Theo dặm dài ĐẤT NƯỚC

Bí ẩn kiến trúc đặc sắc ở Há Súng

Nằm khuất sau một dãy núi lổn nhổn đá tai mèo, ngôi nhà cổ của dòng họ Vừ thuộc thôn Há Súng (xã Lũng Táo, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang) có giá trị kiến trúc độc đáo, được cho là nguyên mẫu của dinh thự vua Mèo - Vương Chí Sình bởi diện mạo tương đồng, thậm chí có nhiều đường nét còn tinh tế hơn.

Đầu cột gỗ được trang trí hình hoa anh túc.
Đầu cột gỗ được trang trí hình hoa anh túc.

Ngôi nhà hơn trăm tuổi nằm trên gò đất hình mai rùa nổi lên giữa thung lũng, hướng ra một võng núi hình mắt ngựa, ngay gần đường biên. Nhìn từ xa, trên nền thung lũng xanh thẳm nổi bật bức tường trắng cao, dày phía trước khối kiến trúc bề thế được lợp bằng ngói âm dương. Phía trước nhà có dãy bậc thang bằng các khối đá ghép lại chạy từ chân gò lên. Bước vào trong là khoảng sân trời được lát đá xanh, bao chung quanh là hệ thống các phòng thuộc ba dãy nhà hai tầng được sắp xếp hợp lý trên diện tích vài trăm mét vuông. Các họa tiết trang trí khắp ngôi nhà đều rất cầu kỳ và mang tính thẩm mỹ cao. Từ cửa chính, cửa sổ, hành lang, tay vịn bằng gỗ… đến các nét chạm khắc tinh xảo trên các trụ đá tạo nên bản "hòa ca" của hai thứ nguyên liệu kiến trúc vốn sẵn có từ cách nay cả thế kỷ trên vùng đất này.

Được biết, hiện có bốn gia đình là hậu duệ của ông chủ họ Vừ đang sống trong ngôi nhà này. Theo anh Vừ Mý Giàng (25 tuổi), hậu duệ đời thứ sáu thì ngôi nhà được xây khoảng năm 1919, sau đó chính nhóm thợ này tiếp tục qua xây dinh thự nổi tiếng của nhà họ Vương ở Sà Phìn. Do đó, hai ngôi nhà có kiến trúc khá giống nhau cùng với họa tiết hoa anh túc trên cột kèo, cửa,... chỉ khác là dinh thự của vua Mèo rộng hơn nhiều. Tồn tại nhiều giả thuyết về thân thế ông chủ họ Vừ của ngôi nhà, có thông tin cho rằng ông có thể là tổng quản của Vương Chí Sình, nhưng cũng có người nói ông là một chủ buôn… Hiện căn nhà đã xuống cấp nghiêm trọng dù chính quyền địa phương đã khảo sát và lên phương án trùng tu từ cách đây vài năm.

Bí ẩn kiến trúc đặc sắc ở Há Súng -0
 Cổng nhà được trang trí cầu kỳ.
Bí ẩn kiến trúc đặc sắc ở Há Súng -1
 Vẻ đẹp bí ẩn giữa cao nguyên đá.
Bí ẩn kiến trúc đặc sắc ở Há Súng -2
 Hậu duệ đời thứ sáu Vừ Mý Giàng đang lo lắng trước sự xuống cấp của ngôi nhà tổ tiên.
Bí ẩn kiến trúc đặc sắc ở Há Súng -3
Ngôi nhà chưa bao giờ được trùng tu sửa chữa đồng bộ.