững toàn cầu (theo Brand Finance, 2023). Ông Alex Haigh, đại diện Brand Finance khu vực châu Á-Thái Bình Dương nhận định: "Vinamilk đang hướng đến mục tiêu Net Zero vào năm 2050 và liên tục đi đầu trong mô hình kinh tế tuần hoàn, nông nghiệp tái tạo. Hoạt động kinh doanh ổn định là minh chứng rõ ràng cho thấy các nỗ lực phát triển bền vững đang được đền đáp".

"Hướng đến Net Zero vào năm 2050, những chuyển động của ngành nông nghiệp - trong đó có vai trò tiên phong của những doanh nghiệp như Vinamilk - sẽ giúp Việt Nam cắt giảm gần 40% lượng phát thải khí nhà kính. Nỗ lực chuyển đổi nông nghiệp, mở rộng quy mô các cây trồng-vật nuôi ít carbon và làm giàu cho hệ sinh thái rừng không, chỉ tạo hệ sinh thái sản xuất bền vững; mà còn đưa Việt Nam trở thành nguồn cung cho thị trường tín chỉ carbon thế giới", ông Matthew Albon Crouch, Tùy viên nông nghiệp, Đại sứ quán Anh tại Hà Nội.  

Ngày xuất bản: 3/10/2025
Tổ chức thực hiện:
TRƯỜNG SƠN-HỒNG VÂN-XUÂN BÁCH
Nội dung và trình bày:
THIÊN LAM-NGỌC BÍCH