Chú trọng chất lượng hơn số lượng
Điều này phù hợp xu hướng của các nước Nam Âu nhằm chuyển sang các hoạt động du lịch sinh lợi nhiều hơn khi lo ngại về sự bền vững của thị trường du lịch đại chúng. Một số nơi đang sử dụng nguồn lực từ quỹ phục hồi sau đại dịch trị giá 750 tỷ bảng của EU để hỗ trợ việc chuyển đổi. Bộ trưởng Du lịch Tây Ban Nha Reyes Maroto cho biết: “Chúng tôi đang chuyển từ mô hình “càng nhiều khách càng tốt” sang mô hình chi tiêu nhiều hơn, ở nhiều đêm hơn và khách cao cấp hơn”.
Đây là một vấn đề lớn đối với ngành công nghiệp quan trọng của châu Âu. Theo Hội đồng Du lịch và Lữ hành thế giới vào năm 2019, châu lục này thu hút nhiều khách quốc tế chi tiêu nhất so với bất kỳ khu vực nào khác, 619 tỷ USD. Chi tiêu của khách du lịch đã giảm 64% vào năm 2020 so với năm trước đó do đại dịch, trong khi đóng góp chung của du lịch và lữ hành vào tổng sản phẩm quốc nội của châu Âu giảm một nửa xuống còn 1,12 tỷ USD. Trên toàn châu lục, 3,6 triệu người đã mất việc làm trong lĩnh vực này, bằng gần 10% lực lượng lao động năm 2019.
Đại dịch cho thấy sự phụ thuộc ngày càng nhiều vào du lịch của các nền kinh tế như Tây Ban Nha, đặc biệt là du lịch giá rẻ. Bộ trưởng Maroto chia sẻ: “Nâng cấp các điểm đến cho phép chúng tôi thu hút những khách du lịch có chất lượng hơn, những người đánh giá cao những khoản đầu tư mà chúng tôi bỏ ra”. Chính phủ có kế hoạch chi 3,4 tỷ euro trong quỹ phục hồi của EU để hiện đại hóa cơ sở hạ tầng du lịch trong ba năm tới, đồng thời tìm kiếm thêm du khách từ châu Á, nhiều khách du lịch văn hóa hơn và nhiều người hâm mộ du lịch đến các địa điểm quay các bộ phim nổi tiếng.
Đó không chỉ là tham vọng của riêng Tây Ban Nha. Chính phủ Italia cho biết sẽ tập trung vào việc cải thiện tính bền vững của du lịch khi chuẩn bị mở cửa trở lại và dùng nguồn tiền của EU cho nỗ lực đó. Vào đầu tháng 4, chính quyền đã cấm các tàu du lịch lớn cập cảng Venice, một thực tế từ lâu được cho là gây tổn hại đến môi trường của thành phố đầm phá này.
Pháp, điểm đến nổi tiếng nhất thế giới, lại có nét khác biệt. Với 2/3 doanh thu từ khách du lịch được tạo ra trong nước, đất nước này ít phụ thuộc hơn vào các kỳ nghỉ bãi biển. Khách du lịch cao cấp của Mỹ và Trung Quốc là hình ảnh quen thuộc trong các cửa hàng thiết kế và các khách sạn 4, 5 sao của Paris, nhưng cần nỗ lực nhiều để thu hút họ trở lại khi đại dịch lắng xuống.
Hy Lạp được nhiều người Bắc Âu thích thú, cũng đang có sự thay đổi. Bộ trưởng du lịch Harry Theoharis cho biết, Athens không còn khuyến khích đầu tư vào các kỳ nghỉ bãi biển truyền thống “bởi không chắc đây là một mô hình bền vững không suy giảm”. Ông hy vọng nhu cầu đi du lịch vắng người hơn sẽ tồn tại trong khoảng hai đến bốn năm và mọi người sẽ ý thức hơn về các vấn đề sức khỏe và an toàn. Ông cũng lưu ý thị trường hạng sang đang phục hồi nhanh hơn so với thị trường đại chúng, thậm chí “trong một số trường hợp, còn hơn năm 2019”.
Theo công ty thống kê dữ liệu Statista, du lịch sang trọng chiếm 21% tổng doanh thu du lịch của châu Âu vào năm 2019. Và mặc dù bị ảnh hưởng nặng nề hơn so với du lịch giá rẻ do Covid-19, nó được kỳ vọng sẽ phục hồi nhanh hơn, tăng thị phần trên thị trường châu lục.
Marriott, tập đoàn khách sạn lớn nhất thế giới, cho biết trong bối cảnh “nhu cầu về sự riêng tư ngày càng tăng”, bộ phận nhà riêng và biệt thự của họ vẫn tiếp tục phát triển bất chấp đại dịch. Một lý do cho sự thay đổi này là khi đại dịch làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng về thu nhập, chính các rào cản đi lại đã làm tăng chi phí của người tiêu dùng. Tại Anh, bất kỳ ai rời khỏi đất nước sẽ phải thực hiện ít nhất một xét nghiệm PCR để chứng minh rằng họ không nhiễm Covid-19, điều đó tăng chi phí kỳ nghỉ cho một gia đình bốn người lên khoảng 500 bảng Anh, theo giá xét nghiệm trung bình.
Tiêm phòng là yếu tố quyết định
Bất chấp sự chú trọng vào du lịch cao cấp hơn, cả Anh và EU đều đang chuẩn bị cho sự trở lại quy mô lớn của du lịch xuyên biên giới. Số lượng đặt phòng tăng gấp ba ở các điểm đến đang chào đón khách du lịch như Síp, Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ, cho thấy nhu cầu nghỉ ở biển vẫn lớn, đặc biệt là từ du khách Đức và Anh.
Ông Fritz Joussen, Giám đốc điều hành của Tui, nhà điều hành tour du lịch lớn nhất châu Âu, cho biết: “Người dân Bắc Âu đói nắng và khao khát thư giãn” ông ca ngợi quyết định chào đón khách du lịch đã tiêm phòng từ ngày 14-5 của Hy Lạp là một “bước đi rất thông minh”. Còn Giám đốc điều hành của ABTA Mark Tanzer cũng cho rằng các kỳ nghỉ ở biển vẫn có một lượng khách trung thành: “Nó vẫn có giá trị và tôi không nghĩ bất cứ điều gì do Covid thay đổi được thực tế này».
Thật vậy, việc đặt kỳ nghỉ trọn gói có thể tăng mạnh. Chính phủ Anh đã công bố danh sách 12 quốc gia có thể đến du lịch mà không cần cách ly khi trở về nước miễn là du khách phải làm xét nghiệm PCR cả trước và sau chuyến đi. Trong khi đó, Ủy ban châu Âu lên kế hoạch mở cửa trở lại đối với du lịch ngoài EU vào tháng tới, đang tiến hành chương trình chứng nhận kỹ thuật số về Covid-19. Yếu tố quyết định việc mở cửa du lịch vẫn là tỷ lệ tiêm chủng ở cả nước đi và nước đến. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã dời ngày 70% dân số trưởng thành ở EU sẽ được tiêm chủng từ tháng 9 sang tháng 7. Hiện tại, tỷ lệ người lớn đã tiêm ít nhất một liều chỉ là 31%, so với 66% ở Anh.
Các yếu tố khác cũng sẽ đóng vai trò lớn trong việc quyết định quy mô du lịch năm nay, đặc biệt là yếu tố dịch tễ. Pháp, Italia và Tây Ban Nha hiện đang nới lỏng các biện pháp hạn chế. Điều đó có thể dẫn đến sự gia tăng tỷ lệ mắc bệnh, hiện ở Pháp vốn đã cao. Các biến thể virus mới, chẳng hạn các chủng lần đầu tiên được phát hiện ở Brazil, Ấn Độ và Nam Phi, là mối đe dọa dai dẳng.
Các nhà điều hành đã cảnh báo về một “mùa hè hỗn loạn”, khi các chính phủ khác nhau thực hiện các quy tắc khác nhau, Hy Lạp thì sẵn sàng chấp nhận giấy chứng nhận tiêm chủng còn Bồ Đào Nha lại khăng khăng yêu cầu chứng nhận kỹ thuật số có mã QR.
Mối quan tâm về khí hậu
Anh Jean-François Rial, một đại lý du lịch, người đứng đầu nhóm quảng bá điểm đến Paris cho biết: Thời kỳ đầu người dân sẽ chi nhiều tiền để đi du lịch sau thời gian phải ở nhà, sau đó “vấn đề sinh thái sẽ trở lại hàng đầu, đặc biệt là đối với những du khách trẻ tuổi khi ngành cố gắng chuyển trọng tâm khỏi các khách sạn cao tầng bên bãi biển và các bờ biển nhân tạo. Chúng tôi khuyến khích mọi người thực hiện các chuyến đi dài hơn và đến những nơi mọi người ít đến”.
Thật vậy, Kế hoạch Mục tiêu Khí hậu của EU - tìm cách cắt giảm ít nhất 55% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính vào năm 2030 - không tương thích với các kỳ nghỉ trong thành phố vào phút chót hoặc các chuyến bay giá rẻ xuyên lục địa.
VistaJet, một trong những doanh nghiệp hàng không tư nhân lớn nhất cho biết họ đặt mục tiêu đạt được trung hòa carbon bằng cách áp dụng máy bay phản lực mới và trí tuệ nhân tạo để quản lý đội bay của mình tốt hơn vào năm 2025 - trước 25 năm so với các mục tiêu hiện tại của ngành. Nhà đầu tư bất động sản châu Âu Azora gần đây đã mua một khu nghỉ dưỡng Costa Brava ở Tây Ban Nha có kế hoạch đầu tư khoảng 40 triệu euro để cải thiện hiệu quả năng lượng ở đó, mở rộng các cơ sở thể thao và tạo ra một khu vực “cắm trại sang chảnh” với 125 bungalow và 62 lều.
Ông Escarrer, Tổng giám đốc điều hành của Meliá Hotels International cho biết mục tiêu phát thải năm 2030 “tự bản thân nó không đại diện cho sự kết thúc của du lịch giá rẻ”, đồng thời nói thêm rằng khoản đầu tư 25 triệu euro của nhóm ông vào hiệu quả năng lượng trong 5 năm qua đã giúp giảm chi phí. Nhưng ông thừa nhận rằng Covid-19 sẽ để lại dấu ấn trong lĩnh vực này trong nhiều năm tới. Ngành du lịch sẽ nhận thức rõ hơn các mối quan tâm về sức khỏe và môi trường, và trong nhiều trường hợp, chi phí cũng sẽ cao hơn.
