Trong nội dung trình bày tại Tọa đàm, ông Andrew Jeffries nhấn mạnh, chuyển đổi kỹ thuật số cũng đòi hỏi các chính sách mới có thể tạo ra tác động đến thị trường lao động. Việc tiếp cận công nghệ kỹ thuật số mang lại cho các cá nhân và hộ gia đình sự thuận tiện hơn và nhiều lựa chọn hơn.
“Nền kinh tế số có thể kích hoạt những thay đổi trong hành vi mua hàng và tiêu dùng, từ đó ảnh hưởng thị trường hàng hóa và dịch vụ kỹ thuật số và phi kỹ thuật số”.
Xu hướng mới áp dụng công nghệ
Theo ông Andrew Jeffries, sự xuất hiện của các nền tảng kỹ thuật số đã giúp các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (hay còn gọi là MSME) tiến hành hoạt động kinh doanh trực tuyến và giúp họ tiếp cận thị trường toàn cầu. Nhiều nền tảng như vậy đơn giản hóa hoạt động hậu cần và thậm chí thường tích hợp chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị xuyên biên giới, biến chúng thành phương tiện cho thương mại quốc tế.
Vì các MSME tạo ra một số lượng lớn việc làm ở Việt Nam nên điều quan trọng đối với nền kinh tế Việt Nam và khả năng cạnh tranh tổng thể của Việt Nam là hỗ trợ việc áp dụng công nghệ của Chính phủ và các doanh nghiệp thuộc mọi quy mô.
Những nhà làm luật và hoạch định chính sách cần kết nối và tham gia sâu rộng với các khu vực bầu cử của họ để phát triển các hệ thống hỗ trợ và đáp ứng linh hoạt nhằm khuyến khích chuyển đổi kỹ thuật số cũng như cung cấp sự hỗ trợ cần thiết, làm cho nền kinh tế số bao trùm và bền vững.
Giống như bất kỳ công nghệ mới nào, các nền tảng kỹ thuật số thể hiện một động lực gây gián đoạn các thị trường hiện tại và những người tham gia thị trường.
Khi những nền tảng kỹ thuật số tạo ra các hệ sinh thái mới, nơi các nhà sản xuất, nhà cung cấp dịch vụ, người lao động và người tiêu dùng tương tác với các kênh phân phối mới, các tác động ngoại cảnh của mạng khổng lồ được tạo ra có thể phá vỡ các thị trường truyền thống và có khả năng chiếm ưu thế trên thị trường.
Giám đốc ADDB cho rằng: Các chính sách và quy định phù hợp là cần thiết để quản lý mọi lợi thế quá mức và những gián đoạn không công bằng có thể tạo ra do sự xuất hiện của các nền tảng kỹ thuật số.
Về cạnh tranh, theo ông Andrew Jeffries, các nền tảng kỹ thuật số là “con dao hai lưỡi”. Trong khi những nền tảng này có thể cung cấp tiếp cận với các cơ hội chưa từng có cho các doanh nghiệp siêu nhỏ, những nền tảng này cũng có xu hướng tạo ra một hoặc rất ít “người thắng cuộc” do hiệu ứng mạng mạnh mẽ và quy mô kinh tế lớn.
Tránh phá vỡ thị trường truyền thống
Vấn đề đặt ra là các nhà chức trách nên thúc đẩy khả năng tương tác giữa các nền tảng để giúp các bên tham gia thị trường cộng tác và đổi mới vì lợi ích của người tiêu dùng.
Ông Andrew Jeffries đưa ra thí dụ về khả năng tương tác này trên các nền tảng bao gồm khi ai đó mua một mặt hàng trực tuyến (nền tảng trực tuyến của nhà cung cấp phải có thể kết nối và hợp tác với nền tảng của các ngân hàng và/hoặc công ty thẻ tín dụng để có thể thực hiện thanh toán trực tuyến).
“Đơn giản trong đa giao thức (đang kết nối một máy chủ hoặc mạng máy tính với các mạng khác) nên được tạo điều kiện thuận lợi và chi phí chuyển mạng phải được giảm xuống để tăng cường cạnh tranh”.
Lãnh đạo ADB đề cập các vấn đề an ninh lao động và bảo trợ xã hội, nhấn mạnh thực tế do việc làm của thanh niên ngày càng ngắn hạn hoặc liên quan việc sắp xếp công việc không theo tiêu chuẩn, cơ sở đóng góp cho an sinh xã hội ngày càng mỏng.
Ông Andrew Jeffries cho rằng, điều này làm gia tăng khoảng cách về phạm vi bao phủ, “có thể làm suy yếu tính bền vững của các chương trình bảo trợ xã hội hiện có và làm căng thẳng tài chính công như những quả bóng trợ giúp xã hội cho thất nghiệp”.
Do đó, điều quan trọng phải tạo ra một hệ thống bảo trợ xã hội mang tính bao trùm và phổ cập, có tính linh động, liên kết với các sáng kiến khác và được hỗ trợ kỹ thuật số.
Đặc biệt, theo Giám đốc quốc gia ADB tại Việt Nam, ở các nước có thu nhập thấp, việc chuyển tiền vô điều kiện với số lượng đồng đều cho các gia đình nghèo và dễ bị tổn thương có thể giúp xóa đói giảm nghèo, mở rộng bảo trợ xã hội cho những người bị gạt bên lề xã hội, thúc đẩy công bằng xã hội và phân phối lại cổ tức chuyển đổi kỹ thuật số.
Ưu tiên chính sách và đầu tư
Đại dịch Covid-19 thúc đẩy tiến độ giải quyết những mối quan tâm quan trọng này. Trong quá trình ứng phó với đại dịch, nhiều quốc gia đã đạt được những tiến bộ đáng kể, đặc biệt là về tạo thuận lợi cho thanh toán kỹ thuật số và nâng cao lòng tin của người tiêu dùng.
Báo cáo tương tự năm 2020 đã xác định nhân tài là nhân tố quan trọng đối với sự phát triển của lĩnh vực internet, vốn là cốt lõi của nền kinh tế số.
“Nhu cầu và cơ hội để đào tạo lại và nâng cao trình độ lao động cho lĩnh vực tăng trưởng này trở thành ưu tiên hàng đầu. Chuyển đổi kỹ thuật số cũng đòi hỏi các chính sách mới có thể tạo ra tác động đến thị trường lao động”.
Để duy trì khả năng cạnh tranh và tận dụng lợi thế của những đổi mới, chúng ta nên đón nhận những thay đổi trước mắt và thiết kế các chính sách và chương trình hỗ trợ các cá nhân và tổ chức trong việc áp dụng các công nghệ và kỹ năng mới.
“Điều này có thể bao gồm các khoản đầu tư vào các chương trình nâng cao kỹ năng kỹ thuật số và xóa mù kỹ thuật số, các kế hoạch để tạo điều kiện truy cập thiết bị và các nền tảng học tập sáng tạo giải quyết nhu cầu của những người vẫn chưa được kết nối”.
Trong thiết kế chính sách, lãnh đạo ADB khuyến nghị cần xem xét kỹ lưỡng những người chưa được kết nối. Việc ¾ người dùng internet của Việt Nam sống ở các khu vực đô thị, một tỷ lệ cao hơn so với các quốc gia Đông Nam Á khác, lại cho thấy cơ hội to lớn ở các vùng nông thôn, nơi hầu hết người tiêu dùng chưa được hưởng lợi từ nền kinh tế số.
Được đánh giá là động lực thúc đẩy sự phát triển kỹ thuật số, theo ông Andrew Jeffries, các công ty khởi nghiệp công nghệ cần được các cơ quan quản lý và hoạch định chính sách quan tâm đúng mức.
“Một cách tiếp cận đầy hứa hẹn, được thực hành rộng rãi là thúc đẩy một môi trường thuận lợi có thể giúp ươm tạo, tăng tốc và mở rộng quy mô các dự án kinh doanh mới.
Ông Andrew Jeffries cũng cho rằng, hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ tạo ra các công ty khởi nghiệp khả thi thường hiển thị một tập hợp các yếu tố cốt lõi (tức là doanh nhân, tài năng công nghệ, ý tưởng và giải pháp) và một loạt các yếu tố hỗ trợ.
“Các hệ sinh thái thành công có xu hướng thể hiện sự hiện diện của các tác nhân này, với Chính phủ là người hỗ trợ, trao quyền cho các tác nhân này và hỗ trợ động lực của họ hướng tới đổi mới và tăng trưởng”, ông Andrew Jeffries nêu rõ.
Tại Đông Nam Á, có 40 triệu người dùng mới truy cập trực tuyến trong năm 2020, trong khi 5 năm trước, mức tăng là 100 triệu người. Tỷ lệ sử dụng internet năm nay ở Việt Nam đạt 73%, gần bằng Indonesia (73,7%) và cao hơn Thái Lan (69,5%) hoặc Philippines (68%)...
Với việc ngày càng gia tăng các giao dịch kỹ thuật số xuyên biên giới, điều rất quan trọng phải tăng cường hợp tác và hài hòa thuế quốc tế để “bịt các kẽ hở và nắm bắt đúng lợi nhuận” do nền kinh tế kỹ thuật số tạo ra…
(Theo Giám đốc quốc gia ADB tại Việt Nam)
