Xây dựng Lào Cai trở thành địa phương phát triển của khu vực phía bắc

Lào Cai, vùng đất nơi biên cương của Tổ quốc đã chứng kiến một bước tiến dài trong hành trình 30 năm tái lập, đổi mới và phát triển.

TP Lào Cai ngày càng phát triển. Ảnh: NGỌC BẰNG
TP Lào Cai ngày càng phát triển. Ảnh: NGỌC BẰNG

Trở lại những ngày đầu mới tái lập tỉnh, khó khăn, thách thức bộn bề bởi hậu quả của cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía bắc năm 1979. Lúc đó, Lào Cai nằm trong số sáu tỉnh nghèo nhất cả nước, thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh chỉ đạt 36 tỷ đồng; thu nhập bình quân đầu người mới đạt 680 nghìn đồng/người/năm, bảy trong số 10 huyện chưa có điện lưới quốc gia; 138 trong số 180 xã thuộc diện đặc biệt khó khăn, 54 trong số 180 xã chưa có đường giao thông đến trung tâm; cơ sở hạ tầng và công nghiệp gần như bị tàn phá hoàn toàn bởi chiến tranh... Song, với tinh thần đoàn kết thống nhất, sáng tạo, đổi mới, dám nghĩ, dám làm, Ban Chấp hành Ðảng bộ tỉnh đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, huy động nguồn lực đầu tư, thực hiện nhiều quyết sách táo bạo, đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển bứt phá về sau.

Chặng đường 10 năm đầu tái lập tỉnh (1991-2000) là thời kỳ Lào Cai phải đối diện với bao thử thách, là giai đoạn tập trung khắc phục khó khăn và định hình hướng đi cùng khát vọng vươn lên mạnh mẽ để xây dựng và kiến thiết quê hương. Bước vào thập niên đầu của thế kỷ 21 (2001-2010), Lào Cai thể hiện tinh thần chủ động, sáng tạo trong việc khai thác tiềm năng, lợi thế kết hợp với phát huy nội lực, tập trung khơi thông điểm nghẽn, tạo tiền đề cho sự phát triển bứt phá trên nhiều lĩnh vực. Ðể khai thác tiềm năng, thế mạnh trong điều kiện nguồn ngân sách hạn hẹp, tỉnh đã chủ động đề xuất với Trung ương cho phép thực hiện cơ chế đặc thù thay vì đề xuất cấp ngân sách cho địa phương. Với cách làm đó, Lào Cai đã có được nguồn lực cần thiết để khai thác tiềm năng, lợi thế của tỉnh gắn với triển khai có hiệu quả các chương trình, đề án, nghị quyết chuyên đề của Ban Chấp hành Ðảng bộ tỉnh khóa 12, 13. Với quan điểm biến tiềm năng thành lợi thế, biến thách thức thành cơ hội phát triển, Lào Cai đã quyết liệt xúc tiến các dự án trọng điểm (cao tốc Nội Bài - Lào Cai; thực hiện chiến lược dời đô, mở rộng không gian phát triển của TP Lào Cai về phía nam,…). Những quyết sách táo bạo và đầy sáng tạo này đã từng bước đưa Lào Cai từ “ngõ cụt” trở thành cửa ngõ kết nối giao thương giữa thị trường tây nam Trung Quốc với cả nước và khu vực Asean. Ðây cũng là chặng đường đánh dấu hoạt động đối ngoại của tỉnh rất rộng mở và sôi động với nhiều đối tác trong và ngoài nước.

Mười năm trở lại đây (2011-2020) là chặng đường Lào Cai nâng tầm vị thế, phát triển toàn diện theo hướng nhanh và bền vững. Với chủ trương lấy công nghiệp chế biến sâu làm đột phá, thương mại, dịch vụ, du lịch làm mũi nhọn, đồng thời tiếp tục tập trung cho nông nghiệp, nông thôn, lấy xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ trọng tâm, cốt lõi, ưu tiên. Thành tựu đạt được của tỉnh Lào Cai từ năm 2011-2020 là rất tự hào, tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh từ năm 2011-2020 luôn đạt mức cao, quy mô GRDP ngày càng lớn (năm 2020 gấp 2,4 lần so với năm 2010). Những đổi thay nhanh chóng về kết cấu hạ tầng ngày càng đồng bộ, tạo ra diện mạo mới từ đô thị tới nông thôn. Nhiều thành tựu to lớn trong giai đoạn này được tạo nên từ chính tầm nhìn và sự sáng tạo của Lào Cai. Tuyến cao tốc Hà Nội - Lào Cai được hoàn thành và thông xe mở ra cơ hội và triển vọng lớn cùng với hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, cùng với đó hệ thống giao thông kết nối thông suốt từ tỉnh đến huyện, xã, thôn và liên thông với các tỉnh bạn góp phần nâng tầm vị thế Lào Cai. Khu kinh tế cửa khẩu được quy hoạch và mở rộng với quy mô bề thế, ngày càng hiện đại. Chiến lược phát triển du lịch được hoạch định đồng bộ và nhất quán cùng với nâng cấp thị xã Sa Pa, xúc tiến đầu tư Cảng hàng không Sa Pa, từng bước đưa nơi đây trở thành vùng động lực tăng trưởng, thu hút nhiều nhà đầu tư lớn, trở thành khu du lịch trọng điểm quốc gia, mang tầm quốc tế.  Các khu công nghiệp, khu đô thị mới, các đô thị vệ tinh ngày càng được hoàn thiện và khang trang; phân hiệu Ðại học Thái Nguyên cùng với Trường cao đẳng Lào Cai được hình thành tạo tiền đề để hình thành Ðại học Lào Cai đa ngành trong tương lai. Văn hóa - xã hội chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện, hoàn thiện đồng bộ các thiết chế văn hóa từ tỉnh đến cơ sở. Công tác xây dựng Ðảng và hệ thống chính trị có nhiều đổi mới sáng tạo; sự ra đời của mô hình tuyên vận là một minh chứng sống động về công tác tư tưởng - dân vận ở cơ sở; an ninh - quốc phòng được củng cố vững chắc, đối ngoại ngày càng rộng mở và đi vào chiều sâu.

Với những sáng tạo nêu trên cùng tinh thần đoàn kết, đồng lòng và nỗ lực vươn lên của toàn Ðảng bộ, Lào Cai đã có bước chuyển mình nhanh chóng. Từ một tỉnh nghèo nhất cả nước, sau 30 năm tái lập, về kinh tế Lào Cai đã vươn lên trở thành tỉnh đứng đầu khu vực Tây Bắc và đứng tốp đầu trong 14 tỉnh trung du và miền núi phía bắc. Bức tranh kinh tế thể hiện sự bứt phá mạnh mẽ so với ngày đầu tái lập tỉnh, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, liên tục, bình quân giai đoạn 1991- 2020 đạt 10,4%/năm; tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn năm 2020 đạt 9.089 tỷ đồng (gấp 252 lần so với năm 1991), thu nhập bình quân đầu người đạt 76,3 triệu đồng (gấp 112 lần so với năm 1991), cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng. Văn hóa - xã hội phát triển toàn diện và có bước đi vững chắc. Giáo dục, y tế đều có bước phát triển vượt bậc. Nếu như ngày đầu tái lập, 60% số trẻ em trong độ tuổi chưa được tới trường, thì đến năm 2000, Lào Cai đã hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học xóa mù chữ, năm 2007 phổ cập giáo dục trung học cơ sở, năm 2013 phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi. Công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân đạt kết quả toàn diện, đạt tỷ lệ 11,2 bác sĩ/vạn dân. Tỷ lệ giảm nghèo nhanh từ 54,8% (1991) xuống còn 8,46% (2020 theo tiêu chí mới), khách du lịch đến Lào Cai đạt 5,1 triệu lượt người (2019).

Lào Cai đã hoàn thành cơ bản việc kết nối hệ thống mạng lưới giao thông với Hà Nội và các tỉnh lân cận (đường sắt, đường sông, đường bộ cao tốc và đang phấn đấu hoàn thành tuyến đường hàng không dân dụng). Mạng lưới đô thị đã có sự phát triển nhanh chóng từ hoang tàn đổ nát, vành đai trắng vươn lên thành 1 đô thị loại II, 1 đô thị loại IV và 7 đô thị loại V.

Công tác xây dựng Ðảng và hệ thống chính trị, công tác quốc phòng, an ninh, đối ngoại đều đạt được những kết quả toàn diện. Những đổi mới mạnh mẽ trong công tác chính trị tư tưởng, tuyên truyền vận động đã và đang tạo ra sự thống nhất cao về ý chí và hành động. Việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh có nhiều đổi mới, sáng tạo, nền nếp. Xây dựng, chỉnh đốn Ðảng, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ được thực hiện nghiêm túc.

Ðể tiếp tục phát triển nhanh và bền vững, Lào Cai xác định tập trung vào một số lĩnh vực đột phá nhằm tạo ra cơ chế thông thoáng, mở đường cho sự phát triển trên chặng đường tiếp theo. Thứ nhất, cần xây dựng và triển khai có hiệu quả các cơ chế, chính sách để tập trung vào các lĩnh vực có lợi thế; thu hút các nhà đầu tư chiến lược, các dự án quy mô thu hút sử dụng nhiều lao động, ưu tiên đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đối với những lĩnh vực then chốt gắn với cơ chế tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ nhân tài và thúc đẩy đổi mới sáng tạo để Lào Cai thật sự là trung tâm, là động lực phát triển của vùng trung du và miền núi phía bắc. Thứ hai, cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, gắn quyền lợi và trách nhiệm của các địa phương, đơn vị, phát huy sáng tạo, chủ động, dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, dám chịu trách nhiệm và dám đương đầu với khó khăn thử thách. Thứ ba, quy hoạch và thực hiện thật tốt quy hoạch, gắn kết chặt chẽ, khoa học, đồng bộ giữa quy hoạch chung, vùng, liên vùng, quy hoạch ngành, lĩnh vực. Ðây chính là nguồn lực rất lớn phục vụ cho đầu tư phát triển. Thứ tư, phát triển du lịch - dịch vụ là mũi nhọn để đột phá; trong đó tập trung xây dựng Sa Pa trở thành khu du lịch quốc gia mang tầm quốc tế; đưa Khu kinh tế cửa khẩu Lào Cai trở thành trung tâm logistics lớn của cả nước. Thứ năm, phát triển cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng số tạo nền tảng cho chuyển đổi số, từng bước phát triển kinh tế số, xã hội số, xây dựng chính quyền điện tử gắn với cải cách hành chính, tinh giản bộ máy. Phát triển công nghiệp là trụ cột, tập trung chế biến sâu các sản phẩm của tỉnh. Chuyển dịch mạnh sản xuất nông nghiệp  hàng hóa theo chuỗi, gắn với thị trường để nâng cao giá trị sản xuất và thu nhập cho khu vực nông thôn.

Với ý chí, tinh thần đổi mới sáng tạo và khát vọng vươn cao, vươn xa, không tự thỏa mãn với chính mình, Ðảng bộ, chính quyền, quân và dân các dân tộc trong tỉnh nguyện đoàn kết một lòng, phấn đấu vượt qua mọi khó khăn, thách thức, quyết tâm hiện thực hóa khát vọng Lào Cai trở thành tỉnh phát triển của cả nước.

TS Ðặng Xuân Phong

Ủy viên BCH T.Ư Ðảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Ðoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lào Cai