SẮP XẾP GIANG SƠN, KIẾN TẠO ĐỘNG LỰC PHÁT TRIỂN QUỐC GIA

Tại tỉnh Hà Tĩnh, tình trạng thiếu cán bộ chuyên môn cũng diễn ra phổ biến. Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Cẩm Duệ Lê Quang Thuyết cho biết, hiện khối chính quyền xã đang thiếu 13 cán bộ, công chức, trong đó tập trung ở các lĩnh vực tài chính, đất đai, quy hoạch, xây dựng. Do thiếu người, nhiều vị trí buộc phải giao cán bộ “trái ngành” phụ trách.

Đồng chí Trần Thị Linh, Phó trưởng phòng Kinh tế xã Cẩm Duệ, chia sẻ: “Lĩnh vực đầu tư, xây dựng hiện do một đồng chí chuyên môn thú y kiêm nhiệm. Do không đúng chuyên ngành nên việc thẩm định, lập dự toán, đấu thầu còn nhiều lúng túng”.

Để hỗ trợ xã Cẩm Duệ khắc phục khó khăn trước mắt, tỉnh Hà Tĩnh đã cử 2 cán bộ thuộc Sở Tài chính và Xây dựng về địa phương thực hiện chuyên môn nghiệp vụ và hướng dẫn chuyên môn cho công chức cấp xã. Tuy nhiên, do thời gian thực hiện biệt phái ngắn (3 tháng) nên việc tiếp cận, thực hiện nhiệm vụ khó đạt được hiệu quả cao như kỳ vọng.

Tại xã Thiên Cầm, địa phương có nhiều tiềm năng phát triển du lịch, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Võ Tá Nhân cho biết, khối lượng công việc tăng cao, song xã đang thiếu 9 cán bộ chuyên môn. Công chức phụ trách lĩnh vực nông nghiệp phải kiêm nhiệm phụ trách lĩnh vực quy hoạch, xây dựng, trong khi một số phòng, ban chưa có trụ sở ổn định, phải mượn nhà văn hóa thôn hoặc phòng học để làm việc.

Theo thống kê của Sở Nội vụ Hà Tĩnh, tỉnh có 32 xã, phường thiếu công chức chuyên môn, trong đó nhiều địa phương thiếu cán bộ tài chính, địa chính, khoa học – công nghệ. Để khắc phục, Hà Tĩnh đã cử 35 công chức, viên chức cấp tỉnh biệt phái về xã; điều chuyển 6 công chức giữa các đơn vị; tổ chức hơn 40 lớp tập huấn cho gần 50 nghìn lượt học viên. Tỉnh cũng đang triển khai kế hoạch bồi dưỡng cho hơn 24 nghìn lượt cán bộ, công chức cấp xã, giúp họ nắm vững quy trình quản lý, điều hành trong mô hình chính quyền hai cấp.

Tại Quảng Trị, giải pháp tăng cường cán bộ có chuyên môn sâu về cơ sở đã phát huy hiệu quả rõ rệt. Anh Hoàng Hữu Đồng, cán bộ Trung tâm Quy hoạch thiết kế nông lâm thủy sản thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, được biệt phái về xã Bến Quan phụ trách lĩnh vực nông nghiệp, môi trường và giải phóng mặt bằng cho hai khu tái định cư phục vụ dự án đường sắt tốc độ cao.

Anh Đồng là một trong 40 cán bộ được cử tăng cường về cơ sở, trong đó có 35 người về 35 xã có dự án đi qua để hỗ trợ chính quyền trong công tác đất đai, định giá, quản lý và giải phóng mặt bằng – những lĩnh vực cấp xã còn thiếu chuyên môn và kinh nghiệm.

Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị cũng thành lập Hội đồng tham vấn để hỗ trợ từ xa các xã trong giải quyết các vướng mắc về quản lý đất đai, môi trường. Theo kế hoạch, tỉnh sẽ tiếp tục biệt phái thêm khoảng 100 cán bộ chuyên môn từ cấp tỉnh về cơ sở, nhất là ở những lĩnh vực mới giao cho chính quyền cấp xã phụ trách.

Tại thành phố Cần Thơ, tình trạng mất cân đối nhân lực diễn ra khá rõ. Theo Ban Tổ chức Thành ủy, toàn thành phố còn thiếu 382 vị trí việc làm ở cấp xã, trong đó khối chính quyền thiếu 280 công chức. Nhiều xã thiếu cán bộ tài chính-kế toán, địa chính-xây dựng, văn hóa-xã hội, phải bố trí công chức kiêm nhiệm. Một số nơi thiếu cán bộ công nghệ thông tin, ảnh hưởng tiến độ triển khai chính quyền số.

Để khắc phục, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Cần Thơ Đồng Văn Thanh cho biết, thành phố đang tăng cường bố trí cán bộ cấp thành phố về cấp xã, rà soát, điều chỉnh biên chế, hoàn thiện đề án vị trí việc làm, đồng thời thực hiện cơ chế tuyển dụng linh hoạt, hợp đồng ngắn hạn đối với người có chuyên môn phù hợp trong các lĩnh vực công nghệ thông tin, kế toán, tài chính, xây dựng, địa chính.

Thực tiễn tại các địa phương cho thấy, dù còn khó khăn, các cấp chính quyền đang chủ động, linh hoạt để giữ ổn định hoạt động bộ máy, bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước ở cơ sở. Tuy nhiên, tình trạng mất cân đối nhân lực, đặc biệt là thiếu cán bộ chuyên môn sâu, vẫn là thách thức lớn trong quá trình hoàn thiện mô hình chính quyền hai cấp.

Giải pháp căn cơ là tiếp tục đẩy mạnh luân chuyển, biệt phái cán bộ, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng tại chỗ; đồng thời có cơ chế thu hút, đãi ngộ phù hợp để khuyến khích người có năng lực gắn bó lâu dài với cơ sở. Khi tổ chức bộ máy được kiện toàn, nhân lực được phân bổ hợp lý, mô hình chính quyền hai cấp sẽ phát huy hiệu quả, hướng tới mục tiêu xây dựng chính quyền tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn.

Bên cạnh những khó khăn về nhân lực, tại một số địa phương, hạ tầng công nghệ thông tin của chính quyền cấp xã cũng còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả triển khai mô hình chính quyền hai cấp.

Sau khi vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, cùng với việc kiện toàn tổ chức, nhân sự, các địa phương đã tập trung xử lý cơ sở vật chất, trụ sở làm việc, phương tiện và tài sản công dôi dư. Tại các tỉnh Phú Thọ, Hà Tĩnh, công tác này được triển khai bài bản, linh hoạt, bảo đảm sử dụng hiệu quả tài sản nhà nước và phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội địa phương.

Tại Phú Thọ, sau ba tháng thực hiện mô hình mới, công tác sắp xếp cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc đạt kết quả tích cực. Theo Ủy ban nhân dân tỉnh, hệ thống trụ sở các cơ quan, đơn vị được bố trí hợp lý, duy trì ở cả ba khu vực để giảm áp lực cho trung tâm, đồng thời bảo đảm hoạt động thường xuyên của bộ máy và phục vụ người dân thuận tiện. Việc bố trí này không chỉ bảo đảm điều kiện làm việc cho cán bộ, công chức, mà còn tận dụng tối đa nguồn lực hiện có, tránh để tài sản công xuống cấp, lãng phí.

Sau khi hợp nhất ba tỉnh, tỉnh Phú Thọ (mới) có 1.317 cơ sở nhà, đất dôi dư. Trong đó, 169 cơ sở được điều chuyển làm trụ sở cơ quan, đơn vị sự nghiệp; 599 cơ sở được chuyển đổi công năng làm trường học, trạm y tế, cơ sở văn hóa; 428 cơ sở bàn giao cho Trung tâm Phát triển quỹ đất quản lý, xử lý; còn 121 cơ sở khác được bố trí phục vụ mục đích công cộng như nhà công vụ cho giáo viên vùng cao, nơi ở cho người dân vùng sạt lở.

Bên cạnh đó, Phú Thọ đã rà soát, sắp xếp 1.037 ô-tô công, trong đó 763 xe được giữ lại sử dụng, 274 xe điều chuyển cho các xã, phường. Hàng trăm xe chuyên dùng, xe phục vụ công tác cũng được bố trí lại phù hợp, góp phần tiết kiệm ngân sách và phát huy hiệu quả sử dụng tài sản công.

Tại Hà Tĩnh, việc xử lý nhà, đất dôi dư sau sắp xếp bộ máy được triển khai đồng bộ, có trọng tâm. Phó Giám đốc Sở Tài chính Nguyễn Quốc Hương cho biết, sau khi hoàn thành việc sắp xếp các sở, ngành theo mô hình hai cấp, Ủy ban nhân dân tỉnh đã chỉ đạo rà soát, bố trí lại trụ sở làm việc bảo đảm đồng bộ, khang trang, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Sở Tài chính đã tham mưu tỉnh ban hành các văn bản sắp xếp 58 trụ sở dôi dư, liên quan tới 40 cơ quan, đơn vị cấp tỉnh và một số đơn vị trung ương đóng trên địa bàn.

Theo kết quả kiểm kê, tỉnh có 1.872 cơ sở nhà, đất, trong đó 225 cơ sở cấp tỉnh và 1.647 cơ sở cấp xã. Sau sắp xếp, giữ lại 1.433 cơ sở tiếp tục sử dụng, còn 439 cơ sở xác định dôi dư. Đến nay, còn 381 cơ sở đang được tiếp tục xử lý. Sở Tài chính đang phối hợp với các đơn vị, địa phương để bố trí lại số cơ sở này cho những đơn vị có nhu cầu sử dụng, như Ban Chỉ huy quân sự xã, Tòa án, Thi hành án, các trung tâm văn hóa-thể thao, bảo tàng, trung tâm lưu trữ… nhằm khai thác hiệu quả quỹ đất hiện có.

Cùng với đó, Hà Tĩnh khuyến khích các địa phương nghiên cứu chuyển đổi công năng tài sản công, phù hợp với vị trí, điều kiện thực tế để sử dụng cho các mục đích công cộng như cơ sở y tế, giáo dục, thư viện, thiết chế văn hóa-thể thao... Một số nhà đầu tư cũng đã đề nghị khảo sát các khu đất, trụ sở dôi dư để mở rộng hoạt động kinh doanh. Sở Tài chính đang phối hợp cung cấp thông tin, bảo đảm quy trình chặt chẽ, đúng quy định.

Theo ông Nguyễn Quốc Hương, những cơ sở còn lại sẽ được giao cho các tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà đất của địa phương để quản lý, bảo vệ và khai thác tạm thời. Một số tài sản có thể cho thuê ngắn hạn hoặc chuyển giao cho tổ chức phát triển quỹ đất quản lý, phát triển theo quy định pháp luật. Đối với những khu nhà, đất có vị trí thuận lợi, tiềm năng thương mại cao, tỉnh sẽ xem xét giao tổ chức phát triển quỹ đất xây dựng phương án giao, cho thuê, hoặc đấu giá theo quy định của pháp luật đất đai, bảo đảm khai thác hiệu quả, tăng thu cho ngân sách.

Thực tiễn từ tỉnh Phú Thọ và tỉnh Hà Tĩnh cho thấy, việc xử lý tài sản công sau sáp nhập được triển khai nghiêm túc, bài bản, phù hợp thực tế từng địa phương. Các phương án điều chuyển, chuyển đổi công năng, giao quỹ đất cho cơ quan quản lý hoặc khai thác thương mại đều hướng tới mục tiêu chung: sử dụng hiệu quả tài sản công, tiết kiệm nguồn lực, phục vụ phát triển kinh tế – xã hội và đời sống nhân dân.

Việc hợp nhất hai tỉnh Gia Lai và Bình Định mở ra cơ hội chiến lược lớn, kết hợp thế mạnh rừng-biển, nông nghiệp-công nghiệp-dịch vụ; song cũng bộc lộ chênh lệch rõ rệt về trình độ phát triển kinh tế-xã hội, hạ tầng và nhân lực giữa hai khu vực.

Trước sáp nhập, Bình Định có GRDP và GRDP bình quân đầu người cao hơn, tăng trưởng ổn định 7,6–8,1%/năm; trong khi Gia Lai phát triển chậm hơn, kinh tế chủ yếu dựa vào nông-lâm nghiệp, đô thị hóa thấp. Bình Định mạnh về công nghiệp, logistics, du lịch; còn Gia Lai là tỉnh miền núi, hạ tầng giao thông còn hạn chế, chi phí vận chuyển cao. Mạng lưới đường bộ kết nối từ Tây Nguyên ra biển chưa hoàn thiện, gây khó khăn trong thu hút đầu tư và lưu thông hàng hóa.

Về xã hội, Bình Định có tỷ lệ lao động dịch vụ cao, kỹ năng tốt hơn, trong khi Gia Lai có đông đồng bào dân tộc thiểu số, dân cư phân tán, mức độ tiếp cận công nghệ thông tin và dịch vụ công còn thấp.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Phú Túc (Gia Lai) Trần Văn Lương cho biết: “Việc giải quyết thủ tục hành chính ở vùng núi khó hơn vùng xuôi do người dân ít quen công nghệ. Cán bộ xã thường phải nhập hộ, làm giúp thủ tục cho bà con. Mặc dù hạ tầng được đầu tư đồng đều, nhưng sự khác biệt về trình độ dân trí, kỹ năng sử dụng công nghệ vẫn là khoảng cách lớn nhất giữa vùng đồng bằng và miền núi. Xã đã linh hoạt bố trí thêm hai điểm giao dịch hành chính công để thuận tiện cho người dân vùng xa".

Được biệt phái về xã Krong và Ia Rsai, anh Vương Hải, giảng viên Trường Cao đẳng Kỹ thuật-Công nghệ Quy Nhơn, chia sẻ: “Internet đã có, nhưng nhiều cán bộ còn lúng túng khi vận hành phần mềm hành chính công. Tôi hướng dẫn họ sử dụng chữ ký số, họp trực tuyến, khai thác công cụ AI. Đến nay, cán bộ hai xã đã sử dụng thành thạo hơn, công việc trôi chảy hơn”.

Thực tế tại Gia Lai cho thấy, hiệu quả của sáp nhập không chỉ phụ thuộc vào hạ tầng mà còn ở năng lực quản trị, phân bổ nguồn lực công bằng và đào tạo nhân lực. Cần cơ chế hỗ trợ đặc thù cho vùng miền núi trong đầu tư hạ tầng cơ bản, giáo dục, y tế và chuyển đổi số để thu hẹp dần khoảng cách phát triển.

Quá trình hợp nhất quy mô lớn cũng đòi hỏi năng lực điều phối, quản trị và phân bổ nguồn lực linh hoạt. Tại Hà Nội, Bí thư Đảng ủy phường Hoàn Kiếm Vũ Đăng Định cho rằng: “Cấp xã là tuyến trực tiếp với dân, chịu trách nhiệm chính trong xây dựng chính quyền phục vụ. Vì vậy, song song với chuyển đổi tư duy từ ‘quản lý’ sang ‘quản trị’, việc bảo đảm nguồn lực, cơ chế và chính sách cho cơ sở là hết sức quan trọng”. Ông kiến nghị cần đẩy nhanh tiến độ giải quyết các vướng mắc về phân cấp, ủy quyền và trách nhiệm pháp lý giữa thành phố và phường để bộ máy hoạt động đồng bộ, hiệu quả.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh khẳng định, thành phố sẽ tiếp tục rà soát, cắt giảm thủ tục, tổ chức lại quy trình làm việc theo hướng hiệu quả, phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn. Ông nhấn mạnh: “Chúng ta đã cố gắng, nhưng cần nỗ lực hơn nữa; phải bố trí đủ kinh phí, phân cấp toàn diện nhưng linh hoạt, phù hợp với năng lực từng địa phương”.

Tại Lâm Đồng, sau khi hợp nhất, tỉnh tập trung sắp xếp tổ chức bộ máy gắn với đổi mới phương thức lãnh đạo, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, đẩy nhanh cải cách hành chính và chuyển đổi số.

Bí thư Tỉnh ủy Lâm Đồng Y Thanh Hà Niê Kđăm cho biết: “Tỉnh đang tập trung nguồn lực khắc phục bất cập trong cơ cấu tổ chức, biên chế, bố trí cán bộ và hạ tầng công nghệ. Chúng tôi tiếp tục kiện toàn các chức danh lãnh đạo ở cấp xã, điều chuyển công chức phù hợp chuyên môn, đồng thời rà soát, chuyển đổi công năng trụ sở chưa sử dụng, bố trí nhà công vụ hợp lý và ưu tiên đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin để phục vụ chính quyền số”.

Bí thư Tỉnh ủy cũng nhấn mạnh, Lâm Đồng sẽ tận dụng không gian phát triển mới, khai thác tối đa tiềm năng, cơ hội nổi trội để tạo đột phá tăng trưởng kinh tế, phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng hai con số giai đoạn 2025–2030. Tỉnh xác định đầu tư công phải “đúng – trúng – nhanh – hiệu quả”, bảo đảm tiến độ, chất lượng, đồng thời khuyến khích đổi mới sáng tạo, phát triển sản xuất, kinh doanh gắn với bảo vệ môi trường và nâng cao đời sống người dân.

Những giải pháp này là tiền đề để Lâm Đồng triển khai hiệu quả các nghị quyết mới của Trung ương, hướng tới xây dựng bộ máy chính quyền tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn.