Đom đóm vào nhà

Đêm qua có một con đom đóm bâu vào cái bóng đèn rồi rơi xuống nền nhà, thằng bé bốn tuổi con tôi nhặt con vật nhỏ bé vào trong cái lọ nhựa mầu trắng để chơi. Đã lâu lắm rồi mới lại thấy có đom đóm vào nhà.

Ở thành phố việc tìm bắt các con đom đóm cho vào lọ để tạo “đèn đom đóm” khó hơn ở nông thôn nhiều. Bởi đom đóm không thích những nơi có nhiều ánh sáng.

Cách đây mấy chục năm, cái hồi tôi còn nhỏ, bản làng chưa có điện thắp sáng, nhà nào cũng thắp đèn dầu tối om om. Có nhà còn không dám thắp lâu vì sợ hết dầu. Năm ngày mới có phiên chợ, hết dầu thì biết mua ở đâu? Không kể đêm có hay không có trăng, ăn cơm xong mọi người ra ngồi trên sàn nhà hóng mát. Trên trời những ngôi sao lấp lánh, trên mặt đất hàng vạn con đom đóm thi nhau chiếu soi ngọn núi đá xanh. Ở đâu ra nhiều đom đóm đến thế, chúng bay trên mái nhà, bay cả vào cửa trước, cửa sau, cửa sổ. Mỗi lần đom đóm vào nhà là bà tôi nói “đom đóm vào nhà xin lửa”, trời sắp trở lạnh rồi. Bà không cho tôi đập chết đom đóm, bởi chúng là côn trùng có ánh sáng tuyệt diệu. Chúng tôi đuổi bắt đom đóm thả vào lồng đèn dán bằng giấy trắng mỏng để chúng phát sáng, rồi lại thả chúng bay đi.

Từ ngày có đèn điện, ngoài đường các loại đèn cao áp soi sáng một vùng rộng lớn, bầy đom đóm ngày một ít đi. Những gia đình sinh sống ở bản làng không còn ra ngồi trên sàn hóng mát như trước nữa. Ăn cơm xong ngồi ghế xem tivi, những người trẻ thì mỗi người một góc dán mắt vào màn hình điện thoại chơi game, chát chít, chẳng còn ai để ý đến rìa núi sau nhà, ngoài đồng có còn nhiều đom đóm tụ hội hay không? Trước kia dường như đêm nào cũng có vài con đom đóm bay lạc vào nhà “xin lửa”. Có những con đom đóm chẳng buồn bay ra ngoài mà đậu vào góc màn, lâu lâu lửa ở đuôi của nó lại phát sáng mà người lớn dọa trẻ con đó là mắt của bà Dza Dzin chuyên đi bắt, ăn thịt trẻ con không nghe lời bố mẹ, không chịu nhắm mắt ngủ.

Bây giờ chẳng còn ai bắt đom đóm để làm đèn chơi nữa. Ánh đèn điện đã đuổi lũ đom đóm đi vào chốn rừng sâu núi thẳm cả rồi. Có nghiên cứu chỉ ra rằng màn đêm quá sáng khiến tín hiệu giao phối của đom đóm bị mờ nhạt. Nhiều người lớn tuổi ngơ ngác khi số lượng đóm đóm  suy giảm đáng kể. Đom đóm có ích gì cho cuộc sống của con người? Chúng chỉ là loài côn trùng sáng lấp lánh vào ban đêm, có hay không có cũng không ảnh hưởng? Song cũng có người cảm thấy thiếu một cái gì đó khi vào những đêm không trăng lại không thấy hàng vạn con đom đóm bay ngang núi cùng nhau hòa bản nhạc ánh sáng huyền diệu.

Tôi nằm ngủ, mơ thấy những đứa trẻ con hùa nhau đuổi bắt đom đóm ở ngoài sân. Những con đom đóm bay vào nhà xin lửa, trời sắp lạnh đến nơi rồi. Những cánh rừng xanh đã được hồi sinh, gọi về những con đom đóm bé nhỏ, loài được tạo hóa ban cho ngọn lửa thắp sáng vào ban đêm. Một đêm nào đó, những người dân sinh sống ở những ngôi nhà sàn, bản làng xa xôi lại nhìn thấy hàng vạn con đom đóm trở về.