Nhìn vào diễn biến thanh khoản những phiên gần đây của VN Index, sẽ có một số ý kiến bi quan khi có nhiều phiên giá trị giao dịch (GTGD) xuống dưới mốc “một con số” tức dưới 10.000 tỷ đồng/phiên. Tính trong 20 phiên gần nhất có phân nửa số phiên giao dịch có giá trị thấp hơn 10.000 tỷ đồng. Và cũng từ con số này, đã có thêm nhận định về việc thanh khoản yếu sẽ ảnh hưởng đến xu hướng chung.
Tuy nhiên, cần theo dõi một thông số quan trọng, đó chính là GTGD trên thị trường phái sinh những ngày gần đây thường dao động ở mốc 40.000 tỷ đồng/phiên. Nếu ước tính tỷ lệ vay ký quỹ để giao dịch (margin) trên thị trường phái sinh là 1:4 (có 1 đồng được vay thêm và giao dịch khoảng 4 đồng) thì số vốn “gốc” trên thị trường phái sinh sẽ vào khoảng 10.000 tỷ đồng. Nếu lấy 10.000 tỷ đồng này cộng gộp với 10.000 tỷ đồng thanh khoản trung bình mỗi phiên trên thị trường cơ sở thì sẽ cho ra con số khoảng 20.000 tỷ đồng/phiên. Cũng cần nói thêm rằng, thanh khoản 10.000 tỷ đồng/phiên trên thị trường cơ sở cũng có yếu tố margin, nhưng tỷ lệ hiện nay sẽ không ở mức cao như trước vì sự thận trọng của nhà đầu tư. Như vậy, nếu cộng tổng số vốn giao dịch trên hai thị trường vào khoảng 20.000 tỷ đồng/phiên thì con số này lại rất bình thường vì mốc 20.000 tỷ đồng/phiên là mức thanh khoản khá phổ biến trong những tháng trước đây. Sự suy giảm thanh khoản trên thị trường cơ sở đơn giản là vì nhà đầu tư có xu hướng dịch chuyển sang phái sinh để tìm kiếm cơ hội.
Thật ra thì ngay tại thị trường cơ sở hiện tại, dù VN Index có những phiên giảm khoảng 1% điểm số, không có nghĩa là tất cả cổ phiếu đều giảm giá. Phiên giao dịch 12/10, sau khi tiến sát về ngưỡng 1.000 điểm, VN Index đã bật tăng mạnh mẽ trở lại. Trong xu hướng này, những cổ phiếu giảm thái quá của hai phiên trước bật tăng mạnh nhất, đó là những cổ phiếu có hoạt động sản xuất, kinh doanh ổn định, chỉ suy giảm đột ngột trong ngắn hạn do xu hướng thị trường. Đối với nhóm này, nếu nhà đầu tư giải ngân một cách thận trọng, đó là hạn chế tối đa margin, chia phần vốn sẵn có thành nhiều phần và sẽ giải ngân theo từng mốc hỗ trợ, sẽ tạo ra tính phòng thủ cho danh mục. Chẳng hạn, nếu chia phần vốn tự có thành năm phần, mỗi phần chỉ giải ngân theo kế hoạch đã lên trước, thì danh mục nếu có thua lỗ, cũng chỉ mang tính ngắn hạn, với tỷ lệ chấp nhận được ở dưới mức 5%/tổng danh mục.
Trong thực tế, nếu nhà đầu tư chọn lựa cổ phiếu tốt, giao dịch có kỷ luật, sẽ rất khó có chuyện thua lỗ 20% chỉ trong thời gian ngắn. Như vậy, giao dịch có kỷ luật, bảo đảm tiền sẽ giúp nhà đầu tư tăng cường tính phòng thủ cho danh mục, đồng thời tìm kiếm được cơ hội cho mình, dù còn rất nhiều rủi ro trước mắt.
