Thực hiện tốt tự chủ đại học mới tạo nguồn nhân lực chất lượng cao

Thảo luận tại Hội trường Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV về thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, sáng 25/7, đại biểu Lê Quân (đoàn Cà Mau) cho rằng, nhiệm kỳ vừa qua đã đạt được nhiều thành công về tự chủ giáo dục đại học và tự chủ các cơ sở dạy nghề, Chính phủ, Quốc hội đã quan tâm tới vấn đề này với nhiều đạo luật, nghị định mới.

Tuy nhiên, theo đại biểu, trong quá trình triển khai tự chủ đại học vẫn còn nhiều vướng mắc. Trong 6 tháng cuối năm và trong giai đoạn 5 năm tới, Chính phủ có thể quan tâm hơn đến vấn đề này, đại biểu nhấn mạnh, chỉ khi triển khai tốt vấn đề tự chủ các cơ sở giáo dục đại học và nghề nghiệp thì chúng ta mới có nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển.

Đại biểu Quốc hội trong phiên thảo luận tại Hội trường sáng 27/7. Ảnh: QUANG HOÀNG

Đại biểu Lê Quân cho rằng có ba vấn đề cần điều chỉnh.

Thứ nhất, thời gian qua, cơ sở giáo dục cũng như y tế đóng góp rất quan trọng vào cắt giảm chi tiêu biên chế hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Nhiều chủ trương, chính sách và tư duy cũng đã thay đổi, không còn hiểu tự chủ là đi liền với cắt giảm chi của ngân sách nữa. Tuy nhiên trong quá trình triển khai còn rất lúng túng. Chúng ta nói rằng chuyển từ chi thường xuyên sang chi đặt hàng nhưng việc đặt hàng là vô cùng khó khăn và thiếu hành lang pháp lý.

Trong thời gian qua có thực tế là rất nhiều cơ sở giáo dục đại học và nghề nghiệp chuyển sang tự chủ nhưng không nhận được chi thường xuyên. Ưu tiên cho phát triển đại học và giáo dục nghề nghiệp đòi hỏi ngân sách nhà nước phải tăng cao lên hằng năm.

Do đó, ông Lê Quân đưa ra kiến nghị với Chính phủ trong thời gian tới, cần chuyển chi thường xuyên của các cơ sở thành chi đầu tư. “Chúng ta có thể không chi lương, nhưng hoàn toàn có thể chi đầu tư, để giúp nâng cao chất lượng và thu hút được người học”, đại biểu nói.

Thứ hai, về vấn đề chính sách và quan điểm về học phí. Theo đại biểu, nếu xét học phí thì ngân sách chỉ bảo đảm ở mức thấp. Mức học phí hiện cũng thấp và thường có quan điểm quy định mức trần học phí, mà mức trần này đáp ứng rất thấp so với kỳ vọng và yêu cầu của các cơ sở giáo dục.

Do đó, cần có tư duy, chính sách tốt để học sinh, sinh viên nghèo học giỏi có thể tiếp cận học bổng và được bảo đảm quyền học đại học. Cần coi học phí đối với người học là một nguồn đầu tư, và thông lệ quốc tế học phí bao giờ cũng bằng hai năm tiền lương sau khi tốt nghiệp

Thứ ba, tư duy về tự chủ cần đi liền với thay đổi tư duy về quản lý nhà nước. Tự chủ là phải quản lý được đầu ra và có bộ chỉ số đánh giá được hiệu quả, chất lượng của từng cơ sở, từng ngành nghề, chất lượng việc làm để đáp ứng yêu cầu của xã hội.

“Tự chủ để từng cơ sở phải có trách nhiệm giải trình về việc làm của mình đóng góp ra sao cho xã hội.  Chứ tự chủ chúng ta vẫn hiểu là đếm số mét vuông, đếm số giảng viên để cho ra chỉ tiêu tuyển sinh, hay quan điểm phải daỵ đại học xong mới được dạy cao học…thì tôi cho rằng cần thay đổi để các cơ sở giáo dục đại học thực sự có sự tự chủ cao hơn”, đại biểu nhấn mạnh.