Khơi mở nhiều vấn đề “sát sườn” cấp thiết đối với báo Đảng
Phát biểu khai mạc tại Hội nghị, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, nhấn mạnh: Hệ thống báo Đảng là một bộ phận quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng. Cùng với cơ quan tuyên giáo các cấp, hệ thống báo Đảng phải làm cho công tác tư tưởng “đi trước, đi cùng” với đời sống của nhân dân; gần gũi, gắn bó với thực tiễn, chủ động nắm bắt, đánh giá, dự báo diễn biến tình hình, định hướng dư luận, tham mưu kịp thời cho cấp ủy có chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo về tư tưởng, tạo sự thống nhất trong hành động. Trong công tác thông tin, tuyên truyền, phải chú trọng việc tiếp xúc, đối thoại với nhân dân, đồng hành, chia sẻ, lắng nghe nhân dân từ đó định hướng công tác tư tưởng theo phương châm cụ thể, thiết thực, ngắn gọn, dễ hiểu, phù hợp với từng đối tượng để cùng đi đến nhận thức đúng.
Hội nghị tập trung sáu phiên thảo luận với các chủ đề: Đổi mới, sáng tạo trong báo chí xây dựng Đảng; Tháo gỡ khó khăn về cơ chế, chính sách cho báo Đảng; Nâng cao chất lượng nội dung để duy trì vị thế của báo Đảng; Chuyển đổi số và công nghệ làm báo hiện đại; Đa dạng nguồn thu cho các cơ quan báo chí; Phát triển báo chí đa kênh, đa nền tảng để tiếp cận công chúng.
Đây là những vấn đề được bàn thảo thẳng thắn, “sát sườn” mà các diễn giả phân tích sâu về mặt hạn chế, khó khăn và đề xuất các giải pháp từ kinh nghiệm thực tiễn. Đổi mới, sáng tạo là yêu cầu cấp thiết, cũng là nhu cầu tự thân của mỗi cơ quan báo Đảng. Để thích ứng và phát triển, bên cạnh việc theo kịp sự phát triển của công nghệ truyền thông thì các cơ quan báo Đảng cần phải đổi mới mạnh mẽ về nội dung theo xu hướng làm báo hiện đại. Hầu hết các cơ quan báo Đảng địa phương rất quan tâm đến đổi mới sáng tạo. Một giải pháp quan trọng được đề cập nhiều trong các phiên thảo luận là đẩy mạnh chiến lược chuyển đổi số, xây dựng hệ sinh thái số của cơ quan báo Đảng, trong đó có việc tận dụng tối đa ưu thế của các nền tảng mạng xã hội, ứng dụng trí tuệ nhân tạo cũng như những thành tựu của khoa học - công nghệ vào hoạt động, trên cơ sở nắm bắt, thu thập, xử lý cơ sở dữ liệu để cá nhân hóa trải nghiệm của độc giả.
Nhà báo Tạ Bích Loan, Trưởng ban Sản xuất các chương trình Giải trí - VTV3, Đài Truyền hình Việt Nam, cho rằng, nghiên cứu truyền thông cho thấy nhu cầu tìm hiểu thông tin của mỗi cá nhân là sự kết hợp giữa lợi ích của cá nhân trong chủ đề và sự thiếu thông tin về vấn đề. Dẫn chứng từ sự kiện truyền hình lớn được thực hiện trong thời gian qua là Cầu truyền hình Ánh sáng niềm tin - thực hiện nhân dịp kỷ niệm 90 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, nhà báo Tạ Bích Loan khẳng định, với những chương trình sự kiện trọng điểm của đất nước, các chương trình chính luận lịch sử thường gặp hai thách thức liên quan đến hai khía cạnh: Một là sự kiện của đất nước mang tầm vóc lớn, có tính khái quát không thể đáp ứng ngay những nhu cầu thông tin cá nhân sát sườn như các vấn đề dân sinh, kinh tế, xã hội, an toàn, sức khỏe… Khía cạnh thứ hai, những đề tài lịch sử và chính luận càng có độ lùi xa về thời gian thì càng được khai thác và nhắc lại nhiều lần, nên hầu như công chúng không thiếu những thông tin chủ yếu về nhân chứng và sự kiện trong các đề tài đó. Xét từ góc độ lý thuyết truyền thông, nêu bật thông tin là một cách thức gây ảnh hưởng và thuyết phục công chúng.
Nhà báo Phạm Văn Trường, Phó Tổng Biên tập báo Sài Gòn Giải phóng, cho rằng: Báo Đảng cần phải đi đầu trong đổi mới, nâng cao chất lượng. Để thực hiện điều này, diễn giả đưa ra một số biện pháp. Trước hết, các tờ báo Đảng cần tiếp tục bám sát tôn chỉ mục đích, xác định giá trị cốt lõi là trở thành kênh thông tin xác thực, trụ cột, kịp thời, đáng tin cậy… không chỉ của cán bộ, đảng viên mà của rộng rãi bạn đọc. Các báo cần tăng cường tính Đảng, tính phản biện, phát hiện và đấu tranh kịp thời với những biểu hiện sai trái, suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, tham nhũng tiêu cực trong cán bộ, đảng viên cũng như trong đời sống xã hội.
Khảo sát về nguồn thu cho thấy, có 91% báo Đảng dựa vào nguồn thu quảng cáo, 78% tòa soạn có thêm nguồn thu từ phát hành. Tiếp cận kinh tế báo từ góc nhìn tổ chức sự kiện, nhà báo Lê Trọng Minh, Tổng Biên tập báo Đầu tư, cho rằng, đối với báo Đầu tư, thành công về mặt kinh tế của các sự kiện không đơn thuần dựa trên kết quả doanh thu phí và tài trợ. Hiệu quả kinh tế lớn nhất mà các sự kiện mang lại, dù là chỉ vì mục đích từ thiện như “Swing for the Kids” hay sự kiện có tính chất quốc tế như “Diễn đàn Mua bán & Sáp nhập doanh nghiệp Việt Nam” (M&A Vietnam Forum) - một sự kiện lớn thường niên đã thực hiện thành công suốt 14 năm qua và có thu phí, là ở những giá trị “hậu sự kiện”.
Trong khi Phó Tổng Biên tập báo Tuổi trẻ Lê Xuân Trung nêu vấn đề chuyển đổi số sẽ tạo thêm nguồn thu cho các tòa soạn. Với các nhóm chuyên nội dung số sẽ tập trung sản xuất nội dung (text, ảnh, audio, video, đồ họa, livestream…) cho báo điện tử, truyền hình mạng, YouTube, Facebook, TikTok, Podcast, Zalo…
Nhà báo Phạm Hữu Quang, Phó Tổng Biên tập tạp chí Ngày Nay đặc biệt quan tâm đến mô hình thu phí báo chí trực tuyến và nhấn mạnh, những tác phẩm báo chí đích thực, thông tin chính thống, có giá trị, được đầu tư bài bản, được trình bày hiện đại, bắt mắt là điều mà công chúng luôn mong đợi. Thu phí trên báo điện tử chỉ là một lựa chọn trong rất nhiều lối đi trên con đường phát triển của một cơ quan báo chí. Việc đa dạng hóa nguồn thu, trong đó có chiến lược thu phí báo điện tử, là điều cần được các cơ quan báo chí tính đến khi nguồn thu từ các kênh khác bị hạn chế dần.
Chuyển đổi số gắn với chiến lược trọng tâm
Thách thức lớn nhất hiện nay là việc ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số vào hoạt động thực tế. Nhà báo Phạm Thị Phương Thảo, Giám đốc Trung tâm Thông tin Tư liệu và Đồ họa (TTXVN), cho rằng, một số công cụ hữu ích thực hiện đồ họa tương tác cho cả lực lượng chuyên nghiệp lẫn các biên tập viên (Flourish, Infogram); đồng thời giới thiệu một số sản phẩm nổi bật mà đơn vị này đã thực hiện trong nhiều lĩnh vực như Chính trị - Ngoại giao, Kinh tế - Xã hội. “Những công cụ để biên tập viên có thể làm được rất nhiều và không khó sử dụng. Chúng ta đi từ dễ tới khó và chắc chắn các biên tập viên sẽ đều làm được”, nhà báo Phạm Thị Phương Thảo nêu quan điểm.
Chia sẻ về sử dụng tòa soạn đa phương tiện, Nhà báo Nguyễn Thị Minh Nhâm, Giám đốc, Tổng Biên tập Đài Phát thanh-Truyền hình và báo Bình Phước, thừa nhận rằng giai đoạn đầu tiên cơ quan gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt là việc thay đổi tư tưởng. Với quyết tâm từ lãnh đạo tỉnh Bình Phước cũng như đội ngũ lãnh đạo, các cán bộ, biên tập viên, phóng viên..., tòa soạn tại Bình Phước đã đạt được những thành công bước đầu. Hiện nay, tại Đài Phát thanh-Truyền hình và báo Bình Phước đã có hơn 75% phóng viên có thể làm được bốn loại hình báo chí. Chúng tôi cũng không có phòng riêng mà tất cả đều phải làm cho cả bốn loại hình bao gồm báo in, báo điện tử, phát thanh và truyền hình”, nhà báo Minh Nhâm chia sẻ.
Nhà báo Ngô Việt Anh, Phó Trưởng Ban Nhân Dân điện tử, Báo Nhân Dân nêu một số kết quả đạt được của Báo Nhân Dân theo xu hướng chuyển đổi số mạnh mẽ trên tất cả các loại hình: Báo in, truyền hình, báo điện tử và mạng xã hội. Cụ thể, với báo in, Báo Nhân Dân đã tăng thông tin thời sự dân sinh; tăng tính hấp dẫn, cụ thể trong các chủ đề xây dựng Đảng, chính sách; đẩy mạnh nội dung chuyên sâu, chuyên đề; nâng cao chất lượng ảnh; giảm số lượng tin vắn. Cách thức trình bày cũng được đổi mới: Thiết kế chia khối mạch lạc, làm nổi bật tâm điểm…
Trong khi đó, nhà báo Nguyễn Công Thành, Tổng Biên tập báo Hà Tĩnh nhìn nhận, hiện nay, hầu hết các báo Đảng địa phương còn khá “mông lung” với kế hoạch, chiến lược về chuyển đổi số. Thậm chí, nhiều tòa soạn vẫn đang áp dụng quy trình xuất bản truyền thống cách đây nhiều năm, chưa chú trọng phát triển báo điện tử và các nền tảng truyền thông mới. Báo Hà Tĩnh thực tế phải đối diện ba thách thức mấu chốt trong chuyển đổi số, bao gồm: Con người, kinh phí đầu tư hạn hẹp, hạ tầng công nghệ thiếu đồng bộ; chưa định hình được chiến lược, hướng đi, đích đến trong chuyển đổi số. “Chuyển đổi số trước hết là chuyển đổi, thay đổi về nhận thức, quan điểm từ người đứng đầu, tập thể lãnh đạo đến các thành viên khác”, nhà báo Thành nhấn mạnh.
 |
Tổng Biên tập Báo Nhân Dân Lê Quốc Minh chia sẻ tại phiên thảo luận tháo gỡ khó khăn về cơ chế, chính sách cho báo Đảng. |
Đồng chí Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, đánh giá: Lần đầu tiên hội nghị các báo Đảng được tổ chức thảo luận những chủ đề đúng và trúng đối với báo Đảng hiện nay. Việc nhìn ra được những vấn đề này và tìm các giải pháp khắc phục sẽ góp phần giúp các cơ quan báo Đảng nâng cao chất lượng, giữ vững vị thế, vai trò của mình trong hệ thống báo chí cách mạng Việt Nam. Hy vọng qua hội nghị sẽ đánh thức sự quan tâm của lãnh đạo cũng như các phóng viên, biên tập viên của các cơ quan báo Đảng trong việc cần phải đổi mới, đổi mới chính mình trong mọi lĩnh vực, trong mọi khía cạnh, từ nội dung, hình thức, công nghệ và quan trọng hơn là cách thức tuyên truyền phải đạt được hiệu quả.
Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, đồng chí Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư nêu rõ, báo Đảng phải luôn nêu cao tính trung thực, dám nhìn thẳng vào sự thật, có tiếng nói phản biện mạnh mẽ, mang tính xây dựng; không vì là cơ quan chủ quản, là cơ quan cấp trên mà tô hồng quá mức, không dám phản ánh, đấu tranh với những vi phạm khuyết điểm, những hạn chế, yếu kém. Thường trực Ban Bí thư yêu cầu hội nghị tiếp tục nghiên cứu, tổ chức thực hiện nhiều nhiệm vụ trọng tâm trong việc nâng cao chất lượng báo Đảng, trong đó, báo Đảng phải tiếp tục đổi mới, ngày thêm “chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại”, không chỉ phản ánh đầy đủ, sinh động tình hình thực tế, mà phải vươn lên, góp phần thúc đẩy sự phát triển của xã hội; không chỉ đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao của công chúng, mà phải định hướng công chúng, động viên, cổ vũ triệu người như một đồng lòng xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước.
“Trước yêu cầu của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, phát triển đất nước trong thời kỳ mới, hệ thống báo chí của Đảng tiếp tục phát huy truyền thống, nhận thức rõ hơn vị trí, vai trò là “xương sống” của nền báo chí cách mạng Việt Nam, không ngừng đổi mới, chủ động thông tin, tuyên truyền, góp phần giữ vững ổn định chính trị, tăng cường sự thống nhất trong Đảng, đồng thuận trong xã hội, niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, đóng góp tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”, đồng chí Võ Văn Thưởng nhấn mạnh.
