Nguyên nhân, theo lý giải của các chuyên gia môi trường uy tín, vẫn là do hoạt động công nghiệp, giao thông, xây dựng và đốt rơm rạ sau mùa gặt..., những "thủ phạm" đang âm thầm đe dọa tính mạng con người, song vẫn chưa có phương thức hữu hiệu để kiềm chế và hóa giải. Trong khi chờ đợi những giải pháp chuyên ngành hay liên ngành vượt qua được những rào cản từ nhiều phía để có thể thực thi trong đời sống, còn có một hướng tiếp cận để giảm tác hại tức thời cũng như lâu dài của tình trạng đáng báo động này - từ góc độ quy hoạch sinh thái cho đô thị.
Nói một cách hình ảnh, mỗi đô thị là một cơ thể sống. Và cùng với các nguồn dinh dưỡng để cơ thể đó phát triển, khỏe mạnh, một hệ sinh thái hợp lý có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn dưỡng khí chất lượng cho các tế bào của cơ thể đó. Không những thế, hệ sinh thái đô thị còn có vai trò kép, khi góp phần tạo nên vẻ quyến rũ riêng, hài hòa với khí hậu và thổ nhưỡng.
Hà Nội từng là một đô thị hữu tình. Hệ thống hồ lớn nhỏ cùng những con sông uốn khúc bao quanh và chảy dọc ngang đô thị tạo nên những đường cong mềm mại, hình thành những tiểu vùng khí hậu giàu độ ẩm và dưỡng khí dọc theo các con sông. Hà Nội từng là một đô thị xanh. Với tầng tầng, lớp lớp các hàng cây dọc các con phố, và những vùng xanh - công viên xen kẽ giữa các khu dân cư. Hà Nội từng là một đô thị đẹp. Với muôn loài hoa được chọn lựa kỹ lưỡng để điểm trang cho các không gian công cộng, và những làng hoa lớn ở các cửa ngõ đô thị lõi phục vụ cho nhu cầu "xa xỉ" của cư dân đất kinh kỳ.
Trong nhiều bản quy hoạch với tầm nhìn 20, 30 năm, những mảng xanh trong đô thị lõi hay các vành đai xanh để cung cấp cả thực phẩm và dưỡng khí cho thủ đô đều được chăm chút. Vậy nhưng, sau rất nhiều lần điều chỉnh, những bản quy hoạch đó dần trở thành "giấc mơ xa" với những người thật sự quan tâm đến sự phát triển bền vững của đô thị.
Sự tàn khốc của đại dịch Covid-19 đang khiến cho cả thế giới phải nhìn lại hành động của chính mình. Liên minh các lãnh đạo của 100 đô thị trên toàn cầu đã đưa ra khuyến cáo: yếu tố cốt lõi để hồi phục, tránh thảm họa kinh tế là quay về phát triển, củng cố sức mạnh bên trong thành phố. Điều đó, cần được tính đến cả sự tự chủ về sinh thái, để cơ thể đô thị đủ dưỡng khí phát triển.
