Gìn giữ công trình công cộng
Vượt qua hơn 100 km từ thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị, chúng tôi đi miền Tây. Xã Tà Rụt (huyện Đakrông) nổi tiếng là vựa thơm, vựa chuối và là trung tâm cụm xã. Đến Tà Rụt, chúng tôi ngợp mắt với một xã miền núi khi mọi hình thức kinh doanh dịch vụ như một thị trấn.
Cũng bởi lẽ đó nên đất ở đây có giá trị khi chuyển nhượng rất cao. Nhưng đồng bào dân tộc Pa Cô ở xã Tà Rụt vẫn hiến đất để làm các công trình công cộng, phục vụ cộng đồng và đời sống dân sinh. Công việc này đã mang tính phổ biến, với người dân đó vừa là quyền lợi vừa là trách nhiệm. Xưa nay, đồng bào dân tộc Pa Cô xem việc tập thể là việc quan trọng nhất, các công trình tập thể phải được ưu tiên hàng đầu.
Và khi các công trình được Nhà nước đầu tư, nhân dân ra sức duy tu, bảo dưỡng để đạt hiệu quả sử dụng lâu dài. Ba thôn A Pun, Tà Rụt 1, Tà Rụt 2, Tà Rụt 3 hơn 10 năm nay bảo vệ một con đường bê-tông dài 8 km từ cầu U Sau (Km 49) vào đến nơi sản xuất của thôn A Pun. Trưởng thôn Tà Rụt 1 Hồ Văn Hoái cho biết: “Hơn 10 năm nay, các hộ dân của thôn đã dùng rựa, cuốc, xẻng, máy phát, máy cưa... để nạo vét cống rãnh, đắp lại những điểm sạt lở cho khỏi gây ách tắc đường. Và phát quang hai bên đường để bảo đảm an toàn giao thông”.
Anh Hồ Văn Huân, 25 tuổi hì hụi xúc đất trò chuyện: “Nhiều người trẻ tham gia vì người trẻ có sức. Chúng tôi làm đến trưa nghỉ ăn cơm ngay trên đường rồi sau đó làm tiếp. Việc bảo vệ một con đường là việc làm mà mỗi người dân nơi có cầu đường đi qua đều phải tự giác tập hợp nhau lại. Đường mình đi thì mình giữ chứ chờ ai”.
Trưởng thôn Tà Rụt 3 Hồ Văn Nhương cho biết: “Mỗi hộ dân đóng góp 20 nghìn đồng cho hoạt động này. Ai có cuốc thì dùng cuốc, ai có rựa thì dùng rựa. Chúng tôi đã mượn một cái máy phát để hỗ trợ thêm cho công việc này. Năm nào bà con cũng hứng khởi tham gia vì được gặp nhau cũng vui. Chiều về tập trung lại làm bữa cơm chung, uống một chén rượu thể hiện tinh thần đoàn kết”.
Việc giữ gìn các công trình phúc lợi xã hội trên địa bàn xã Tà Rụt đã khiến rất nhiều nơi làm theo. Từ phạm vi một thôn đã nhân rộng đến nhiều thôn. Cùng với đó, việc hiến đất cũng có thể được coi là truyền thống.
Hiến đất là tôi chọn trăm người
Từ trung tâm xã Tà Rụt ngược trở lại Vực Leng 5 km, già làng Côn Hương (tên thường gọi là Hồ Văn Ing) mải mê nối ống nước lại với nhau và dẫn vào bể. Già khoe, cái giếng vừa khoan được, nước có thể sử dụng đủ trong mùa khô, “nước tự chảy hết rồi, giờ giếng khoan, 15 hộ có thể dùng nước mà không bị thiếu”. Nụ cười hồ hởi cùng thân hình rắn rỏi ở tuổi 75 khiến chúng tôi không khỏi ngạc nhiên.
Hiến gần 5.000 m² đất để xây dựng nông thôn mới, già làng Côn Hương không một chút đắn đo. Vợ ông, bà Hồ Thị Nhịp, 73 tuổi tự hào về việc làm của chồng mình, bà Nhịp kể: “Lúc chồng cho đất, nhiều người thấy vui lòng, nhưng cho nhiều nên họ cũng ngạc nhiên vì với số đất đó đổi ra thì cũng nhiều tiền”.
Già làng Côn Hương có tới 12 người con (sáu trai, sáu gái). Nhìn sơ qua nếu con cái dựng vợ gả chồng thì đất còn chưa đủ ở. Nhưng cái lý của già Côn Hương như thế này “sáu đứa con gái, lấy chồng ở đất chồng. Sáu đứa con trai còn lại, trong đó hai đứa ở riêng. Chỉ còn bốn. Trong đó đã có một ngôi nhà tình nghĩa. Một đứa ở nhà bố, còn hai đứa thì mảnh đất trên ngôi nhà cũ ở cũng được rồi”. Cả một gia sản đem góp cho cộng đồng nhưng với già Côn Hương nhẹ như bẫng, cái đất thì cũng của đất nước, Nhà nước cần mà mình cứ giữ cho riêng mình là không phải con cháu Bác Hồ.
Nhớ đến những ngày đầu cán bộ về tìm đất xây nhà cộng đồng, già Côn Hương kể, năm 2016, ông đồng ý ngay, mọi người trong nhà cũng đồng ý. Chỉ sau một năm, mảnh đất già Côn Hương hiến tặng đã mọc lên nhà cộng đồng kiên cố. “Giờ nó trở thành nơi sinh hoạt của thôn bản, bố rất thích”, ông hào hứng. Sau khi hiến đất xây nhà cộng đồng, ông hiến thêm ba đoạn khác nữa làm đường dân sinh, xây dựng cầu liên thôn A Đăng - Vực Leng để nhân dân đi lại trao đổi hàng hóa, làm rừng rẫy, trẻ em đi học được thuận tiện hơn.
Với quan niệm, nếu giữ 5.000 m2 đất là già Côn Hương chỉ giữ riêng cho mình, già tâm sự: “Khi cho đất làm nhà cộng đồng, có chỗ để dân sinh hoạt, học tập, văn nghệ…, không phải một hai ngày mà mấy chục năm, nhiều trăm năm, cả mấy đời người sẽ sử dụng nhà cộng đồng để học tập và sinh hoạt. Nếu để phần mình là của một người, cho một vài người. Còn nếu để cho xã hội là của trăm nghìn người, vì số đông hơn. Bố chọn trăm người thay vì một người vì lợi ích lớn hơn”.
Nhiều người hiến đất
Địa bàn xã Tà Rụt có rất nhiều cái đáng để ghi nhận là thành quả vượt bậc trong vấn đề dân vận ở cơ sở. Nhiều hoạt động liên quan tới xây dựng cơ sở hạ tầng, nhất là khâu giải phóng mặt bằng diễn ra rất tốt đẹp bởi sự đồng thuận giữa Đảng, chính quyền và nhân dân. Bên cạnh đó, các công trình Nhà nước và nhân dân cùng làm phát huy được hiệu quả rõ nét. Những con đường dân sinh, cây cầu, công trình nước…, ngoài vốn nhà nước đầu tư còn có công lao của nhân dân trong việc huy động sức mạnh cộng đồng, cả vật chất lẫn tinh thần.
Việc tự nguyện hiến đất của già làng Côn Hương như sự tiếp nối truyền thống của đồng bào Pa Cô trước đây. Già Côn Hương cho hay, thời kỳ kháng chiến chống Pháp rồi chống Mỹ, người Pa Cô và Vân Kiều bảo vệ cán bộ, nuôi giấu bộ đội, có gì đem ra cho cách mạng để chống giặc ngoại xâm. Giờ cũng thế, chẳng qua là mình làm một việc khác, cho cách mạng giữa thời nay nên mọi thứ dễ dàng hơn thôi.
Không chỉ tự nguyện hiến đất xây dựng nông thôn mới vì cộng đồng, già làng Côn Hương còn vận động anh em tại thôn Vực Leng hiến đất. Già cho biết, trong cộng đồng có người cho người không, những người không có đất thì không cho được, phải đổi cho họ. Chính quyền phối hợp thôn bản vận động nhân dân nên không có gì khó khăn. Ở thôn Vực Leng có rất nhiều hộ hiến đất cho cộng đồng. Điển hình như Côn Hanh (tức Hồ Văn Ương, em trai của già Côn Hương) đồng ý hiến đất đang làm rẫy của mình để dựng tám cột điện. Ông Hồ Đời hiến hơn 2.000 m² đất xây dựng trường tiểu học, trường mầm non, hiến đất làm đường. Ông Hồ Văn Vên, trưởng thôn Vực Leng thông tin: “Bà con ở đây luôn tuân thủ pháp luật nhưng cũng rất rộng rãi, những công trình Nhà nước huy động là nhân dân đồng thuận ngay. Không những ở Vực Leng mà một số thôn khác trên địa bàn cũng thế”. Nói về việc hiến đất của già Côn Hương, ông Vên cho hay: “Ông Côn Hương là tấm gương điển hình để con cháu trong gia đình và mọi người noi theo. Việc tốt của ông, xã đã nhiều lần tuyên dương”.
Chỉ cho chúng tôi xem những giấy khen của chính quyền địa phương, của huyện trong ngôi nhà mình, già Côn Hương phấn khởi: “Vừa rồi, huyện Đakrông cũng đã tặng giấy khen, ghi nhận đóng góp xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2020. Ngoài ra, xã cũng nhiều lần tuyên dương trước nhân dân, không nhiều tiền bạc nhưng thấy lòng vui lắm!”.
