Giới và biến đổi khí hậu, là một trong những nội dung xuyên suốt trong chương trình nghị sự của Hội nghị các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP19) từ năm 2013 cho đến nay. Ðáng chú ý, tại COP25 (năm 2019) ở Tây Ban Nha đã thông qua Chương trình làm việc Lima 5 năm nâng cao về bình đẳng giới và kế hoạch hành động về giới. Ðồng thời, bình đẳng giới là điều kiện cần thiết cho các quốc gia thực hiện Kế hoạch thích ứng quốc gia (NAP) và Ðóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của mình. Ðây cũng là cơ hội cho các quốc gia trên thế giới có đóng góp sáng kiến, ý tưởng nhằm thúc đẩy bình đẳng giới, nâng cao vị thế của phụ nữ trong ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm nhẹ rủi ro thiên tai.
Theo Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Nguyễn Thị Minh Hương: Biến đổi khí hậu trở thành thách thức lớn nhất đối với môi trường sống hiện nay cũng như trong tương lai của con người. Bình đẳng giới và biến đổi khí hậu, giảm nhẹ rủi ro thiên tai được quan tâm trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau, bình đẳng giới vừa là mục tiêu, vừa là cách tiếp cận trong các can thiệp về ứng phó với biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn những định kiến về giới đối với vai trò, năng lực và đóng góp của phụ nữ trong các hoạt động phòng, chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu. Tại Việt Nam, phụ nữ có vai trò quan trọng trong các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm nhẹ rủi ro thiên tai. Phụ nữ không chỉ đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh, họ còn có thể là lực lượng tiên phong trong giảm thiểu khí nhà kính khi áp dụng các hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm rủi ro thiên tai, thảm họa môi trường, nhất là khi nam giới di cư đi tìm việc làm. Tuy nhiên, kết quả một số nghiên cứu ở Việt Nam cũng cho thấy: Sự tham gia của phụ nữ còn gặp nhiều rào cản về công nghệ, năng lực, truyền thống và tài chính trong ứng phó với biến đổi khí hậu; phụ nữ có nhiều hạn chế hơn trong tiếp cận thông tin và ít cơ hội học hỏi, nắm bắt sớm các biện pháp ứng phó... Do vậy, việc tăng cường sự tham gia của phụ nữ và thực hiện các chính sách như Ðóng góp quốc gia tự quyết định (NDC) là tiền đề quan trọng thúc đẩy và tạo điều kiện cho các hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm nhẹ rủi ro thiên tai. Qua đó, giúp cho phụ nữ phát huy tốt nhất vai trò của họ trong thích ứng với biến đổi khí hậu thông qua các mô hình sản xuất, kinh doanh một cách sáng tạo.
Là một tổ chức chính trị-xã hội, đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tầng lớp phụ nữ Việt Nam, thời gian qua, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam là thành viên tích cực tham gia vào các chương trình quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu, chủ động, tích cực tuyên truyền nâng cao năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu cho phụ nữ góp phần giảm nhẹ rủi ro thiên tai; triển khai hiệu quả những sáng kiến, giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu. Triển khai xây dựng và nhân rộng các mô hình sinh kế thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm nhẹ rủi ro thiên tai và mô hình bảo vệ môi trường như: Mô hình trồng củ cải trên cát; mô hình trồng sen trên đất lúa kém hiệu quả; mô hình trồng nấm; mô hình bếp cải tiến tiết kiệm năng lượng bảo vệ môi trường; mô hình thu gom rác thải; mô hình xử lý rác thải hữu cơ thành phân bón… Ðể thúc đẩy sự tham gia có hiệu quả hơn nữa của phụ nữ và bình đẳng giới trong ứng phó và giảm nhẹ rủi ro do tác động của biến đổi khí hậu tại Việt Nam; thời gian tới, các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị-xã hội, chính quyền các địa phương phối hợp chặt chẽ với Hội, các cấp hội trong việc xây dựng các chương trình tăng cường năng lực về kỹ thuật cho một số tổ chức phụ nữ, phụ nữ cộng đồng, nhóm phụ nữ dân tộc thiểu số về thích ứng biến đổi khí hậu. Khuyến khích và thúc đẩy các sáng kiến do phụ nữ khởi xướng hoặc phụ nữ làm chủ, tạo cơ hội để phụ nữ tiếp cận được các nguồn lực tài chính, trao đổi quyền năng về kinh tế cho phụ nữ ở các vùng, ngành nghề dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu và thiên tai; tìm kiếm, chia sẻ các chương trình, nguồn lực tài chính tới các đơn vị cơ sở, tổ chức cộng đồng, thành viên mạng lưới để lan tỏa các sáng kiến về giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu có trách nhiệm giới do phụ nữ khởi xướng...
Chuyên gia về biến đổi khí hậu và giới Nguyễn Sĩ Linh đề nghị Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam cần tiếp tục phối hợp các đơn vị có liên quan thực hiện các nghiên cứu về tác động của giới do biến đổi khí hậu đối với các ngành và khu vực, đồng thời xác định các điểm đầu vào để lồng ghép giới vào các chính sách liên quan đến khí hậu; xây dựng khung chính sách khí hậu và thiết lập cơ sở dữ liệu về tác động giới do biến đổi khí hậu gây ra. Trong khi đó, bà Gaelle Denmolis, quyền Trưởng đại diện của UN Women tại Việt Nam cho rằng: Các cơ quan Chính phủ Việt Nam cũng như các tổ chức của phụ nữ cần nâng cao năng lực về lồng ghép giới trong thích ứng và giảm nhẹ biến đổi khí hậu ở Việt Nam; tăng cường tiếp cận của phụ nữ tới sinh kế bền vững và sinh kế thay thế để có thể chống chịu với thiên tai; đồng thời thúc đẩy trao quyền cho phụ nữ trong việc ra quyết định về thích ứng, giảm thiểu biến đổi khí hậu, quản lý rủi ro thiên tai ở tất cả các cấp và lĩnh vực một cách hiệu quả...
