Kỳ 2: Giảm giá thành phí xét nghiệm
(Tiếp theo và hết)
Nhiều dấu hiệu bất thường
Điểm bất thường đầu tiên ở chỗ: Vì sao Bộ Y tế đã công khai đăng tải Văn bản số 5288/BYT-TB-CT ngày 2/7/2021 và nhiều văn bản sau đó liên quan trực tiếp về giá bán của hơn 40 sản phẩm, chủng loại sinh phẩm chẩn đoán/trang thiết bị y tế chẩn đoán In Vitro xét nghiệm virut SARS-CoV-2 mà không hề đề cập đến giá nhập khẩu của các loại sản phẩm này và đây liệu có phải căn cứ để các địa phương tham chiếu cho chỉ định thầu rút gọn?
Tại thời điểm CDC Bà Rịa - Vũng Tàu ra Quyết định số 289/QĐ-KSBT về việc phê duyệt Kết quả chỉ định thầu rút gọn gói thầu “Mua sắm test kháng nguyên SARS-CoV-2 phục vụ phòng, chống dịch Covid-19” với số lượng 1,5 triệu test, giá 135.000 đồng/test, ngày 22/9/2021 Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn có văn bản hỏa tốc gửi Công ty RapiGen INC Korea (Công ty) về việc hỗ trợ để mua test kháng nguyên nhanh Covid-19. Theo nội dung của văn bản này: “Văn phòng Chính phủ đã nhận được thư ngỏ đề ngày 31/8/2021 của Công ty gửi Thủ tướng Phạm Minh Chính. Trên cơ sở thông tin mà công ty cung cấp tại Thư ngỏ nêu trên, Ngân hàng Bưu điện Liên Việt, Ngân hàng Sacombank và Công ty CP Dược phẩm T&T (T&T Phama JSC) quyết định tài trợ Chính phủ Việt Nam 13 triệu kit test nhanh kháng nguyên Covid-19 do Công ty sản xuất... Văn phòng Chính phủ đề nghị Quý Công ty tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn vị nêu trên, để số lượng test nhanh kháng nguyên Covid-19 về đến Việt Nam trong thời gian sớm nhất”.
Trao đổi ý kiến với phóng viên, đại diện một trong ba doanh nghiệp được Văn phòng Chính phủ giới thiệu với Công ty RapiGen INC Korea cho biết: “Theo thư ngỏ của doanh nghiệp phía đối tác Hàn Quốc chào cho Chính phủ với giá test kháng nguyên nhanh Covid-19 là 2 USD/test. Sau khi nhập khẩu, cộng thuế nhập khẩu và các loại phí, giá một test kháng nguyên nhanh vào khoảng 52 nghìn đồng/test”.
Trước đó, tại Vĩnh Long ngày 24/9/2021, CDC Vĩnh Long đã có Quyết định số 1405/QĐ-KSBT về việc phê duyệt kết quả chỉ định thầu rút gọn gói thầu mua vật tư y tế, hóa chất, sinh phẩm triển khai phòng xét nghiệm khẳng định SARS-CoV-2 bằng phương pháp Realtime - PCR. Nhà thầu chỉ định là Công ty CP Y tế Đức Minh, với một mặt hàng, tổng giá trị gói thầu hơn 2,95 tỷ đồng, tên thương mại của sản phẩm là Standard TM nCoV Real-Time Detection Kit, hãng sản xuất SD Biosensor Inc/Hàn Quốc. Số lượng sản phẩm là 110 hộp (96 test/hộp), đơn giá 26.880.336 đồng/hộp (tính bình quân hơn 280.000 đồng/test).
Tuy nhiên, theo tờ khai nhập khẩu của Công ty CP Y tế Đức Minh ngày 26/8/2021, với cùng loại sản phẩm Standard TM nCoV Real-Time Detection Kit, hãng sản xuất SD Biosensor Inc/Hàn Quốc chỉ có giá 4,23 USD/test. Giá nhập khẩu này phù hợp với Văn bản số 7263/BYT-KH-TC ngày 1/9/2021 của Bộ Y tế gửi Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái về việc xin ý kiến phương án lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt để mua sinh phẩm xét nghiệm SARS-CoV-2. Theo đó, chi phí để mua sản phẩm (cùng tên và nhà sản xuất) với giá 4,25 USD/test và cộng các loại chi phí vào thì giá khoảng 4,46 USD/test (nhân với giá USD 23.000 VNĐ), khoảng 102,5 nghìn đồng/test. Thấp hơn so giá chỉ định thầu rút gọn của CDC Vĩnh Long lên đến 177.500 đồng/test.
Theo ông Nguyễn Công Tuấn, Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh Vĩnh Long, chỉ định thầu với giá nêu trên là căn cứ vào chứng thư thẩm định giá số: VL 21/08/596/TS-SVC, ngày 4/8/2021 của Công ty TNHH thẩm định giá Tây Nam; căn cứ vào bảng giá thấp nhất của ba công ty báo giá: Công ty CP Y tế Đức Minh (26.880.336 đồng/hộp), Công ty TNHH sản xuất, kinh doanh hóa chất, vật tư KHKT Prolab (33.038.825 đồng/hộp), Công ty CP dược phẩm & TBYT Đông Âu (34.200.000 đồng/hộp)... tham chiếu với giá công bố trên cổng thông tin của Bộ Y tế (32.550.336 đồng/hộp). Như vậy, giá chỉ định thầu tại CDC Vĩnh Long đã thấp hơn giá tham chiếu của Bộ Y tế hơn 5,6 triệu đồng/hộp.
Người dân đã phải trả phí cao
Diễn biến của việc áp dụng chỉ định thầu rút gọn những gói thầu sinh phẩm phòng, chống Covid-19 đã cho thấy nhiều bất cập, dẫn đến việc nhiều địa phương không kiểm soát được giá đầu vào, để giá các loại test nhanh kháng nguyên và kit test PCR cao một cách bất thường.
Tuy nhiên, ngày 7/7/2021, Bộ Y tế đã ban hành Công văn số 5378/BYT-KHTC hướng dẫn về mức giá thanh toán chi phí xét nghiệm Covid-19 từ ngày 1/7/2021. Theo đó, mức giá xét nghiệm nhanh trước ngày 1/7/2021 với đối tượng tham gia BHYT thực hiện theo mức giá 238.000 đồng; đối tượng không thanh toán BHYT thực hiện theo mức giá được cấp có thẩm quyền phê duyệt tối đa là 238.000 đồng. Trước đó, ngày 14/5/2021, Sở Y tế TP Hồ Chí Minh đã có Văn bản số 2729/SYT-KHTC gửi CDC và các đơn vị trực thuộc Sở Y tế về việc chấn chỉnh thực hiện xét nghiệm SARS-CoV-2 theo yêu cầu. Giá xét nghiệm PCR đối với trường hợp xét nghiệm bằng phương pháp Real-time PCR tối đa 734.000 đồng/mẫu xét nghiệm và test nhanh tối đa là 238.000 đồng/mẫu xét nghiệm.
Từ những văn bản này, đồng loạt các bệnh viện, cơ sở y tế đã áp dụng mức giá cho 1 test nhanh là 238.000 đồng, cộng thêm chi phí khám sàng lọc đã làm cho người dân mỗi lần đi test nhanh Covid-19 rất bức xúc. Cầm trên tay hàng chục tờ giấy xét nghiệm và phí sàng lọc, ông Vũ Công Mùa, Giám đốc Công ty CP thực phẩm sạch Blueyou, ở Linh Xuân, TP Thủ Đức nói: “Công ty mới hoạt động từ tháng 4/2021, với bốn nhân viên làm việc nhưng từ tháng 8 đến nay đã phải bỏ ra hàng chục triệu đồng để test nhanh Covid-19. Theo quy định của ngành y tế, test nhanh chỉ có giá trị trong 72 giờ, do đó công ty chỉ có ai đi giao hàng mới test. Mức sinh lời của công ty chỉ khoảng 10% nhưng với khoản chi phí test này đã đội giá vốn lên từ 15 đến 20%”.
Để thực hiện test nhanh, ông Mùa lựa chọn Bệnh viện TP Thủ Đức, với mức phí 238.000 đồng/test và phí khám sàng lọc 112.000 đồng/lần. Như vậy, cộng vào mỗi lần test nhanh kháng nguyên chi phí là 350.000 đồng/người.
Lý giải về cơ sở nào để tính người dân với giá test như vậy, lãnh đạo Bệnh viện TP Thủ Đức đã cho chúng tôi xem ba văn bản (hai văn bản của TP Hồ Chí Minh và Công văn số 5378/BYT-KHTC của Bộ Y tế) hướng dẫn về mức giá thanh toán chi phí xét nghiệm Covid-19. Tuy nhiên, bác sĩ Nguyễn Minh Quân, Giám đốc Bệnh viện TP Thủ Đức cho biết, theo chỉ đạo của Bộ Y tế và hướng dẫn của Sở Y tế TP Hồ Chí Minh, giá test nhanh kháng nguyên đã được giảm xuống dưới 100.000 đồng/test.
Liên quan đến giá test nhanh kháng nguyên Covid-19, bà Phạm Thùy Linh, quản lý Công ty Saigon Trans bức xúc: “Đây chẳng khác nào cách móc túi người dân mỗi khi đi test nhanh. Nếu kéo dài tình trạng này, chi phí sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp tiếp tục bị đội giá và chắc chắn sẽ không chịu nổi”.
Công ty Saigon Trans hoạt động trong lĩnh vực vận tải, với 40 tài xế và chỉ tính riêng tháng 7/2021 đã có 176 lần test nhanh, với chi phí hơn 58,4 triệu đồng (chưa kể khám sàng lọc). Theo bảng thống kê của doanh nghiệp, giá test nhanh kháng nguyên thấp nhất là 238.000 đồng/test và cao nhất là 430.000 đồng/test. Trong tháng 8 và tháng 9, do quy định và chi phí đội lên cao Công ty Saigon Trans chỉ giữ lại 10 tài xế vận chuyển hàng hóa nhưng chi phí test nhanh tháng 8 là hơn 28 triệu đồng và tháng 9 là 23,8 triệu đồng.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, đến thời điểm này giá test nhanh kháng nguyên Covid-19 đã “giảm nhiệt” và theo chỉ đạo của Bộ Y tế, các bệnh viện, cơ sở y tế thu tiền xét nghiệm theo giá chỉ định thầu các gói thầu của mỗi địa phương. Như trường hợp ông Vũ Công Mùa, ngày 9/10/2021 đi test nhanh tại Bệnh viện TP Thủ Đức giá chỉ còn 95.000 đồng/test, cộng phí khám sàng lọc 112.000 đồng thì tổng chi phí chỉ còn 207.000/lượt test.
Tuy nhiên, do việc ngay từ đầu không kiểm soát được giá chỉ định thầu các gói thầu test nhanh kháng nguyên Covid-19 đã dẫn đến tình trạng mỗi nơi một giá test. Điều chỉnh giá test nhanh kháng nguyên Covid-19 là việc làm cần thiết, phù hợp tình hình thực tế. Thế nhưng, đã có hàng chục triệu test nhanh được thực hiện trong thời kỳ đỉnh dịch Covid-19 vừa qua và người dân phải trả phí cao.
