Thị trường chứng khoán bứt phá:

Bình thường hay bất thường

“Năm 2021, thị trường chứng khoán Việt Nam nằm trong top thị trường đem đến tỷ suất sinh lời cao nhất trên thế giới, thu hút sự tham gia đông đảo của người chơi mới”

Bình thường hay bất thường

Thị trường xác lập nhiều kỷ lục

Năm 2021, một trong những từ khóa được nhắc đến nhiều sau “Covid”, “vắc xin” đó là “chứng khoán”. Đây cũng là thời điểm, thị trường chứng khoán tăng trưởng vượt trội khi “lôi cuốn” thêm hàng triệu nhà đầu tư trong nước với số tài khoản mở mới tăng vọt. Chị Mai Lan, một người nội trợ ở Hà Nội chia sẻ: “Giờ làm ăn khó quá, muốn giàu chắc tôi phải chơi chứng khoán thôi”. Chị Phương, một công chức ăn lương Nhà nước cho biết trước đây chỉ để tiền tiết kiệm trong ngân hàng, nhưng nay lãi suất thấp, chi tiêu ngày càng đắt đỏ hơn, chị tính cũng phải học đầu tư chứng khoán, ít nhất thì cũng đầu tư vào trái phiếu của các công ty như các nhân viên ngân hàng tư vấn”. Chị Ngọc, một giáo viên đang nghỉ dạy do dịch Covid-19 cũng chia sẻ: “Tôi thấy mấy người bạn đều đã đầu tư vào chứng khoán, năm vừa rồi cũng lãi, có tiền dư ra còn lo nhà cửa cho gia đình. Muốn thay đổi chắc tôi phải tìm hiểu và chơi chứng khoán trong năm tới”. Đó là tâm lý chung của rất nhiều các nhà đầu tư “tay mơ” khi bắt đầu quan tâm tới thị trường chứng khoán. Đó cũng là lý do từ khóa chứng khoán lại trở nên “hot” như vậy, khi nhiều người kỳ vọng thị trường chứng khoán như một kênh đầu tư sinh lời hấp dẫn, để giàu có nhanh chóng, hoặc đơn giản là có lãi suất tốt hơn của ngân hàng. Nhóm đối tượng này thường có những khoản tiết kiệm không nhiều trong ngân hàng. Còn ở mức độ cao hơn, với những người đã tham gia thị trường thâm niên vài năm, những cơn sốt trên thị trường đã cuốn không ít người vào vòng xoay của quả cầu tuyết khi ra lệnh mua bán nhiều hơn. Chị Thu Mai, một nhân viên tư vấn đầu tư chứng khoán có nhiều khách hàng VIP cho biết những khách của chị gần như đã kịch room vay, nghĩa là phần lớn đều tin tưởng vào khả năng chốt lời trên thị trường.

Theo ông Phạm Hồng Sơn, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, năm 2021, số lượng nhà đầu tư tham gia thị trường chứng khoán tăng mạnh đã góp phần đẩy thanh khoản thị trường lên hàng tỷ USD/phiên. Năm 2021, tổng số lượng tài khoản chứng khoán tại Việt Nam lên con số hơn 4 triệu tài khoản, tăng gần 50% so với cuối năm 2020.

Quy mô niêm yết, đăng ký giao dịch của thị trường tính đến cuối tháng 12 đạt hơn 1.700.000 tỷ đồng, tăng hơn 14,1% so với cuối năm 2020 với 761 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ niêm yết trên hai Sở Giao dịch chứng khoán và 890 cổ phiếu trên UPCoM. Thanh khoản trên thị trường cổ phiếu năm 2021 vẫn tiếp tục bùng nổ và tăng mạnh nhờ dòng tiền của các nhà đầu tư trong nước dẫn dắt thị trường. Thanh khoản thị trường cổ phiếu đã gia tăng nhanh chóng và liên tục qua các tháng và đến tháng 12 đạt mức hơn 40.000 tỷ đồng/phiên. Tính chung từ đầu năm 2021, giá trị giao dịch bình quân đạt hơn 25.960 tỷ đồng/phiên. Thanh khoản tăng 250% so với năm 2020, ghi nhận phiên giao dịch kỷ lục 2,3 tỷ USD, xếp thứ 2 trong Đông Nam Á.

Nhận định về sự bùng nổ của thanh khoản trên thị trường, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, thị trường chứng khoán Việt Nam đã phát triển lên một tầm cao mới, điều đó giúp thu hút được dòng tiền từ các tầng lớp khác nhau trong xã hội trong bối cảnh sản xuất, kinh doanh bị đình trệ do Covid-19. Làn sóng nhà đầu tư cá nhân mới tham gia thị trường là một trong những nhân tố quan trọng góp phần thúc đẩy tăng trưởng mạnh mẽ của thanh khoản thời gian qua.

Theo thống kê từ các công ty chứng khoán, năm 2021, người dân đã chuyển thêm hàng chục nghìn tỷ đồng, tương đương khoảng 3 tỷ USD vào đầu tư chứng khoán. Đây là con số rất lớn, cho thấy sự quan tâm của các nhà đầu tư trong nước đối với thị trường cổ phiếu.

Chuyên gia kinh tế Quách Mạnh Hào cho rằng, thị trường chứng khoán Việt Nam đang có một giai đoạn tăng trưởng dài và tương đối bền vững. Tính bền vững thể hiện ở chỗ dòng tiền vào thị trường khá mạnh, khá lớn và tạo ra một sức hút khi nhà đầu tư đang xem chứng khoán như một kênh đầu tư thay cho kênh tiền gửi tiết kiệm truyền thống. Nhà đầu tư đang có nhiều công cụ tham gia thị trường hơn so với giai đoạn trước. Bên cạnh cổ phiếu, thị trường đang có nhiều sản phẩm đầu tư đa dạng khác như chứng quyền, chứng khoán phái sinh để có thể đầu tư dài hạn.

Bình thường hay bất thường -0
 Biến động chỉ số VN-Index năm 2021

Chỉ số VN-Index nhiều lần thiết lập đỉnh lịch sử mới, đỉnh cao nhất là vào ngày 25/11 khi VN-Index chạm mốc 1.500,81 điểm. Ðây cũng là đỉnh cao trong lịch sử thị trường chứng khoán đến thời điểm này. Trước đó, ngay trong ngày đầu tiên của quý II/2021, VN-Index đã chính thức vượt mốc 1.200 điểm-mốc kỷ lục được thiết lập từ 2018.

“Thị trường tăng trưởng nóng như vậy liệu tiềm ẩn những rủi ro là câu hỏi luôn đặt ra với các nhà đầu tư”

Bình thường và bất thường

Trong bối cảnh chung của nền kinh tế xã hội chịu nhiều ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19, sự sôi động trong lĩnh vực chứng khoán khiến không ít ý kiến quan ngại về những dấu hiệu bất thường vì thị trường chứng khoán được ví như hàn thử biểu của nền kinh tế. Kinh tế tăng trưởng âm trong quý III và đặc biệt, khoảng 120 nghìn doanh nghiệp Việt Nam phải tạm dừng hoạt động trong năm 2021, trong đó có cả những doanh nghiệp quy mô lớn, nhưng chứng khoán Việt Nam lên đỉnh ngoạn mục về cả điểm số và thanh khoản. Dòng tiền từ nhà đầu tư nội cuồn cuộn chảy vào sàn chứng khoán, nhưng khối ngoại bán ròng kỷ lục, hơn 60.000 tỷ đồng trong năm 2021. Trong năm, nhiều mã cổ phiếu ghi nhận tăng giá đến 100-400% như CMS, CEO, VTH, SDA, VKC, DZM, TC6... chỉ trong một tháng, trong khi hiệu quả hoạt động kinh doanh không có gì nổi trội. Chỉ số VN-Index, HNX-Index tăng mạnh, nhưng với doanh nghiệp, việc huy động vốn mới vẫn không chút dễ dàng. Mức lãi suất trái phiếu 15%, thậm chí 18% là một thực tế nhiều doanh nghiệp đã trả cho việc gọi vốn năm 2021. Bộ Tài chính đã phải nhiều lần cảnh báo, phía sau đó là những câu chuyện bất bình thường.

TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính-tiền tệ quốc gia cho rằng thị trường chứng khoán Việt Nam đang tồn tại một số điểm không bình thường. Đó là, thị trường chứng khoán trong nước đang tăng nóng so với toàn cầu. Năm 2020, GDP toàn cầu tăng trưởng âm 3,1% nhưng nhờ dòng vốn rẻ cùng một số nguyên nhân khác, chỉ số chứng khoán thế giới vẫn tăng khoảng 14%. Năm 2021, tăng trưởng kinh tế phục hồi, chỉ số chứng khoán thế giới tăng khoảng 20%. Trong khi đó, tại Việt Nam, chỉ số VN-Index tăng khoảng 15% trong năm 2020 nhưng năm 2021 tăng tới 35%, dù GDP năm nay ước tính chỉ tăng 2-2,5%. Bên cạnh đó, trên thị trường chứng khoán có hiện tượng tâm lý đám đông, một số doanh nghiệp làm ăn không tốt nhưng giá cổ phiếu vẫn tăng rất nhanh, phát hành cổ phiếu, trái phiếu rất thành công.

Bình thường hay bất thường -0
Xuất khẩu là điểm sáng kinh tế năm 2021. Ảnh | CTV 

Tuy nhiên ở chiều tích cực, bà Tạ Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thì cho rằng, sự tăng trưởng của thị trường chứng khoán năm 2021 vượt xa mọi dự đoán không hàm chứa nhiều yếu tố tiêu cực như chữ “bất thường”.

Lý giải nguyên nhân của sự tăng trưởng vượt xa dự đoán, bà Bình cho biết, sự kỳ vọng vào sức bật của nền kinh tế sau khủng hoảng do Covid-19 là cách nhìn chung, xu thế chung của nhà đầu tư chứng khoán trên toàn cầu chứ không phải chỉ riêng Việt Nam. Thị trường chứng khoán Mỹ, một trong những thị trường chứng khoán lớn nhất thế giới giá trị tăng trưởng của thị trường là 27,6%, các thị trường khác như thị trường châu Âu, châu Á đều có sự tăng trưởng tương tự.

“Như vậy, chúng ta thấy rằng xu thế tăng trưởng của các thị trường chứng khoán mặc dù nền kinh tế bị ảnh hưởng rất nặng nề bởi Covid là một xu thế chung chứ không phải thị trường của chúng ta lại đi ngược xu thế chung”, bà Bình nhận xét.

Bên cạnh đó, huy động vốn của thị trường chứng khoán đã tăng 23% so với năm ngoái và riêng huy động vốn của khối doanh nghiệp thông qua việc phát hành cổ phiếu, trái phiếu và đấu giá cổ phần hóa tăng gấp 2,2 lần. Đây là một tín hiệu dự báo sự tăng trưởng rất mạnh của các doanh nghiệp sau khủng hoảng kinh tế. Và với sự tăng trưởng của các doanh nghiệp, với sự tăng trưởng của thị giá cổ phiếu đã làm cho quy mô của thị trường chứng khoán, vốn hóa thị trường và dư nợ trái phiếu của các doanh nghiệp đạt đến các con số là gần 143% GDP, xấp xỉ với quy mô của tín dụng ngân hàng năm 2020, khoảng 146,2% GDP. Điều này cho thấy, thị trường chứng khoán ngày càng trở thành một kênh huy động vốn quan trọng cho các doanh nghiệp trong nền kinh tế.

Một nguyên nhân không thể không nhắc đến là sự xuất hiện của lực lượng rất đông đảo của các nhà đầu tư mới khi số lượng các nhà đầu tư này tăng trưởng rất mạnh. Trong đó, riêng năm 2021 con số này đã tăng 1,3 triệu tài khoản, bằng bốn năm trước cộng lại và làm cho tốc độ tăng trưởng của thị trường Việt Nam nhanh chóng. Sự tăng trưởng này theo đánh giá của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước rõ ràng đã tạo một lực cầu không thể chối cãi được trên thị trường.

Ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Chứng khoán SSI cho rằng, thanh khoản tăng kỷ lục là điều mơ ước mà trước đây một năm không ai nghĩ đến; rồi số tài khoản mới vô cùng nhiều cũng là điều mà trước đây chúng ta không có trong kế hoạch, hay việc nhà đầu tư chuyển từ tài khoản tiết kiệm sang tài khoản đầu tư chứng khoán là điều rất nhiều năm chúng ta mong muốn và hiện nay đã bắt đầu thành hiện thực... “Sau 21 năm phát triển, chức năng xây dựng thị trường chứng khoán chúng ta đã làm rất tốt. Nếu trước đây thị trường phụ thuộc nhiều vào khối ngoại thì nay, nhà đầu tư nước ngoài không còn dẫn dắt thị trường. Dù nhà đầu tư nước ngoài bán ra, thị trường vẫn tiếp tục đi lên và tăng trưởng”, ông Hưng nói.

Đánh giá về sức khỏe doanh nghiệp và sức khỏe của dòng tiền, ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch HĐQT Fiin Group đánh giá rất cao vai trò rất lớn của kênh trái phiếu doanh nghiệp khi đến nay đã chiếm tới 14,5% GDP. Tổng kết 11 tháng, kênh trái phiếu doanh nghiệp chiếm khoảng 5,5% dư nợ toàn bộ hệ thống tín dụng. Nếu không có kênh này, một số doanh nghiệp lớn chuyên ngành đã sụp đổ, đặc biệt trong bối cảnh Covid-19 làm đứt dòng tiền.

Một bất thường khác là thị trường cổ phiếu chứng khoán, điều khiến ông Thuân phải thay đổi quan điểm nhìn nhận sau 20 năm tham gia thị trường, đó là chứng kiến các nhà đầu tư nhìn nhận cổ phiếu như một hàng hóa và chịu sự quy luật cung cầu mà không phải quy luật giá trị.

“Chúng tôi thực hiện một khảo sát sơ bộ thì rất nhiều điều đáng ngạc nhiên, nhiều nhà đầu tư không hề quan tâm P/E, P/B là gì mà họ cứ đi tìm cổ phiếu giá rẻ, bất chấp quy luật giá trị. Họ cứ mua và họ theo đám đông”. Ông Thuân cho rằng, ở góc độ cung cầu là bình thường nhưng theo quy luật giá trị thì có lẽ chúng ta cần dành nỗ lực nhiều hơn về mặt truyền thông, về mặt đào tạo để nhà đầu tư nhận thức rõ ràng hơn”. Với nền tảng vĩ mô ổn định thì ở góc độ nào đó khá yên tâm. Tuy nhiên, vẫn có nhiều biến số tác động đến vấn đề này, trong đó có sức khỏe doanh nghiệp, lãi suất, dòng tiền nước ngoài... thị trường bất cứ lúc nào cũng có thể đổ đèo, ông cảnh báo.

Bình thường hay bất thường -0
 

10 sự kiện chứng khoán tiêu biểu năm 2021

1. Giải bài toán nghẽn lệnh tại HOSE, thanh khoản được “cởi trói”

2. Quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu vượt 120% GDP

3. Hàng loạt biện pháp chấn chỉnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp

4. Số lượng tài khoản chứng khoán mở mới lập kỷ lục

5. Quy mô tăng vốn của doanh nghiệp niêm yết cao kỷ lục

6. Hoàn thành “giải cứu” Vietnam Airlines

7. Nhà đầu tư nước ngoài bán ròng kỷ lục

8. VN-Index lập đỉnh lịch sử mới

9. 25 năm Ngày truyền thống ngành chứng khoán và ra mắt Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam

10. Dấu ấn pháp lý: Luật Chứng khoán, Luật Doanh nghiệp, Luật Ðầu tư (sửa đổi) và các nghị định hướng dẫn Luật cùng có hiệu lực, tạo hành lang pháp lý mới cho hoạt động của cộng đồng doanh nghiệp và thị trường chứng khoán.

Nguồn: Câu lạc bộ Nhà báo chứng khoán Việt Nam

“Các trụ cột được coi là động lực cho tăng trưởng kinh tế năm 2022 là xuất khẩu; dòng vốn trực tiếp nước ngoài (FDI)... Đặc biệt, gói hỗ trợ mới, dự kiến 3-4% GDP có thể giúp GDP Việt Nam năm tới tăng cao trong năm 2022 và thị trường chứng khoán có thể sẽ chinh phục các mốc đỉnh mới”.

Năm 2022: Đỉnh nào cho thị trường chứng khoán?

Cho đến thời điểm này, mặc dù nhiều cảnh báo được đưa ra về sự phát triển nóng của thị trường, nhưng phần lớn ý kiến các chuyên gia dự báo về thị trường chứng khoán Việt Nam năm 2022 với nhiều lạc quan hơn năm 2021. Ông Mathew Smith, chuyên gia của Công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam nhận định thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn trong xu hướng tăng (uptrend). Theo đó, chỉ số VN-Index đến tháng 12/2022 có thể đạt mức 1.898 điểm, tăng hơn 20% so với mức điểm hiện tại.

Theo đánh giá của phần lớn các công ty chứng khoán, động lực lớn nhất để thị trường chứng khoán tăng trưởng trong năm 2022 chính là sự hồi phục của nền kinh tế-xã hội, cả ở phạm vi trong nước và quốc tế.

Tại thời điểm gần kết thúc năm, thị trường chứng khoán vẫn ngóng chờ Nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội được chính thức thông qua, tạo động lực cho các ngành sản xuất, kinh doanh cũng như doanh nghiệp được hỗ trợ cả về chính sách tài chính và tài khóa. Đặc biệt trong chương trình hồi phục kinh tế-xã hội hậu dịch bệnh, đầu tư công được thúc đẩy mạnh tạo ra hy vọng đẩy mạnh chi tiêu công, kích thích các ngành xây dựng, bất động sản, nguyên vật liệu... tăng trưởng mạnh.

Bên cạnh động lực từ sự hồi phục kinh tế, nội tại của thị trường chứng khoán cũng có những xung lực nhất định giúp cho thị trường sôi động và tăng trưởng.

Thứ nhất là về tổng số tài khoản chứng khoán, hiện đã vượt ngưỡng 4 triệu, nhiều gần gấp 3 so với năm 2018, và đã tăng mạnh khoảng 1,3 triệu tài khoản so với cuối năm 2020.

Thứ hai, dòng tiền vào chứng khoán không ngừng gia tăng, sẽ là động lực đưa thị trường với chỉ số VN-Index tiến lên những đỉnh mới. Những phiên cuối cùng của năm 2020, thanh khoản trên sàn HoSE hơn 12.000 tỷ đồng mỗi phiên. Mức thanh khoản đã tăng lên hơn 30.000 tỷ đồng mỗi phiên vào tuần giao dịch áp cuối của năm 2021, như vậy là tăng hơn gấp đôi.

Chính vì thế, theo Công ty chứng khoán Đông Á, ngay trong thời điểm chỉ số VN-Index chưa rõ xu hướng và đang diễn biến giằng co đi ngang hiện nay, thậm chí còn ẩn chứa rủi ro điều chỉnh về ngắn hạn, nhưng vẫn có nhiều cơ hội để chọn lọc danh mục cổ phiếu triển vọng cho đầu tư trung hạn. Những danh mục đó không chỉ có các mã hay nhóm ngành được hưởng lợi từ gói hỗ trợ hồi phục kinh tế và đầu tư công như bất động sản, nguyên vật liệu, xây dựng, vận chuyển... mà cả những ngành kinh doanh dịch vụ như bán lẻ.

Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Phạm Hồng Sơn khẳng định: “Năm 2022, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, trực tiếp là Bộ Tài chính, cơ quan quản lý và các đơn vị liên quan sẽ tiếp tục có các giải pháp để thị trường phát triển, nhưng sẽ chuyển mạnh hơn theo chiều sâu, tăng tính ổn định, bền vững. Đồng thời, sẽ tăng cường công tác giám sát, quản lý để bảo đảm kỷ cương, kỷ luật của thị trường chứng khoán”. Bên cạnh đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ tiếp tục tái cấu trúc thị trường chứng khoán, tăng cường quản lý các tổ chức kinh doanh chứng khoán, tập trung giám sát, kiểm tra việc cho vay giao dịch ký quỹ là đúng pháp luật, an toàn cho công ty chứng khoán và an toàn bền vững cho dòng tiền trên thị trường chứng khoán.

Bình thường hay bất thường -0
Nhà đầu tư mới tham gia thị trường tăng vọt. Ảnh | CTV