Hệ sinh thái mới

Khoảng trống nhân lực 4.0

Để chuẩn bị lực lượng lao động đáp ứng yêu cầu công nghiệp 4.0, một trong những yêu cầu đặt ra là cần có chiến lược đào tạo và đào tạo lại lực lượng lao động. Muốn vậy, không chỉ các cơ quan nhà nước, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, mà chính các doanh nghiệp cũng phải nhập cuộc mạnh mẽ.

Trong khuôn khổ Diễn đàn đa phương (MSF) 2021 do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Samsung Việt Nam tổ chức với sự hỗ trợ kỹ thuật của Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam (VBCSD-VCCI) và Viện Phát triển sức khỏe cộng đồng Ánh Sáng (LIGHT), nhóm nghiên cứu của VCCI đã thực hiện một nghiên cứu về “Thực trạng tham gia của doanh nghiệp tại Việt Nam trong nâng cao năng lực cho người lao động phục vụ công nghiệp 4.0 và hàm ý cho hợp tác công tư”.

Hiện có đến gần một nửa số doanh nghiệp chưa có sự chuẩn bị gì về lực lượng lao động cho công nghiệp 4.0 và 39,4% số doanh nghiệp mới dừng lại ở giai đoạn xây dựng kế hoạch. Chỉ có 11,8% số doanh nghiệp khảo sát đã có kế hoạch về lực lượng lao động nhưng chưa triển khai và 6% số doanh nghiệp đã có kế hoạch và đang triển khai có kết quả. Thực tế từ cuộc khảo sát này cho thấy, các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa đã chậm trễ trong việc chuẩn bị lực lượng lao động cho công nghiệp 4.0.

Có gần 80% số doanh nghiệp đã thực hiện đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho người lao động. Doanh nghiệp dành nhiều sự quan tâm nhất trong đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao thêm một số kỹ năng mà người lao động đã sẵn có, tiếp đó là đào tạo cho lao động chưa có kỹ năng. Doanh nghiệp coi trọng hơn vai trò của các cơ sở đào tạo bên ngoài trong việc đào tạo các kỹ năng mới, kỹ năng liên quan đến công nghiệp 4.0, còn những việc đào tạo cho lao động chưa có kỹ năng hay nâng cao kỹ năng thì doanh nghiệp có xu hướng tự làm nhiều hơn.

Mặc dù tỷ lệ doanh nghiệp có hợp tác với các cơ sở đào tạo bồi dưỡng lao động bên ngoài vẫn còn hạn chế, nhưng hai phần ba doanh nghiệp từng thực hiện hợp tác trong đào tạo đánh giá kết quả tương đối khả quan. Các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp lớn, vẫn chú trọng nhiều hơn vào sự liên kết với các doanh nghiệp cùng lĩnh vực hoặc cùng chuỗi cung ứng để cùng đào tạo nâng cao năng lực cho người lao động, vì hơn ai hết, họ là người hiểu rõ nhu cầu của doanh nghiệp và khả năng của người lao động trong doanh nghiệp cũng như trong chuỗi cung ứng. Mô hình hợp tác theo các dự án hỗ trợ của nhà nước cũng được nhiều doanh nghiệp quan tâm. Bởi họ cho rằng, Nhà nước có vai trò quan trọng trong thúc đẩy liên kết giữa doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo thông qua định hướng phát triển các kỹ năng nghề theo chiến lược phát triển kinh tế, hoặc hỗ trợ về mặt tài chính.

Tạo động lực cạnh tranh tốt hơn

Nhìn nhận tầm quan trọng của vấn đề lao động việc làm, dự thảo kế hoạch phục hồi kinh tế sau đại dịch đang được Chính phủ xem xét, ban hành đã đề cập đến việc tập trung hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, tư vấn cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa; đào tạo, tư vấn khởi nghiệp... Dự kiến kinh phí dành cho nhiệm vụ này khoảng 300 tỷ đồng trong hai năm 2022-2023 (từ nguồn ngân sách nhà nước và xã hội hóa).

Cải thiện điều kiện làm việc, chính sách an toàn, vệ sinh lao động; trợ cấp thất nghiệp và bảo vệ việc làm cũng như ngăn chặn các hành vi lợi dụng kẽ hở pháp luật để kinh doanh phi đạo đức, vi phạm pháp luật, như trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho người lao động; bảo đảm đền bù cho người lao động trong trường hợp tai nạn… đều là những nhiệm vụ hết sức quan trọng cần đến bàn tay điều hành quyết đoán của nhà nước.

Ngày xuất bản: 15/11/2021
Tổ chức sản xuất: VŨ MAI HOÀNG
Nội dung: LƯU HƯƠNG GIANG, VĂN HỌC, TRUNG HIẾU, CẨM HÀ, MINH ÁNH, KHÁNH TOÀN, DƯƠNG MINH ANH
Trình bày: PHAN ANH, DUY LONG