Nghe bố nói vậy, tôi đã hình dung ngay ra những cây xoài xác xơ một mầu vàng nâu. Quả vậy. Cữ này hằng năm, nếu có dịp về quê, tôi thường trèo lên tầng cao nhất của ngôi nhà, nhìn xuống khu vườn, nơi có ba cây xoài to khổng lồ xòe tán như che trọn “thung lũng” vườn giáp dòng sông. Năm nào được mùa, đọt xoài non lên tua tủa. Thi thoảng có những chiếc lá non mầu gan gà, mầu xanh nõn chen kèm, còn lại, ngọn xoài rặt là hoa. Nhìn hoa xoài biết ngay là được mùa hay không. Bao giờ cũng thế, ban đầu là mầu vàng chanh, sau đó rụng dần thì lấm tấm những chấm mầu xanh đậm. Quả xoài con đấy.
Còn như năm nay, có những đọt xoài rữa ra không còn chút hoa nào. Có những đọt khẳng khiu trơ trọi vài hôm thấm mưa là rụng xuống. Số hoa còn lại nâu sẫm, nhẫn nhịn đợi mưa gió qua, nắng lên dập dìu ong bướm vớt vát cho mùa khỏi trôi đi vô ích. Giống xoài này, cứ năm nào mưa bụi dầm dề, y rằng đậu rất ít quả. Côn trùng có khi không kịp đến thụ phấn, mà thụ phấn rồi vẫn có thể hỏng như thường bởi nồm ẩm rất khó sinh trưởng.
Thích nhất là những năm cả cái thung lũng xoài ấy vàng mơ một mầu đọt non, nắng chan hòa ấm áp, gió thổi chờn vờn. Chỉ vài tháng sau, khi hè chạm đến, xoài lúc lỉu từng chùm chục quả, hai chục quả trĩu nặng sà xuống chấm tận đất, đứa trẻ con cũng giơ tay lên hái được.
Lao xao hơn cả là khi hái xoài. Quả nhiều quá, chỉ chọn chỗ có quả vàng ươm mà đưa cây gậy nứa có một đầu tỉa sẵn thành chiếc lồng lên, lùa gọn quả vào, giật nhẹ, quả xoài nằm gọn trong lồng ấy. Người hái người đỡ, người bổ ăn tại trận, vừa ăn vừa tấm tắc sao ngọt, sao thơm đến thế. Tôi cam đoan chắc một điều, quả xoài bạn mua ngoài chợ, ở siêu thị, hay được người ta mang từ vùng nọ vùng kia, từ nước ngoài về biếu cũng không bao giờ ngon được bằng quả xoài chính ở vườn nhà bạn, tự tay bạn hái và ăn ngay tại gốc.
Có những năm mỗi ngày bố tôi, chị tôi nhặt cả một thúng xoài chín rụng vứt xuống sông cho cá ăn. Có những năm hai ông bà già lặc lè đóng từng thùng carton xoài mang xuống thành phố chia cho hết cho con cháu, anh em. Tôi cũng hớn hở cầm túi lớn túi nhỏ chia cho hàng xóm. Ai ăn rồi đều nức nở khen xoài ngọt lịm. Nước xoài ra tay rửa mãi vẫn còn mùi thơm nức.
Ấy vậy mà, năm nay mùa hoa xoài vắng lặng. Đứng dưới gốc không nghe tiếng vù vù vẫy cánh của bầy ong hay những chú ruồi. Tôi không buồn vì xoài sẽ đậu ít quả. Thậm chí tôi còn mừng vì bố đỡ phải tiếc từng quả xoài ngon mà trèo lên hái bằng được mang cho con cháu. Tôi cũng chẳng ngại trả lời hàng xóm hỏi thăm xoài năm nay mất mùa à. Không có quả cho con ăn đã đành, không có quà biếu hàng xóm lấy thảo để tự hào về cây trái vườn nhà đã đành.
Tôi chỉ lo lắng mơ hồ một điều. Cây ít quả phải chăng cũng vì cây đã cỗi, ít có khả năng chống chịu mưa nắng với những thất thường của thời tiết. Như cha mẹ già mỗi năm một dằng dặc tuổi trời, phần nhựa sống còn lại bao nhiêu mà xòa tán cao bóng cả cho chúng ta mãi dựa vào để hưởng những mùa hoa quê như hồi thơ bé?
