Nguy cơ một cuộc khủng hoảng mới tại Afghanistan

Bất ổn chính trị và an ninh kéo lùi kinh tế ở Afghanistan với mức giảm dự báo tới 30% trong năm 2021, gây lo ngại làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo. Làn sóng người tị nạn Afghanistan tìm đến các nước láng giềng và châu Âu khiến phương Tây đứng trước những lựa chọn khó khăn trong việc tìm cách can dự nhằm ngăn chặn khủng hoảng nhân đạo, trong bối cảnh lực lượng Taliban cầm quyền tại Afghanistan.

Nguy cơ một cuộc khủng hoảng mới tại Afghanistan

Nền kinh tế Afghanistan, vốn phụ thuộc vào viện trợ, đối mặt cuộc khủng hoảng tài chính và cán cân thanh toán nghiêm trọng khi viện trợ phi nhân đạo bị tạm dừng và phần lớn tài sản nước ngoài bị đóng băng kể từ sau khi Taliban nắm chính quyền vào tháng 8. Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) nhận định, điều này sẽ đẩy hàng triệu người rơi vào cảnh nghèo đói, có thể “châm ngòi” cho một cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng. 

Tình hình hỗn loạn có thể sẽ tác động đến kinh tế và an ninh khu vực, thúc đẩy sự gia tăng người tị nạn, gây ra gánh nặng cho các nguồn lực công cộng ở các nước tiếp nhận. Các nước láng giềng của Afghanistan và châu Âu lo ngại làn sóng người tị nạn sẽ gia tăng sức ép lên thị trường lao động và dẫn tới căng thẳng xã hội, làm rối ren hơn cuộc khủng  hoảng người di cư. Thêm vào đó, kinh tế Afghanistan khó khăn có thể ảnh hưởng các nước láng giềng trong lĩnh vực thương mại khi lâu nay xuất khẩu hàng hóa sang Afghanistan có liên quan Iran, Pakistan, Turkmenistan và Uzbekistan. IMF bày tỏ lo ngại việc trao đổi hàng hóa của Afghanistan có thể làm gia tăng quan ngại về rửa tiền và tài trợ khủng bố.

Afghanistan đang vật lộn với hạn hán và nghèo đói nghiêm trọng sau nhiều thập kỷ chiến tranh và chứng kiến nền kinh tế bên bờ vực sụp đổ.  Các nước châu Âu đều lo ngại nguy cơ người tị nạn Afghanistan tìm cách đến các nước Liên minh châu Âu (EU), sẽ tái diễn những “thảm kịch” như cuộc khủng hoảng người di cư Syria năm 2015. Lời kêu gọi chính phủ các nước mở lại các tài khoản của Afghanistan tại nước ngoài để giúp xoa dịu cuộc khủng hoảng đã được đưa ra, song cả Mỹ và EU đều tỏ ra thận trọng.

Mỹ đang tìm các biện pháp đưa viện trợ nhân đạo đến với người dân Afghanistan. EU thông báo một gói viện trợ trị giá 1 tỷ euro nhằm tránh sự sụp đổ lớn về kinh tế - xã hội và nhân đạo tại Afghanistan, song sẽ viện trợ tới người dân mà không thông qua chính phủ lâm thời. Mặc dù chính quyền Taliban đã tích cực thúc đẩy các nỗ lực ngoại giao để được cộng đồng quốc tế sớm công nhận cũng như triển khai mạnh mẽ các hoạt động hỗ trợ để tránh một thảm họa nhân đạo, song cộng đồng quốc tế vẫn hoài nghi và lo ngại cuộc khủng hoảng mới xảy ra liên quan người tị nạn Afghanistan.