Vui hội phía mường trời

Tiết trời chớm hạ là khi hoa pó mạ nở vàng ven suối, bà con Thái trắng Phong Thổ (Lai Châu) trẩy hội Then Kin Pang. Lễ hội này không thể thiếu hoa Pó mạ - lễ vật thiêng, biểu tượng của Then Kin Pang.

Các trò chơi dân gian truyền thống, vòng xòe đoàn kết kéo mọi người gần nhau hơn.
Các trò chơi dân gian truyền thống, vòng xòe đoàn kết kéo mọi người gần nhau hơn.

1/Chúng tôi về Khổng Lào, huyện Phong Thổ dự Ngày hội Then Kin Pang năm 2022. Sẽ có người thắc mắc rằng, Then Kin Pang phải ở Mường So mới đúng. Không sai, nhưng có thể giải thích thế này: Trước đây, người Lai Châu có cách nói địa giới phân theo vùng, như vùng Tam Đường, vùng Bình Lư, vùng Than Uyên... Từ cầu treo Lai Vân Hữu Nghị được xây dựng giữa hai tỉnh Lai Châu và Vân Nam (Trung Quốc) vào những năm 60 của thế kỷ trước; chạy dài theo các con suối Nậm So, Nậm Lùm, Nà Củng... dải đất chủ yếu có đồng bào Thái trắng sinh sống, gồm các xã Mường So, Khổng Lào, Bản Lang, Thèn..., người ta gọi chung là vùng Mường So.

Lễ hội năm nay diễn ra tại xã Khổng Lào, từ ngày 8 đến 10/3 âm lịch, với các cuộc thi văn nghệ, trình diễn trang phục dân tộc, thi đấu các trò chơi dân gian, đêm hội xòe chiêng, tái hiện nghi lễ mời Then xuống trần. Đặc biệt là tái hiện Lễ hội Áp Hô Chiêng (lễ Gội đầu) và thi té nước bên suối Nậm Lùm.

Vui hội phía mường trời -0
Các cô gái Thái duyên dáng trong ngày hội Then. 

2/Cả tháng trời, bà con bản Thái Phong Thổ trong lòng như có lửa. Từ khi nhận thông tin tổ chức lễ hội Then với quy mô cấp huyện ai cũng vui, cũng lo bởi hội từng mở ra rồi khép lại vì dịch Covid-19. Đây là năm thứ ba người Thái Mường So mong chờ ngày tiếng Then cất lên, chờ điệu xòe cùng nhịp phách rộn rã. Ông Lò Văn Lượng, 70 tuổi, ở bản Khổng Lào người chơi tính tẩu, còn gọi là “Páo khá” trong lễ Then chia sẻ, ông cùng nhóm “Páo khá” cứ tối tối lại ra sân nhà văn hóa tập luyện, khớp nhịp với bà Then. Và thế là, chẳng ai bảo ai, bà con các bản lân cận, lại nô nức, chỉn chu, ăn vận quần áo đẹp, kéo về sân nhà văn hóa, tiếng cười nói rộn rã, không khí hội về như thế đấy!

Bà Lò Thị Đối, bản Vàng Pheo (xã Mường So) cũng chờ ngày khai hội lâu lắm rồi. Thời trẻ, cô gái Lò Thị Đối là một trong những “Sao chạu” (múa lễ) đẹp nhất trong đội múa Then xứ Mường. Mỗi khi thấy trống chiêng nổi lên, ký ức trong bà lại ùa về, đó là những đêm hội xòe, những ngày cùng chúng bạn khỏa tóc bên suối Nậm Lùm làm trai bản ngơ ngẩn. Nghe tin hội Then, việc đầu tiên bà chuẩn bị là chọn những bộ váy đẹp nhất, xem lại vòng xà tích, thắt lưng, hàng cúc bướm phải thật mới, thật tươi để đi trẩy hội. Vì người Thái có câu: “Không xòe cây lúa không trổ bông/Không xòe nam nữ không thành đôi”.

Vui hội phía mường trời -0
Sau khi thực hiện xong lễ Then, các cô gái khỏa tóc, gội đầu bên dòng suối Nậm Lùm.  

3/Tại ngày hội, ông Vàng Văn Chinh, bản Khổng Lào tay bắt mặt mừng, qua lễ hội, ông được gặp gỡ nhiều anh em, bạn bè các bản về vui. Ông kể chuyện về bản mình trong niềm phấn khởi, ông khoe với bạn bản mình giờ đẹp lắm. Được biết, Khổng Lào là bản trung tâm, nơi mua sắm giao thương vùng Mường So. 5 năm trước đây, về bản vào buổi tối buồn lắm, trời tối thui, đường khó đi toàn ổ gà, ổ vịt. Nay khác rồi, đường vào ngõ bản bê-tông hóa, đèn điện sáng choang, nhà nhà rộn rã âm thanh vui lắm, sướng lắm!

Những năm qua, thực hiện chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Khổng Lào đã tiên phong trong việc bà con tự bỏ tiền ra kéo điện thắp sáng đường bản, hiến đất, góp công mở đường xây dựng đường giao thông. Giờ thì việc đi lại của bà con thuận tiện đi muôn nơi, lên biên giới, về huyện, ra tỉnh... chỉ cần ra quốc lộ vẫy tay là xe có liền. Ngay tại ngã ba trung tâm xã Khổng Lào có nhiều nhà hàng, cây xăng, có cả trung tâm Điện máy xanh, tha hồ người dân mua sắm.   

Then Kin Pang năm nay đã trở nên một trong những điểm nhấn khởi đầu chào đón du khách đến xứ núi Lai Châu trong Tuần lễ Du lịch-Văn hóa 2022.