Kỳ 1: Mỗi nơi một giá xét nghiệm
Chênh lệch ở “đầu vào”
Đến thời điểm này, việc mua sắm, sử dụng test nhanh kháng nguyên và sinh phẩm test PCR SARS-CoV-2 tại nhiều địa phương đang cho thấy nhiều điểm bất cập.
Theo thống kê của Sở Y tế Đồng Nai, từ tháng 4/2021 đến đầu tháng 10, trên địa bàn đã sử dụng khoảng 2,4 triệu bộ kít test nhanh kháng nguyên SARS-CoV-2 từ nhiều nguồn khác nhau.
Tại Long An, từ thời điểm dịch Covid-19 bùng phát lần thứ 4 cho đến nay đã sử dụng khoảng 2,27 triệu test nhanh kháng nguyên và 360.616 test xét nghiệm RT-PCR với tổng giá trị khoảng hơn 370 tỷ đồng.
Tại TP Hồ Chí Minh, theo báo cáo tháng 10/2021 về tình hình thực hiện công tác phòng, chống dịch Covid-19 theo Nghị quyết số 30/2021/QH của Quốc hội, các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ... từ ngày 23/8 đến 20/9 đã tổ chức test nhanh sáu đợt, với khoảng 5,6 triệu mẫu và xét nghiệm PCR 146.698 mẫu.
Ngoài số lượng sinh phẩm được hỗ trợ từ các doanh nghiệp, hầu hết các địa phương đã tổ chức mua test nhanh kháng nguyên và kit test PCR thông qua hình thức đấu thầu rút gọn các gói thầu.
Tuy nhiên, đang có nhiều điểm bất thường về giá mua các test nhanh kháng nguyên và kit test RT-PCR thông qua hình thức đấu thầu rút gọn. Ngày 22/9/2021, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) thuộc Sở Y tế tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã có Quyết định số 289/QĐ-KSBT về việc phê duyệt Kết quả chỉ định thầu rút gọn gói thầu “Mua sắm test kháng nguyên SARS-CoV-2 (bộ test nhanh) phục vụ phòng, chống dịch Covid-19” với giá trị 202,5 tỷ đồng, đơn vị trúng thầu là Công ty CP Armephaco. Nguồn kinh phí cho công tác phòng, chống dịch Covid-19 được điều chỉnh, bổ sung dự toán chi ngân sách địa phương sáu tháng cuối năm 2021. Theo bảng danh mục hàng hóa kèm theo, tổng khối lượng hàng hóa gói thầu là 1,5 triệu test kháng nguyên SARS-CoV-2 (phân nhóm 4), có tên thương mại StandardTM Q Covid-19 Ag Test, hãng sản xuất/nước sản xuất SD Biosensor Inc - Hàn Quốc, đơn giá sau thuế (đã bao gồm các khoản phí) là 135 nghìn đồng/test.
Trong khi đó, tại Văn bản số 7263/BYT-KH-TC ngày 1/9/2021 của Bộ Y tế gửi Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái về việc xử lý ý kiến phản ánh lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt để mua sinh phẩm xét nghiệm SARS-CoV-2, về giá mua sinh phẩm xét nghiệm của Tập đoàn Vingroup, sản phẩm test nhanh kháng nguyên Standard Q Covid-19 Ag Test, hãng sản xuất: SD Biosensor, nước sản xuất: Hàn Quốc do Tập đoàn Vingroup mua có giá khoảng 60 nghìn đồng/test (đơn giá là 2,5 USD/test chưa bao gồm phí ủy thác nhập khẩu và thuế giá trị gia tăng). Theo ông Nguyễn Việt Quang, Phó chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Vingroup, đây là lô hàng 15 triệu bộ test Tập đoàn này đã ứng tiền mua theo đề nghị từ Bộ Y tế, hoàn toàn không thu lợi bất cứ đồng nào, thậm chí còn bù đắp chi phí để cung ứng với giá tốt nhất thị trường. Đây là sản phẩm test nhanh kháng nguyên có cùng tên thương mại, hãng sản xuất/nước sản xuất với danh mục hàng hóa mà CDC Bà Rịa - Vũng Tàu phê duyệt Kết quả chỉ định thầu rút gọn gói thầu 1,5 triệu test kháng nguyên SARS-CoV-2.
Tại tỉnh Đồng Nai, ngày 13/7/2021 Trung tâm Y tế huyện Tân Phú đã thực hiện hai Quyết định số 128/QĐ-TTYT và 129/QĐ-TTYT để chỉ định thầu mua test nhanh kháng nguyên. Cụ thể, Quyết định số 129 về việc phê duyệt kết quả chỉ định thầu mua test xét nghiệm phát hiện định tính kháng nguyên SARS-CoV-2 (Panbio Covid-19 Ag Rapid test Device) với số lượng 10.000 test được tính với giá 178.500 đồng/test; Quyết định số 128 thực hiện gói thầu rút gọn mua test nhanh kháng nguyên (Trueline Covid-19 Ag Rapid test) với số lượng 5.000 test được tính với giá 135.000 đồng/test.
Với loại test Trueline Covid-19 Ag Rapid test được sản xuất trong nước, giá 135.000 đồng/test đã được Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Long An áp dụng tại Quyết định số 43/QĐ-KSBT ngày 28/5/2021 về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu “Mua sắm sinh phẩm, vật tư xét nghiệm SARS-CoV-2 tại cộng đồng và cơ sở y tế năm 2021”, với 11.000 test, tổng số tiền 1,485 tỷ đồng. Cùng với việc lựa chọn nhà thầu loại test này, ngày 28/6/2021 Bệnh viện đa khoa khu vực Hậu Nghĩa thuộc Sở Y tế Long An đã thực hiện gói thầu mua 7.000 test với giá 135.000 đồng/test.
Ở đây cũng cho thấy sự chênh lệch khi cùng loại sản phẩm Trueline Covid-19 Ag Rapid test, ngày 30/6/2021, Công ty CP Bệnh viện Mỹ Hạnh tại Long An, ký hợp đồng mua chỉ với giá 108.000 đồng/test, nhưng tại TP Hồ Chí Minh ngày 25/7/2021 (thời kỳ cao điểm của dịch Covid-19) Viện Y dược học dân tộc thuộc Sở Y tế TP Hồ Chí Minh, đã có Quyết định số 531/QĐ-VYDHDT về phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu với số lượng 10.000 test (cùng loại) có giá 99.750 đồng/test, giảm gần 30% giá so những đơn vị chỉ định thầu rút gọn nêu trên.
Cơ sở để lựa chọn giá chỉ định thầu rút gọn
Để thực hiện chỉ định thầu rút gọn mua sắm các gói sinh phẩm phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19, các tỉnh, thành phố đã phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu và sau đó được giao về Sở Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) hoặc trực tiếp đến quận, huyện, trung tâm y tế để thực hiện.
Thực hiện gói thầu rút gọn 1,5 triệu test nhanh kháng nguyên, ngày 15/9/2021, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã có Quyết định số 2762/QĐ-UBND do Phó Chủ tịch Trần Văn Tuấn ký, về việc phê duyệt Kế hoạch lựa chọn nhà thầu đối với gói thầu mua sắm test kháng nguyên SARS-CoV-2 phục vụ phòng, chống dịch Covid-19. Quyết định này chỉ rõ bên mời thầu là CDC tỉnh, tổng giá trị gói thầu 210 tỷ đồng. Sở Y tế chịu trách nhiệm hoàn toàn về kết quả thẩm định kế hoạch lựa chọn nhà thầu; hướng dẫn, giám sát CDC thực hiện đúng các trình tự, thủ tục, bảo đảm về giá cả, số lượng, chất lượng, đáp ứng nhu cầu sử dụng cho người dân; báo cáo kết quả về UBND tỉnh.
Trước đó, cùng loại sản phẩm với gói thầu 1,5 triệu test nêu trên, ngày 22/7/2021 Sở Y tế tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu “Mua sắm test kháng nguyên SARS-CoV-2 phục vụ phòng, chống dịch Covid-19 (đợt 5)”, đơn vị trúng thầu là Công ty CP Armephaco với số lượng 100 nghìn test, giá 175 nghìn đồng/test.
Đồng giá và cùng tên sản phẩm StandardTM Q Covid-19 Ag Test, hãng sản xuất/nước sản xuất SD Biosensor Inc - Hàn Quốc này, ngày 13/7/2021 Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thuộc Sở Y tế TP Hồ Chí Minh đã có Quyết định số 3117/QĐ-TTKSBT phê duyệt kết quả chỉ định thầu rút gọn với 500.000 test, tổng giá trị 87,5 tỷ đồng.
Liên quan trực tiếp đến Quyết định số 2762/QĐ-UBND về lựa chọn nhà thầu và Quyết định số 289/QĐ-KSBT về kết quả chỉ định thầu rút gọn 1,5 triệu test, Bí thư Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu Phạm Viết Thanh cho biết: “Hiện, gói thầu đang yêu cầu dừng rồi và đã chỉ đạo công an vào cuộc làm rõ những dấu hiệu bất thường”.
Lý giải về việc, vì sao có được giá mua test nhanh kháng nguyên có cùng tên thương mại, nhà sản xuất thấp gần 30% so đơn vị khác, BS CKII Huỳnh Nguyễn Lộc, Viện trưởng Y dược học dân tộc cho biết: “Về mua sắm trang thiết bị, tôi có quan điểm lựa chọn chỗ nào thấp nhất thì mua và luôn ưu tiên lựa chọn hàng Việt Nam”. Theo BS Lộc, giá test nhanh kháng nguyên Covid-19 cũng khá thất thường nhưng đến cuối tháng 9, đầu tháng 10 giá đã xuống thấp và chỉ khoảng 75 nghìn đồng/test.
Trong khi đó, trả lời câu hỏi: Cơ sở nào để Trung tâm Y tế huyện Tân Phú chỉ định thầu với giá test kháng nguyên nêu trên? TS, BS Phan Huy Anh Vũ, Giám đốc Sở Y tế tỉnh Đồng Nai cho biết: “Cả hai mặt hàng Trueline Covid-19 Ag Rapid test và Panbio Covid-19 Ag Rapid test Device (Nasopharyngeal) của hai gói chỉ định thầu rút gọn tại Trung tâm Y tế huyện Tân Phú căn cứ xác định giá kế hoạch là giá công khai tại Văn bản số 5288/BYT-TB-CT ngày 2/7/2021 của Bộ Y tế”. Theo đó, Trueline Covid-19 Ag Rapid test có giá 135.000 đồng/test là giá trúng thầu được công khai trên Cổng thông tin điện tử - Bộ Y tế. Panbio Covid-19 Ag Rapid test Device (Nasopharyngeal) có giá 178.500 đồng/test; giá trúng thầu được công khai trên Cổng thông tin điện tử Bộ Y tế là 220.500 đồng/test (ngày công khai 24/5/2021) và 210.000 đồng/test (ngày công khai 11/6/2021).
Văn bản số 5288/BYT-TB-CT ngày 2/7/2021 cũng là căn cứ để CDC TP Hồ Chí Minh thực hiện Quyết định số 3117/QĐ-TTKSBT về việc phê duyệt kết quả chỉ định thầu rút gọn của Gói thầu sinh phẩm StandardTM Q Covid-19 Ag Test với giá 175.000 đồng/test.
