Kể từ năm 2007, khi thực hiện chính sách toàn dân đội MBH, thời gian ban đầu các quy định được thực thi rất hiệu quả với tỷ lệ người dân đội mũ đạt chuẩn lên tới hơn 80%. Tuy nhiên, chỉ một vài năm sau đó, đã xuất hiện các loại mũ biến tướng dùng cho thể thao, đua ngựa,… khiến thị trường hỗn loạn. Nếu để tình trạng đội MBH tiếp tục mang tính chất đối phó, sẽ trở thành điển hình của hiện tượng lãng phí. Một số chuyên gia về lĩnh vực an toàn giao thông (ATGT) đã đề xuất xem xét đưa việc sản xuất, kinh doanh MBH vào danh mục hàng hóa sản xuất, kinh doanh có điều kiện. Bởi MBH tuy là sản phẩm nhỏ nhưng liên quan đến sức khỏe và tính mạng người sử dụng. Ðồng thời, những đối tượng cố tình không đội hoặc đội MBH không đạt chuẩn, mang tính đối phó cần được xử lý nghiêm. Có như vậy, chính sách của Nhà nước mới thật sự công bằng và mang lại hiệu quả thiết thực.
Trên các đường phố Hà Nội, không khó để bắt gặp những người đi xe máy không chấp hành quy định đội MBH. Từ khi dịch Covid-19 bùng phát, dễ dàng nhận thấy, ai cũng nhớ và chấp hành quy định đeo khẩu trang, song chiếc MBH thì cố tình "quên", cho dù đầu trần giữa trời nắng chang chang. Trên mạng xã hội cũng thường xuyên đăng tải các clip hoặc ảnh chụp người điều khiển xe máy không đội MBH, sử dụng điện thoại và bị va chạm, tai nạn dẫn tới thương tích. Theo nhận xét của một chiến sĩ cảnh sát giao thông, trước đây, khi cơ quan quản lý nhà nước thường xuyên triển khai chiến dịch tuyên truyền, xử lý tình trạng không đội MBH và sản xuất, sử dụng MBH giả, người dân tuân thủ việc đội mũ rất tốt, song thời gian gần đây, các cơ quan chức năng tập trung xử lý các hiện tượng khác, tình trạng vi phạm xảy ra nhiều hơn, gây mất an toàn cho chính bản thân người lái xe và những người chung quanh. Thậm chí, người dân ở các đô thị lớn, khu vực trung tâm lại vi phạm nhiều hơn vùng nông thôn, thể hiện sự thiếu tôn trọng văn hóa giao thông. Thống kê của Ủy ban ATGT quốc gia, trong 5 tháng đầu năm 2021, cả nước xảy ra gần 5.200 vụ TNGT, làm chết 2.656 người, bị thương 3.788 người. So với 5 tháng đầu năm 2020, số vụ tuy giảm mạnh (326 vụ, tương ứng 5,92%), nhưng số người chết giảm rất ít (11 người, 0,41%), cho thấy hậu quả các vụ TNGT xảy ra nghiêm trọng hơn so với trước. Ðáng nói, trong số các vụ trên, có nhiều trường hợp bị chấn thương sọ não dẫn đến tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề do nạn nhân không đội MBH. Theo các bác sĩ ở Bệnh viện Hữu nghị Việt Ðức, số người bị chấn thương sọ não nhập viện cấp cứu phần lớn do nguyên nhân không đội MBH hoặc đội MBH không đúng cách. Một nghiên cứu đã chỉ ra, khả năng bảo vệ của MBH chỉ đạt 30% nếu người sử dụng không đội đúng cách. Ðại diện Ban ATGT thành phố Hà Nội đánh giá, một số người tham gia giao thông, đi xe máy đã tạo được ý thức, thói quen đã đi xe máy là đội MBH (hầu hết là những người trung tuổi), thì trên địa bàn Thủ đô vẫn còn nhiều người cố tình không chấp hành, tuân thủ việc đội MBH, nhất là các học sinh, sinh viên, lứa tuổi thanh thiếu niên. Nhiều người lợi dụng giờ cao điểm, lực lượng chức năng phân luồng, chống ùn tắc cho nên cố tình không đội MBH. "Không đội MBH là hành vi tham gia giao thông rất nguy hiểm, nếu chẳng may gặp TNGT sẽ tiềm ẩn nguy cơ bị thương tích nặng, nhất là chấn thương sọ não. Vì thế, mỗi người dân khi tham gia giao thông cần có ý thức chấp hành pháp luật, ngồi trên xe máy cần đội MBH hợp chuẩn và đúng cách, nhằm bảo đảm an toàn tính mạng cho chính bản thân và mọi người chung quanh", đại diện Ban ATGT thành phố Hà Nội cho biết.
Ủy ban ATGT quốc gia cũng chỉ ra một hiện tượng khác, nhiều bậc phụ huynh chở con em đi học, đi chơi thường xao nhãng đội MBH cho trẻ. Các bậc cha mẹ học sinh và cộng đồng xã hội chưa ý thức hết được tầm quan trọng của việc thường xuyên đội MBH cho trẻ khi tham gia giao thông. Thống kê của ngành y tế cho thấy, mỗi năm, cả nước có khoảng 4.000 trẻ em bị thương, 2.000 trẻ em tử vong vì TNGT, chiếm 24 đến 26% số trẻ em tử vong do tai nạn, thương tích; cùng với đó là tỷ lệ trẻ dưới 14 tuổi chiếm 13,4% số ca chấn thương sọ não do TNGT, trong đó gần 50% số trường hợp nạn nhân TNGT bị chấn thương sọ não do không đội MBH. Chỉ cần sơ ý xảy ra va chạm, các em nhỏ rất dễ bị văng khỏi xe, đầu đập xuống nền đường, gây tổn thương não, có nguy cơ cao dẫn đến tử vong. Hằng ngày, trên các tuyến đường, có hàng trăm, hàng nghìn trẻ em phải đối diện nguy cơ đe dọa tính mạng khi đi xe máy do không được đội MBH. Ðiều này hoàn toàn có thể tránh được nếu người lớn ý thức được việc đội MBH là biện pháp bảo vệ con em mình hữu hiệu nhất. Theo nhận xét của ông Jay Graham (Giây Gra-ham) (Trường quốc tế Anh tại Hà Nội), các kết quả nghiên cứu đã chỉ ra, đội MBH khi tham gia giao thông làm giảm nguy cơ chấn thương vùng đầu tới 70%, nguy cơ tử vong giảm 42%. Ở Việt Nam, tỷ lệ người đi xe máy bị tử vong trong số các vụ TNGT chiếm khá cao (gần 60%), phổ biến trong độ tuổi từ 15 đến 49. "Nếu bạn và gia đình sử dụng phương tiện xe máy, việc đầu tư cho MBH chất lượng tốt là cần thiết. MBH không hạn chế sự phát triển của não bộ trẻ em, thay vào đó, nó có thể bảo vệ các em khỏi những tai nạn không đáng có. Khoa học đã chứng minh việc đội MBH giúp làm giảm nguy cơ bị thương và tử vong khi tham gia giao thông. Với giá trung bình hơn 200 nghìn đồng cho một chiếc MBH xe đạp, tôi thấy đây là một mức giá rất hợp lý và hợp túi tiền. Trường quốc tế Anh tại Hà Nội áp dụng nghiêm quy định đội MBH đối với tất cả nhân viên và học sinh khi đi vào trường", ông Jay Graham khẳng định.
Thời gian gần đây, thường vào đầu năm học, Ủy ban ATGT quốc gia yêu cầu Ban ATGT các địa phương phối hợp trường học vận động cha mẹ học sinh đăng ký và cam kết nhắc nhở con em mình bảo đảm quy định ATGT, đội MBH cho con khi đi xe máy; không giao xe máy cho con nếu chưa đủ điều kiện điều khiển phương tiện. Mỗi bậc cha mẹ học sinh cần nhận thức rõ, việc đội MBH cho con em mình chính là hành động thể hiện tình yêu thương, chứ không chỉ là chấp hành quy định pháp luật.
ÐỖ HÙNG LƯƠNG
