“Lấp hố sâu bất bình đẳng giới trong khoa học”
GS. Zhenan Bao - Chủ nhân giải Đặc biệt VinFuture mùa 1
GS. Zhenan Bao - Chủ nhân giải Đặc biệt dành cho Nhà khoa học nữ của VinFuture mùa đầu tiên với phát minh da diện tử.
GS. Zhenan Bao - Chủ nhân giải Đặc biệt dành cho Nhà khoa học nữ của VinFuture mùa đầu tiên với phát minh da diện tử.
Tôn vinh những nghiên cứu, phát minh có tính ứng dụng cao; thu hẹp “hố sâu” bất bình đẳng trong khoa học, công nghệ - những tiêu chí khác biệt này khiến Giải thưởng VinFuture nhanh chóng tạo được tiếng vang trong giới khoa học toàn cầu chỉ sau một thời gian ngắn ra mắt.
- GS. Zhenan Bao
Chủ nhân Giải đặc biệt VinFuture mùa 1
Chủ nhân Giải đặc biệt VinFuture mùa 1
Đó là chia sẻ của Giáo sư Zhenan Bao, chủ nhân giải Đặc biệt dành cho Nhà khoa học nữ của VinFuture mùa đầu tiên với phát minh da diện tử, trước thềm Lễ trao giải lần thứ 2.
Giúp ích cho xã hội là động lực quan trọng nhất của người làm khoa học
Với nhiều người, da điện tử dường như chỉ có trong phim viễn tưởng. Còn với Giáo sư, bà đang ở đâu trên con đường biến điều viễn tưởng đó thành hiện thực, sau khi phát minh của bà được vinh danh tại VinFuture 2021?
Giáo sư Zhenan Bao: Da người có hàng triệu tế bào cảm thụ khác nhau giúp chúng ta có những cảm giác phức tạp khi chạm và phân biệt được các đối tượng. Để da điện tử có thể cảm nhận được như da người sẽ cần ít nhất hàng trăm, hàng nghìn cảm biến.
Đặc biệt, chúng tôi đang phát triển thế hệ da điện tử mới phức tạp hơn nhiều và gần với các chức năng của da người hơn. Bởi thế, dù đã đạt được nhiều bước tiến đột phá nhưng vẫn còn rất nhiều việc phải làm. Song, tôi tin rằng ngày đó không còn xa.
Có vẻ nghiên cứu không tiến triển nhanh như kỳ vọng. Bà và các cộng sự gặp phải những khó khăn gì?
Giáo sư Zhenan Bao: Không hẳn như thế. Chúng tôi đã theo đuổi dự án da điện tử hơn 10 năm và đã vượt qua rất nhiều thách thức. Đối với thiết bị điện tử dạng cấy ghép, có thể phải mất nhiều năm. Đây là lý do tại sao chúng tôi đang nghiên cứu phát triển thiết bị theo dõi không xâm lấn có thể gắn vào bề mặt cơ thể người để đẩy nhanh tiến trình.
Hiện, việc thử nghiệm một số cảm biến đã được thực hiện trên người để cung cấp thông tin cho quá trình ra quyết định điều trị của bác sĩ.
Tương tự, chúng tôi đã mất 4 năm cho dự án đo lường các chất dẫn truyền thần kinh trong não và ruột. Không dễ dàng để đưa các cảm biến vào một môi trường rất phức tạp như ruột, nơi có rất nhiều hóa chất khác nhau.
Cảm biến cũng phải rất mềm để không gây ra bất kỳ xáo trộn nào đối với chức năng sinh học và hành vi tự nhiên của cơ thể.
Hiện, chúng tôi đã thực hiện được phép đo trên động vật và phải mất khá nhiều thời gian để thử nghiệm trên người.
Mục tiêu cuối cùng là tạo ra các công nghệ ít xâm lấn để “đo” tâm trạng con người, chẳng hạn như mức độ lo lắng hay trầm cảm, từ mồ hôi hoặc dịch mô dưới da.
Khả năng thương mại hóa của các công nghệ này ra sao, thưa bà? Bà có ngại không khi đề cập đến chuyện nhà khoa học làm thương mại?
Giáo sư Zhenan Bao: Tại sao lại phải ngại khi mà các nghiên cứu suy cho cùng cũng là để phục vụ con người? Với các nghiên cứu ứng dụng, thước đo hiệu quả nằm ở khả năng thương mại hóa.
Tôi bước chân vào con đường nghiên cứu một phần vì đam mê khám phá, nhưng động lực quan trọng hơn là để tạo ra những phát minh hữu ích cho xã hội.
- GS. Zhenan Bao
Chủ nhân Giải đặc biệt VinFuture mùa 1
Chủ nhân Giải đặc biệt VinFuture mùa 1
Như các bạn biết, tôi có 2 công ty khởi nghiệp để đưa những thành quả nghiên cứu liên quan đến da điện tử đến với công chúng.
VinFuture đi đầu trong việc thu hẹp bất bình đẳng giới trong khoa học
Quan điểm của bà tương đồng với triết lý của giải thưởng VinFuture, đó là khoa học phụng sự nhân loại. Với bà, việc giành giải Đặc biệt dành cho Nhà khoa học nữ có sáng tạo đột phá có ý nghĩa như thế nào?
Giáo sư Zhenan Bao: Có rất nhiều ứng cử viên xứng đáng và tôi cảm thấy rất may mắn, vinh dự và cũng bất ngờ nữa khi được chọn.
Thế giới có nhiều giải thưởng, có giải thậm chí tuổi đời lên tới gần trăm năm, nhưng không nhiều phụ nữ được trao giải.
Đối với người làm khoa học, giải thưởng không phải là mục tiêu, nhưng đó là sự ghi nhận quan trọng.
- GS. Zhenan Bao
Chủ nhân Giải đặc biệt VinFuture mùa 1
Chủ nhân Giải đặc biệt VinFuture mùa 1