Đã từ rất lâu rồi, người nông dân hai nắng một sương thường lấy công làm lãi. Đất quê tôi trên cánh đồng cát pha thích hợp trồng khoai tây xen canh tăng vụ. Cả cánh đồng một dãy gốc rạ được hong khô, mọi người đốt thành tro để bón thêm dưỡng chất cho cây trồng. Cả một cánh đồng chiều tỏa khói bảng lảng. Khói sẽ làm cay mắt người đi đường dùi dụi. Ấy thế mà người ta cứ mênh mang nhớ mỗi năm trời thu, làn khói cay nhòe trên cánh đồng thì vụ khoai tây sắp được trồng mới.
Mẹ tôi lấy giống từ những mầm khoai ủ lạnh ở nhà kho của thôn. Mẹ cắt những chiếc mắt mầm xanh bé xíu, chấm vào tro cho nhựa khoai tây không chảy ra. Tôi theo mẹ ra đồng, vun đất. Những thửa đất được cày vụn như những hạt bụi nhỏ mịn màng. Mẹ lấy chiếc cào sắt gom từng luống, từng luống khoai hình thành với chiều rộng tương đương một mét, còn chiều dài thì dọc theo thửa ruộng. Mẹ đặt từng miếng mầm khoai cách nhau một đoạn ngắn, tôi theo từng luống mà vun kín đất cho từng mầm khoai. Những ụ đất nhỏ xíu chạy dọc theo từng luống đất, mẹ rắc thêm đạm, lân, kali chung quanh ụ đất tròn, khi nào khoai bén rễ, chúng sẽ tự tìm dưỡng chất để nuôi cây.
Xong xuôi mẹ cào đất một lần nữa cho luống khoai vuông vức thửa ruộng, nước từ dưới mương được đưa vào để tưới ẩm cho khoai. Trời thu, những cơn gió se se lành lạnh, mẹ thăm đồng thấy chiếc mầm khoai nhô lên khỏi mặt đất, lòng mẹ rộn ràng vui. Khoai tây lớn rất nhanh vì có đủ nước, khoáng chất… Mẹ rẫy cỏ, xới đất tơi xốp quanh gốc khoai. Những cây khoai cứ thế lớn lên hết đến độ choai choai rồi vẫy những tán lá mầu xanh đậm đón gió, đơm hoa. Hoa khoai tây mầu trắng đẹp lắm, cả cánh đồng khoai dưới nắng thu rung rinh những bông hoa trắng như đàn bướm bay rập rờn.
Nếu may mắn thời tiết thuận lợi, khoai tây cứ thế phát triển rồi thu hoạch. Nhưng có năm không may trời mưa nhiều, cả ruộng khoai tây gặp nước chết gần hết. Bao nhiêu công sức chăm sóc của mẹ và bà con chẳng còn gì. Khoai tây còn rất sợ những màn sương độc buổi sáng. Sương buổi sáng thường lạnh, làm hỏng thân khoai đến mềm nhũn, mẹ và các bác nông dân phải đi phun sương cho khỏi thấm vào thân khoai. Những ngày cuối đông khi cải ngồng ra hoa, cũng là lúc cây khoai tây rạc lá rũ xuống chờ những chùm củ dưới đất chuẩn bị được bới lên.
Tôi cùng mẹ ra đồng bới khoai tây, những củ khoai to bằng hai bàn tay úp vào nhau sẽ được chọn riêng để bán. Những củ vừa vừa mẹ dành để ăn, còn những củ khoai nho nhỏ như quả bưởi non mẹ để dành làm giống. Cả một luống khoai mầu vàng, tròn vạnh như quả trứng ngỗng khổng lồ trông thật đẹp mắt. Có một vụ khoai bội thu, các bác nông dân chẳng thấy vất vả dù giọt mồ hôi lấm tấm lăn trên má.
Mọi người đặt khoai tây vào từng chiếc túi nylon mầu trắng rồi xếp chồng lên nhau bán dọc quốc lộ. Những người đi đường quê xa rẽ vào hàng khoai tây mua một túi làm quà. Khoai tây có thể nấu đủ món cho bữa cơm canh thêm đa dạng. Mẹ bán hết cả xe khoai tây sau buổi chiều tà. Lòng khấp khởi vui mừng đợi vụ khoai sau trồng mới.
