Áp lực “ghế nóng”

Cục Điện ảnh (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch - VHTTDL) vừa chính thức công bố danh sách bốn Hội đồng thẩm định và phân loại phim trung ương nhiệm kỳ 2021 - 2023, gồm các loại hình: phim truyện; phim ngắn; thẩm định và tuyển chọn kịch bản phim truyện; thẩm định và tuyển chọn kịch bản phim ngắn. Được ghi nhận có nhiều đổi mới cả về thành phần, độ tuổi lẫn quan niệm nghề nghiệp, giới nghề kỳ vọng các hội đồng sẽ vượt qua được áp lực “ghế nóng” và không để xảy ra những sai sót đáng tiếc.

Những gương mặt được kỳ vọng sẽ mang lại làn gió mới cho phim truyện Việt.
Những gương mặt được kỳ vọng sẽ mang lại làn gió mới cho phim truyện Việt.

Nỗi lo “đi chênh vênh trên dây”
 
 Trách nhiệm và áp lực, thành viên trong các hội đồng đều lo lắng rằng làm sao để có thể hoàn thành trọng trách được giao khi ngồi vào “ghế nóng”. Áp lực nặng nề nhất thể hiện rõ ràng đối với Hội đồng Trung ương thẩm định và phân loại phim truyện, với 11 thành viên. Bên cạnh những “lão làng” như GS,TS Trần Thanh Hiệp (Chủ tịch Hội đồng), đạo diễn Trần Trung Dũng, nhà biên kịch Nguyễn Thị Thu Huệ, Giám đốc Trung tâm Chiếu phim Quốc gia Nguyễn Danh Dương..., trong nhiệm kỳ này có nhiều gương mặt mới, trẻ cả về tuổi đời lẫn quan niệm nghề nghiệp, trong đó có những gương mặt lần đầu ngồi “ghế nóng” là đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp, nhà báo Trần Việt Văn. Tuy nhiên, dù già hay trẻ thì điều cảm nhận rõ ràng nhất ở Hội đồng này vẫn luôn là nỗi lo phải “đi chênh vênh trên dây”.
 
 “Một tuần ba buổi chiều đối với chúng tôi thực chất là ba buổi chiều ngồi “ghế nóng”, rất áp lực...”, Chủ tịch Hội đồng, GS,TS Trần Thanh Hiệp chia sẻ. Hơn ai hết, ông Hiệp thấu hiểu những áp lực đối với các hội đồng thẩm định và phân loại phim truyện. Ngay sau khi ra mắt, Hội đồng đã phải bắt tay ngay vào việc xem, thẩm định và phân loại phim. Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên cho biết, khi ngồi ghế Hội đồng, ngoài việc tư vấn về chuyên môn nghệ thuật thì mỗi thành viên cũng còn phải chú ý về những yếu tố phù hợp với tâm lý, văn hóa người Việt, hay những yếu tố liên quan đến chủ quyền, lãnh thổ… Điều này đòi hỏi Hội đồng phải thiết lập một “hàng rào” mà ở đó, mỗi người sẽ đóng vai trò là một bộ lọc. Đạo diễn đề nghị, cơ quan quản lý nên tính đến việc đề xuất bổ sung yếu tố công nghệ, máy móc để giúp Hội đồng lọc ra những yếu tố, chi tiết vi phạm trong các bộ phim. “Công nghệ hiện đại có thể giúp nhận diện các yếu tố về ngôn ngữ phim, hình ảnh, lời nói... không phù hợp. Nhiều lúc, Hội đồng có căng mắt cũng không thể dám chắc sẽ kiểm duyệt được hết những chi tiết nhạy cảm”, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên nhấn mạnh.
 
 Kiến tạo “màng lọc”
 
 So với Hội đồng phim truyện, ba Hội đồng còn lại cũng đỡ phần áp lực hơn. Trong đó, Hội đồng Trung ương thẩm định và phân loại phim ngắn gồm bảy thành viên, do NSND, nhà quay phim, đạo diễn phim tài liệu Lê Hồng Chương làm Chủ tịch Hội đồng.
 
 Hội đồng Trung ương thẩm định và tuyển chọn kịch bản phim truyện gồm chín thành viên, do Cục trưởng Vi Kiến Thành làm Chủ tịch. Tuy nhiên, ngay sau khi công bố, Hội đồng này đã “khuyết” một thành viên bởi sự ra đi đột ngột của nhà biên kịch Hoàng Nhuận Cầm. Hội đồng Trung ương thẩm định và tuyển chọn kịch bản phim ngắn gồm bảy thành viên, cũng do Cục trưởng Vi Kiến Thành làm Chủ tịch.
 
 Bà Trần Thị Phương Lan (Phó Vụ trưởng Vụ Văn hóa Văn nghệ - Ban Tuyên giáo Trung ương, ủy viên Hội đồng thẩm định và phân loại phim truyện) chia sẻ, bên cạnh căn cứ pháp lý hiện hành, các Hội đồng đều nhận thấy có những điều không hề có trong văn bản nhưng đòi hỏi mỗi thành viên phải có sự nhạy cảm. Bởi thế, trong khi chờ Luật Điện ảnh (sửa đổi) ra đời thì Hội đồng thẩm định vẫn phải hoạt động dưới sự điều chỉnh của các văn bản hiện hành. Không còn cách nào khác là phải cố gắng vượt qua.
 
 Về đề xuất cần sự hỗ trợ của máy móc, Cục trưởng Vi Kiến Thành cho biết, Cục vừa hoàn thành thêm một phòng duyệt phim với trang thiết bị tốt, tuy nhiên mới chỉ có thể bảo đảm điều kiện xem phim chứ chưa có những công nghệ hiện đại để hỗ trợ.
 
 Các Hội đồng năm nay cũng thu hút sự quan tâm của giới nghề và công chúng với nhiều gương mặt lần đầu ngồi ghế Hội đồng. Tham gia Hội đồng Trung ương thẩm định và phân loại phim truyện, đạo diễn trẻ Nguyễn Hoàng Điệp bộc bạch, chị không thấy áp lực từ khi nhận lời mà đơn giản chỉ nghĩ rằng đây là công việc nên thử trải qua trong sự nghiệp. “Trước đây, tôi vẫn tò mò về công việc của những người trong Hội đồng kiểm duyệt phim quốc gia như thế nào. Khi làm phim, tôi thường nhận được phản hồi từ bạn bè, đồng nghiệp và chính tôi cũng nhận thấy có những vấn đề liên quan đến việc kiểm duyệt. Và tôi đặt câu hỏi, logic nào khiến cho Hội đồng quyết định như vậy? Bởi vậy nên tôi nhận lời”. Nguyễn Hoàng Điệp bộc bạch.
 
 Đạo diễn trẻ còn cho rằng, người ngồi ghế Hội đồng phải đảm nhận vai trò tổng hợp, vừa của một luật sư, một nhà phê bình, vừa là người tư vấn. Đồng thời, đòi hỏi họ phải có kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm dày dạn cùng với những điều quan trọng khác như thời gian và tâm huyết. Điều mong muốn của đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp là Hội đồng sẽ tư vấn và đưa ra giải pháp hợp lý đối với những tác phẩm điện ảnh có giá trị: “Tác phẩm nào đó chưa có được những giá trị mà nó nên có thì Hội đồng có thể tác động. Còn với những áp lực, lo lắng của Hội đồng về nâng cao chất lượng chuyên môn, lại phải thấy rằng, không có Luật nào cấm được một bộ phim chỉ vì nó chán cả. Quyết định điều đó lại từ phía khán giả và Hội đồng sẽ có “màng lọc” theo một cách khác...”.
 
 Giới nghề lẫn công chúng đang trông chờ những luồng gió mới.