GS, TS NGUYỄN THẾ HOÀNG
VÀ KỲ TÍCH TRONG LĨNH VỰC GHÉP CHI THỂ

Nối tiếp giấc mơ của 12 năm trước

Năm 2008, GS, TSKH Nguyễn Thế Hoàng, Bệnh viện TƯQĐ 108 là một trong năm phẫu thuật viên chính được mời tham gia thực hiện ca mổ có một không hai trên thế giới tại Bệnh viện Ngoại khoa Rechts der Isar ở Munich, CHLB Đức, thu hút sự quan tâm, theo dõi của các phương tiện truyền thông đại chúng quốc tế.

Đó là ca phẫu thuật ghép hai cánh tay đồng loại đầu tiên trên thế giới cho một công dân Đức bị mất cả hai cánh tay trong một tai nạn lao động. Ca mổ không chỉ cứu hai cánh tay mà còn cứu cả cuộc sống cho người bệnh.

Các bác sĩ có sáu giờ sau hội chẩn để tiến mổ vào lúc 10 giờ tối. Ở Đức, mọi sự đều rất thuận lợi. Ngoài trang thiết bị hiện đại, bệnh nhân đó được ghép ở vùng cánh tay - vùng chỉ có bốn cơ và mạch máu thần kinh to nên chỉ cần nối động mạch cánh tay, tĩnh mạch cánh tay.

Sau thành công vang dội đó, GS Hoàng trở về Việt Nam, mang theo một ấp ủ, Việt Nam sẽ có những người tìm được lại sự vận động chi thể, bằng phép màu của ghép tạng. “Tôi luôn nung nấu làm sao mình thực hiện can thiệp phẫu thuật như vậy, thực hiện trực tiếp trên bệnh nhân của mình, vừa phát triển kỹ thuật, vừa mang lại nhiều điều tốt đẹp cho cuộc sống bệnh nhân”, GS Hoàng nói.

Ba năm trước, khi Bệnh viện 108 bắt tay vào công tác chuẩn bị tìm hiểu về ghép chi thể trên thế giới, những thách thức đặt ra cho Việt Nam, về thải ghép sau ghép tạng và đi tìm nguồn hiến. Thế nhưng, hành trình đó, thật sự không hề dễ dàng.

GS Nguyễn Thế Hoàng chia sẻ, hàng chục năm qua, BV TƯQĐ 108 đã thực hiện hàng nghìn ca ghép trồng nối chi thể tự thân. Kinh nghiệm về tạo hình, vi phẫu mạch máu thần kinh ngang tầm thế giới. Nhưng để tìm được người chết não hiến tạng đồng ý hiến chi thể vẫn là con số không!

Danh sách chờ ghép chi thể ngày càng nối dài, nhưng tất cả những trường hợp hiến đa tạng, đều lắc đầu khi được hỏi đến hiến chân, tay.

Đầu tháng 1-2020, một bệnh nhân nam nhập viện trong tình trạng dập dưới cẳng tay cho tới sát nách. 18 ngày điều trị, trải qua ba ca phẫu thuật, phần cánh tay bị hoại tử dần. “Chúng tôi buộc phải cắt bỏ, nếu không bệnh nhân bị nhiễm trùng máu, có thể nhiễm trùng toàn thân, tử vong bất kỳ lúc nào”, GS Hoàng cho hay. Thế nhưng, phần bàn tay dưới của bệnh nhân vẫn còn rất tốt.

Ban giám đốc Bệnh viện họp cận kết, bàn về một kế hoạch táo bạo – lần đầu tiên thực hiện tại Việt Nam, ghép chi thể từ người cho sống. Bệnh nhân được lựa chọn phù hợp là anh Phạm Văn Vương, bị mất bàn tay trái từ bốn năm trước.

Gia đình người hiến hoàn toàn ủng hộ, gia đình người nhận nửa mừng, nửa lo. Còn GS, TS Nguyễn Thế Hoàng cùng các bác sĩ, nhiều đêm mất ngủ để lên kế hoạch chi tiết cho một cuộc ghép được coi là cân não nhất từ trước đến nay.

Hơn 20 năm qua, thế giới đã có 89 ca ghép chi thể đồng loài, trong đó ghép cẳng tay được thực hiện nhiều nhất tại Mỹ - 24 trường hợp. Tất cả các trường hợp được ghép đều lấy từ nguồn từ người cho chết não. Những thành công trên lâm sàng ghép bàn tay cũng như sự hài lòng của người bệnh là động lực để các trung tâm y khoa trên khắp thế giới khởi động chương trình ghép tay và ghép chi thể. Thế nhưng, trên thế giới, chưa có một ca ghép chi thể nào từ người cho sống. “Chúng tôi phải thực hiện ghép chạy đua với thời gian vì bàn tay người cho đang hoại tử dần, gấp gáp hơn nhiều so với thời gian lấy chi thể từ người cho chết não”, GS Hoàng nói.

Đi cùng với đó, là một nỗi lo lắng thật sự cho sự an toàn của người bệnh. “Bốn năm qua, bệnh nhân Vương quen với một bàn tay trái bị mất hoàn toàn. Khi quyết định ghép, chúng tôi đứng trước nhiều trăn trở. Nếu chẳng may bệnh nhân ghép bị nhiễm trùng, nguy hiểm tính mạng thì sao. Nguy cơ bị thải ghép, ức chế miễn dịch liệu có bùng phát khiến không kiểm soát được nhiễm trùng trong khi chúng ta chưa có kinh nghiệm trong việc này”, GS Hoàng chia sẻ.

Thế nhưng, trước một sự chuẩn bị đầy đủ nhất từ trước đến nay, GS Hoàng nói với đồng nghiệp “Nếu không ghép lúc nào thì không bao giờ làm được”. Ban Giám đốc thêm vài lần hội chẩn, quyết định “ghép”!