Sự cần thiết chuyển đổi mô hình quản lý và khai thác
Theo kết quả khảo sát của UBND thành phố Hạ Long, sau nhiều năm hoạt động, hầu hết các hạng mục công trình trong chợ Giếng Ðáy đã hết khấu hao, không bảo đảm chất lượng và an toàn để hoạt động. Theo đó, chợ Giếng Ðáy hiện không được trang bị các hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động, hệ thống trụ cấp nước, vòi nước cứu hỏa. Tại các điểm chốt, không bảo đảm cả về số lượng và chất lượng phương tiện chữa cháy. Mạng lưới điện trong chợ được
đấu nối đan xen phức tạp, vật liệu kém chất lượng, khó quản lý và dễ chập điện dẫn đến cháy nổ. Chợ cũng không có hệ thống bể xử lý nước thải, rác thải. Các nguồn nước ô nhiễm phát sinh từ hoạt động kinh doanh tại chợ được xả thải trực tiếp ra hệ thống thoát nước chung của địa phương, gây ô nhiễm, tiềm ẩn nhiều nguy cơ phát sinh dịch bệnh, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người.
Chưa kể, do được xây dựng và hoạt động từ lâu, nên việc bố trí, sắp xếp ngành hàng chưa khoa học. Tình trạng ki-ốt hàng khô, hàng ướt đan xen gây mất an toàn vệ sinh thực phẩm, mầm mống phát sinh dịch bệnh là rất lớn. Nhiều hộ tiểu thương còn lấn chiếm không gian, diện tích chung làm nơi bán hàng; dẫn đến lối đi trong chợ ngày càng hẹp. Nhiều người dân, khách hàng dần mất thiện cảm và không vào chợ, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh của tiểu thương. Chưa hết, do quản lý chưa tốt, nên nhiều người bán hàng rong tràn ra ngoài khu vực quản lý chợ. Hình thành các chợ cóc, chợ tạm họp ngay trên vỉa hè, lòng đường làm mất an toàn giao thông, gây mất mỹ quan đô thị, văn minh thương mại…
Theo ông Nguyễn Thế Anh, Chủ tịch UBND phường Giếng Ðáy, việc chuyển đổi mô hình quản lý chợ Giếng Ðáy tuân thủ chủ trương của Thành ủy, UBND thành phố Hạ Long. Cơ sở pháp lý căn cứ quy định tại Nghị định số 02/2003/NÐ-CP, ngày 14-1-2003; Nghị định số 114/2009/NÐ-CP, ngày 23-12-2009 của Chính phủ về phát triển và quản lý chợ và các văn bản pháp lý khác có liên quan. Ðối với tình hình thực tế hoạt động của chợ Giếng Ðáy thời gian vừa qua, cho thấy đây là chủ trương đúng và cần thiết.
Trên cơ sở đó, UBND thành phố Hạ Long đã xây dựng phương án, thông báo và tổ chức đấu giá quyền quản lý, khai thác chợ Giếng Ðáy. Theo đó, mô hình quản lý chợ sẽ được chuyển từ Tổ quản lý, Ban quản lý sang mô hình doanh nghiệp, tư nhân, hợp tác xã… đầu tư, quản lý, kinh doanh theo quy định. Quá trình tổ chức thực hiện đấu giá quyền quản lý, khai thác các chợ, UBND thành phố Hạ Long đã thuê đơn vị tư vấn độc lập để xác định số lượng, diện tích điểm kinh doanh thực tế tại các chợ làm cơ sở xác định giá khởi điểm, bảo đảm sự minh bạch, tránh thất thoát nguồn thu ngân sách nhà nước.
UBND thành phố Hạ Long cũng thuê đơn vị độc lập là Công ty Ðấu giá Hợp danh Quảng Ninh tổ chức thực hiện các thủ tục đấu giá đúng thời gian, địa điểm theo quy định tại Ðiều 35 Luật Ðấu giá tài sản. Ðối tượng tham gia đấu giá và trúng đấu giá đều có đầy đủ tư cách pháp nhân và đủ điều kiện thực hiện tổ chức xây dựng, quản lý, khai thác chợ Giếng Ðáy.
Tuy nhiên, chủ trương này chưa đạt được sự đồng thuận của đa số tiểu thương đang kinh doanh tại chợ Giếng Ðáy. Một số hộ có đơn gửi các cơ quan chức năng đề nghị làm rõ những vấn đề chưa thống nhất trong quá trình thực hiện chuyển đổi mô hình quản lý chợ giữa chủ đầu tư và tiểu thương…
Cần sự thống nhất và đồng thuận
Theo đơn kiến nghị gửi các cơ quan chức năng, các hộ tiểu thương kinh doanh tại chợ Giếng Ðáy kiến nghị: Năm 1994, thông qua việc đấu thầu và ký hợp đồng thuê địa điểm kinh doanh (HÐKD) tại chợ Giếng Ðáy với UBND phường Giếng Ðáy, các tiểu thương đã thanh toán tiền đầu tư kinh doanh, mua, xây dựng địa điểm với số tiền từ 800.000 đồng - 1.800.000 đồng/ki-ốt. Việc UBND thành phố Hạ Long chuyển giao quyền quản lý, khai thác chợ cho đơn vị trúng đấu giá là HTX Hải An mà không xem xét giá trị pháp lý của hợp đồng năm 1994 giữa UBND phường Giếng Ðáy và tiểu thương là không phù hợp. Vì vậy, tiểu thương khiếu nại Quyết định số 3739/QÐ-UBND ngày 11-5-2020 của UBND thành phố Hạ Long phê duyệt kết quả đấu giá quyền khai thác các chợ trên địa bàn thành phố, do không lấy ý kiến của tiểu thương tại chợ trước khi đấu giá.
Trao đổi về vấn đề này, lãnh đạo UBND phường Giếng Ðáy cung cấp cho chúng tôi nội dung bản HÐKD năm 1994 ký với các tiểu thương chợ Giếng Ðáy. Tại Ðiều 5 của hợp đồng ghi rõ: "Hợp đồng có giá trị trong thời gian kể từ ngày 1-7-1994 đến ngày 31-12-1994. Hết thời hạn hợp đồng, hộ kinh doanh đến UBND phường hoặc Ban quản lý chợ (nếu được ủy quyền) thanh lý hoặc gia hạn hợp đồng theo mức giá tại thời điểm đó. Tiền đầu tư HÐKD được bảo đảm cho hợp đồng mới". Ðiều đó cho thấy HÐKD tại chợ Giếng Ðáy có giá trị thời hạn nhất định và tiểu thương được tiếp tục ký gia hạn nếu có sự đồng ý của các bên. Số tiền từ 800.000 đồng - 1.800.000 đồng mà tiểu thương nộp cho UBND phường là tiền đầu tư HÐKD, có thể hiểu là tiền đặt cọc để được thuê điểm kinh doanh. Nội dung này thể hiện rõ tại Ðiều 2 hợp đồng nêu trên: "Tiền đầu tư HÐKD có giá trị đến khi ông, bà không có nhu cầu sử dụng điểm, được thanh toán lại khi người khác được bố trí điểm bán hàng đó". Trong khi đó, tại Ðiều 3 hợp đồng ghi rõ người thuê điểm "… không được tự ý cải tạo, xây dựng, đào phá, thay đổi kiến trúc khu bán hàng khi chưa được phép…". Hợp đồng không có từ ngữ nào cho thấy tiểu thương là chủ sở hữu điểm bán hàng trong chợ như ý kiến phản ánh.
Như vậy, ý kiến của tiểu thương đề nghị xem xét nội dung bản hợp đồng năm 1994 và yêu cầu quyền sở hữu một phần tài sản trong đó là không có cơ sở. Công tác quản lý và điều hành hoạt động của chợ là trách nhiệm của UBND phường Giếng Ðáy và Ban quản lý chợ. Vậy nên, việc TP Hạ Long và phường Giếng Ðáy tổ chức đấu giá chọn nhà đầu tư xây dựng, quản lý, khai thác chợ Giếng Ðáy là phù hợp chủ trương của Nhà nước cũng như tỉnh Quảng Ninh; phù hợp yêu cầu thực tế cần cải tạo, xây mới cơ sở hạ tầng không bảo đảm kỹ thuật, chất lượng và tiềm ẩn nhiều nguy cơ cháy nổ có thể ảnh hưởng đến tính mạng, tài sản của người dân.
Tuy nhiên, bởi hầu hết các tiểu thương đều đã hoạt động kinh doanh tại chợ Giếng Ðáy trong thời gian dài, việc có ý kiến về quyền lợi khi chợ được chuyển giao cho đơn vị khai thác kinh doanh là điều dễ hiểu. Cho nên, việc thông tin rõ ràng và thống nhất các điều khoản chung giữa cơ quan chức năng, nhà đầu tư và tiểu thương là cần thiết nhằm bảo đảm quyền lợi của tiểu thương, thuận lợi cho nhà đầu tư và phát triển ổn định của địa phương.
Nhà đầu tư, Ban quản lý chợ Giếng Ðáy và UBND phường cần gặp gỡ, trao đổi, đối thoại và thống nhất tháo gỡ khó khăn, vướng mắc với các tiểu thương để xác định đúng các nội dung và mục đích của việc chuyển đổi mô hình quản lý. Từ đó mới có các phương án khả thi, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và các hộ tiểu thương tại chợ Giếng Ðáy nói riêng và các chợ trên địa bàn TP Hạ Long nói chung.
PHAN NHƯ QUỲNH
Phó Trưởng phòng Kinh tế UBND thành phố Hạ Long
Hiện nay, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành không có quy định việc đấu giá quyền quản lý, khai thác chợ phải xin ý kiến của các hộ tiểu thương tại chợ. Cho nên, TP Hạ Long tổ chức và HTX Hải An trúng đấu giá tại chợ Giếng Ðáy là phù hợp quy định của pháp luật.
Luật sư LÊ NGỌC SƠN
(Ðoàn luật sư TP Hà Nội)
Chúng tôi đồng ý với chủ trương chuyển đổi, không cản trở, chống đối. Nhưng khi thực hiện chúng tôi phải được biết, có ý kiến và đạt được thống nhất về quyền lợi, trách nhiệm khi kinh doanh tại chợ.
TRẦN THỊ LAN
Tiểu thương chợ Giếng Ðáy
Bài và ảnh: VŨ LƯƠNG TRẦN
