Số liệu báo cáo cập nhật đến giữa tháng 10-2019 của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy, tình hình SXH vẫn đang có những diễn biến phức tạp và ghi nhận số ca mắc tăng cao tại một số quốc gia trong khu vực Ðông - Nam Á. Tại Phi-li-pin, từ đầu năm 2019, có hơn 322 nghìn người mắc SXH, trong đó có 1.272 người chết; Ma-lai-xi-a có hơn 102 nghìn người mắc, 149 người chết; Lào ghi nhận hơn 30 nghìn người mắc SXH, 59 người chết... Từ đầu năm đến nay, Việt Nam có hơn 200 nghìn người mắc SXH (tăng gấp ba lần so với cùng kỳ năm 2018), trong đó có 50 người chết. Các tỉnh, thành phố có số người mắc cao là: Khánh Hòa, Bà Rịa - Vũng Tàu, Ðà Nẵng, Phú Yên, TP Hồ Chí Minh, Bình Ðịnh, Bình Dương, Ðồng Nai... Tại miền bắc, ghi nhận 15 nghìn người mắc, tăng nhiều lần so với cùng kỳ năm 2018. Ðiển hình là TP Hà Nội, từ đầu năm đến nay, có hơn 9.000 ca mắc SXH, chưa ghi nhận trường hợp chết. Số mắc SXH tập trung nhiều tại các quận, huyện đang có tốc độ đô thị hóa nhanh, hoặc mật độ dân cư cao, như: Hà Ðông, Hoàng Mai, Ðống Ða, Thanh Trì... Mặc dù số ca mắc thấp hơn so với số ca mắc trung bình ba năm từ năm 2016 đến 2018, nhưng tăng nhiều so với số mắc cùng kỳ năm 2018 (năm 2018 là 2.703 ca).
Theo lãnh đạo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), thực hiện Chỉ thị 07/CT-BYT ngày 29-7-2019 của Bộ trưởng Y tế về tăng cường công tác phòng, chống SXH, thời gian qua, các tỉnh, thành phố trong cả nước đã triển khai chiến dịch diệt bọ gậy quy mô cấp tỉnh, huyện; tổ chức chiến dịch phun hóa chất diện rộng tại các điểm nguy cơ cao. Bộ Y tế thành lập tám đoàn công tác kiểm tra, giám sát tại 18 tỉnh, thành phố trọng điểm về SXH. Kết quả giám sát của các đoàn cho thấy, phần lớn các tỉnh, thành phố đã chủ động xây dựng kế hoạch và triển khai tương đối tốt các hoạt động phòng, chống dịch bệnh SXH; ngành y tế và các địa phương đã bám sát, tuân thủ hướng dẫn chuyên môn và nội dung các văn bản chỉ đạo của Bộ Y tế. Tuy nhiên, trước diễn biến phức tạp của dịch SXH, Bộ Y tế tiếp tục đề nghị chính quyền các địa phương triển khai quyết liệt các biện pháp phòng, chống dịch bệnh SXH, trong đó tập trung công tác giám sát, phát hiện sớm, xử lý các ổ dịch kịp thời tại cộng đồng. Ngành y tế các địa phương tăng cường giám sát, nắm chắc các ổ dịch SXH hiện có và phát sinh, tổ chức phun hóa chất diệt muỗi trên diện rộng tại các khu vực có nguy cơ cao và phun hóa chất xử lý triệt để khi phát hiện các ổ dịch, không để bùng phát, lan rộng, kéo dài; kiện toàn và duy trì hoạt động thường xuyên của đội ngũ cộng tác viên phòng, chống SXH.
Bác sĩ Khổng Minh Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP Hà Nội dự báo, những tháng cuối năm, tình hình dịch bệnh SXH sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, số mắc SXH có thể tăng cao vào chu kỳ đỉnh dịch là tháng 10 và tháng 11. Có nhiều nguyên nhân khiến dịch bệnh nguy cơ tăng cao, như: điều kiện vệ sinh môi trường hạn chế, mật độ dân cư cao, một số khu vực thiếu nước sạch, người dân phải tích trữ nước để sinh hoạt; nhiều khu vực bãi đất trống, tiếp giáp, xen kẹt, khu nhà chưa có người sinh sống tạo điều kiện cho muỗi vằn truyền bệnh sinh sản và phát triển. Bên cạnh đó, thời gian qua, việc phun hóa chất tại các ổ dịch hiệu quả chưa cao, tỷ lệ hộ gia đình được phun hóa chất triệt để còn thấp do hộ gia đình đi vắng hoặc không hợp tác với nhân viên y tế. Tại nhiều địa phương, cán bộ y tế gặp rất nhiều khó khăn khi tiếp cận bên trong các khu công nghiệp, khu chế xuất để kiểm tra, vệ sinh môi trường và phun hóa chất diệt muỗi, diệt bọ gậy. Các khu vực nhà trọ dành cho công nhân thường ẩm thấp, hệ thống thoát nước không bảo đảm; nhiều dụng cụ chứa nước sinh hoạt không được che đậy, vật phế thải không được thu dọn thường xuyên đã trở thành môi trường lý tưởng cho muỗi vằn truyền bệnh sinh sản và phát triển. Công tác tuyên truyền, phun hóa chất ở các khu vực nêu trên gặp rất nhiều khó khăn do công nhân đi làm cả ngày. Ngoài ra, còn không ít địa phương tổ chức chiến dịch diệt bọ gậy chưa đạt yêu cầu, không duy trì dọn dẹp thường xuyên vật chứa nước, cho nên sau chiến dịch từ hai đến ba tuần, mật độ muỗi khu vực này lại tăng lên.
Bệnh SXH nặng gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm và có thể dẫn đến tử vong, nếu không được điều trị kịp thời. Bộ Y tế yêu cầu các cơ sở khám, chữa bệnh tổ chức tốt công tác thu dung, điều trị người bệnh, hạn chế đến mức thấp nhất các trường hợp chết, nhất là tại các cơ sở khám, chữa bệnh tư nhân, tránh tình trạng người bệnh không được tư vấn, cấp cứu, điều trị và chuyển tuyến kịp thời. Tiếp tục tổ chức các lớp tập huấn cho cán bộ y tế dự phòng, cán bộ làm công tác điều trị và mạng lưới cộng tác viên về các nội dung hướng dẫn giám sát, phòng, chống dịch, hướng dẫn chẩn đoán điều trị SXH cho các tuyến. Bộ Y tế cũng khuyến cáo người dân thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh SXH như: Ðậy kín các dụng cụ chứa nước để muỗi không đẻ trứng; hằng tuần loại bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng; ngủ màn, mặc quần áo dài phòng muỗi đốt ngay cả ban ngày. Người dân cần tích cực phối hợp ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch SXH; khi bị sốt đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị, tuyệt đối không tự ý điều trị tại nhà. Các tổ chức, cá nhân chưa hợp tác với các cơ quan chức năng trong công tác phòng, chống SXH, gây ô nhiễm môi trường cần được xử lý nghiêm.
