Nghệ nhân văn hóa trà Việt Vũ Thị Thương Huyền:

Sông Cầu, Thái Nguyên là vùng đất nổi danh với cây chè và sản phẩm trà xanh truyền thống. Được thiên nhiên ưu đãi về thổ nhưỡng, khí hậu, cây chè và sản phẩm trà với gần 100 năm gắn bó nơi quê hương Sông Cầu. Tích lũy tinh túy của đất trời, hấp thụ sương lành, nắng mai và khí thiêng của vùng đất trung du miền núi, qua bàn tay tâm huyết kinh nghiệm, chắt chiu nắng, gió, sương mai của những nghệ nhân làm chè. Sản phẩm trà xanh của Sông Cầu đang khẳng định vị trí trong lòng người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Nhiều năm trước, sản phẩm chè của Sông Cầu chủ yếu xuất khẩu đi nước ngoài, chỉ một lượng nhỏ được tiêu thụ trong nước. Tuy nhiên, chè Sông Cầu chỉ được biết đến dưới thương hiệu chè Thái Nguyên, vùng chè nổi tiếng nhất cả nước chứ chưa có thương hiệu riêng đủ mạnh. Đến năm 2019, khi triển khai Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP), nhiều HTX tại Sông Cầu đã bắt tay xây dựng sản phẩm OCOP. Trong đó có HTX Thịnh An.

Hồi tưởng lại quá trình thành lập HTX, đặc biệt là giai đoạn xây dựng sản phẩm OCOP khi lần đầu tiên được triển khai vào năm 2019, bà Vũ Thị Thương Huyền bộc bạch, giai đoạn ban đầu rất bỡ ngỡ, khó khăn. “Làm sao để chuyển từ làm chè công nghiệp chuyên xuất khẩu sang chè thủ công, sạch hoàn toàn là điều không dễ”, bà Vũ Thị Thương Huyền chia sẻ.

Tuy nhiên, quyết tâm xây dựng sản phẩm sạch để chinh phục người tiêu dùng, ròng rã 5 năm qua, HTX Chè Thịnh An đã nỗ lực bắt tay xây dựng sản phẩm. Có sẵn kiến thức từ cái nôi của vùng “đất chè”, HTX không khó để sản xuất ra sản phẩm chất lượng. Chè Thịnh An mang trọn những nét đặc trưng vốn có của chè Thái Nguyên với sự tổng hòa của chất đất, cái nắng, chút sương mai của vùng trung du Bắc bộ nên có vị đậm, chát nhẹ, dịu ngọt với nước chè màu vàng hổ phách. Chén chè thơm ngon mang đậm phong vị đất trời Tây Bắc, bảo đảm chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm khi đến tay người tiêu dùng cả nước. Đến nay, HTX có 6 sản phẩm OCOP đạt 4 sao, riêng sản phẩm “Chè Thịnh An thượng hạng” (Chè Đinh) và Chè đen là sản phẩm tiềm năng 5 sao.

Sản phẩm “Chè Thịnh An Thượng hạng” (Chè Đinh) là sản phẩm cao cấp của Hợp tác xã chè Thịnh An, được thu hái từ phần búp non nhất (thường gọi là tôm) và chứa nhiều hàm lượng dưỡng chất tinh tuý nhất của búp chè từ giống chè LDP1 và Trung Du được trồng trên vùng đất chè của Thị trấn Sông Cầu. Quy trình tổng thể chế biến chè nói chung đều trải qua các bước: làm héo, diệt men, vò, sao khô và lên hương nhưng riêng sản phẩm Chè Thịnh An Thượng hạng lại có yêu cầu về kỹ thuật cao, đỏi hỏi về người thu hái, chế biến phải kỳ công, cẩn thận, tỉ mỉ, tinh tế, trau chuốt, có thâm niên và kinh nghiệm làm chè lâu đời vì búp chè rất nhỏ và non dễ gãy vụn. Sản phẩm khi hoàn thiện có màu xanh đen đặc trưng, cánh chè xoăn chặt, nhỏ gọn và mùi thơm cốm, chè ngậy, dầy vị, ngọt dịu.

Cùng với tiêu thụ nội địa ở các kênh phân phối như Saigon Coop, Go… các sản phẩm HTX Chè Thịnh An còn được những thị trường khó tính như Nga, Trung Đông, Srilanca, Nhật Bản tin tưởng và yêu thích. Chất lượng vượt trội, quy trình chăm sóc công phu là lý do sản phẩm được công nhận OCOP 4 sao và là sản phẩm tiềm năng 5 sao của tỉnh Thái Nguyên.

Có được sản phẩm chất lượng đã khó, nhưng điều làm nên “linh hồn” của sản phẩm OCOP chính là câu chuyện văn hoá gói gọn đằng sau những búp chè thơm thảo. Bà Vũ Thị Thương Huyền nói, nói đến sản phẩm OCOP là nói đến câu chuyện đằng sau và nếu truyền tải tốt, sản phẩm OCOP sẽ không chỉ là sản phẩm đơn thuần mà nó là câu chuyện của hồn quê, của giọt mồ hôi mặn chát, của đôi bàn tay chai sần một nắng hai sương của người làm nên sản phẩm… Mỗi sản phẩm OCOP đều chuyên chở rất nhiều câu chuyện văn hoá của người Việt Nam ở mỗi vùng quê thanh bình vì sản phẩm OCOP đều là những sản phẩm nhỏ ở địa phương, những sản phẩm nông nghiệp, đặc sản. Chính những yếu tố này sẽ giúp sản phẩm nhanh chóng đến được với người tiêu dùng.

“Xét cho cùng, sản phẩm OCOP chính là những đại sứ, chuyên chở tình cảm, sự yêu thương, hồn quê, hơi thở văn hoá người Việt Nam. Chúng tôi đang xây dựng sản phẩm theo hướng như vậy và truyền tải đến người tiêu dùng câu chuyện như vậy. Đó mới là “linh hồn” và chất riêng giúp sản phẩm được vinh danh sản phẩm 4, 5 sao”, bà Vũ Thị Thương Huyền bộc bạch.

Xác định rằng để tạo đầu ra sản phẩm tốt thì phải gắn trên sản phẩm của mình những giá trị nhất định, HTX Chè Thịnh An đã bao bọc sản phẩm OCOP của mình bằng những giá trị tinh thần và giá trị cốt lõi sản phẩm. Để làm được điều này, HTX Chè Thịnh An đã mời Nghệ nhân trà Hoàng Anh Sướng đến để chia sẻ về nghệ thuật trà đạo, lĩnh vực mà anh dành hơn nửa cuộc đời để xây dựng... “Chúng tôi dạy cho người làm trà về văn hóa trà trên chính sản phẩm của mình, dạy họ gắn kết với sản phẩm của mình và họ lại đóng vai trò là đại sứ truyền tải văn hóa trà đến người tiêu dùng”, bà Vũ Thị Thương Huyền bộc bạch.

Không chỉ sản xuất và thương mại hóa sản phẩm đơn thuần, HTX Chè Thịnh An còn xây dựng các tour du lịch trải nghiệm, du lịch xanh để có cơ hội kể với người tiêu dùng về trà đạo, kể với du khách về sản phẩm OCOP của mình với tất cả những câu chuyện ý nghĩa đằng sau sản phẩm. Câu chuyện về tình yêu của người làm trà, sự nâng niu của người làm trà với những sản phẩm tinh hoa của mình.

Hiện nay, mỗi năm, HTX Chè Thịnh An đón nhiều đoàn khách đến từ Thái Nguyên để thăm quan vùng trồng chè, cách sản xuất chè OCOP.  Câu chuyện mà HTX Chè Thịnh An kể với du khách chính là câu chuyện bắt nguồn từ những ngày xa xưa, khi nông trường chè Sông Cầu chuyên sản xuất chè công nghiệp, xuất khẩu hàng container đi nước ngoài. Đến hiện nay, khi người làm chè quay về với sản phẩm truyền thống, với quy mô nhỏ, quy trình sản xuất sạch với những câu chuyện tinh tế về sản phẩm chè. 

Cũng nhằm mục tiêu chinh phục người tiêu dùng, HTX Chè Thịnh An không tự hài lòng với những sản phẩm thế mạnh mà còn nỗ lực đa dạng hóa sản phẩm để đáp ứng tốt nhu cầu của người tiêu dùng, đặc biệt là nhu cầu của người tiêu dùng trẻ. Đó là lý do HTX không chỉ có những sản phẩm đặc trưng, đặc sản của đất chè Thái Nguyên như chè đinh, chè búp… mà còn có những sản phẩm đáp ứng nhu cầu sử dụng đa dạng của người tiêu dùng như chè túi lọc, chè matcha, chè đen… Đồng thời, liên kết với các cơ sơ sản xuất bánh đậu xanh ở Hải Dương để cung cấp bột trà xanh matcha cho họ làm bánh. Hoặc phối hợp các chủ thể sản xuất kẹo lạc, kẹo dồi… để gắn kết sản phẩm với nguyên liệu, sản phẩm của họ, tạo thành những “combo” sản phẩm mang đậm tính truyền thống. Đặc biệt, dù dưới hình thức nào, sản phẩm cũng bảo đảm độ an toàn và chất lượng. Do đó, các sản phẩm mới của HTX dù rất hiện đại, phù hợp giới trẻ, song vẫn bảo đảm chất lượng để được gắn sao OCOP.

Bà Vũ Thị Thương Huyền khẳng định: “Với đa dạng hình thức như vậy, chúng tôi muốn làm mọi cách để sản phẩm OCOP đến được với mọi tệp khách hàng. Có như vậy sản phẩm mới đi xa, đi nhanh, không lỡ nhịp với vòng quay của đời sống. Chúng tôi tâm niệm, sao trên sản phẩm rất quan trọng, nhưng quan trọng hơn nữa là gắn sao trong lòng người tiêu dùng”.