Hấp dẫn truyền thống học hành

Trung tâm Lưu trữ quốc gia I và Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV (Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước) vừa mang đến cái nhìn rõ nét hơn về việc học hành, thi cử… dưới thời Nguyễn (1802 - 1945) qua triển lãm 3D trực tuyến “Giáo dục triều Nguyễn - Vang vọng còn lại”.

Không gian 3D của triển lãm.
Không gian 3D của triển lãm.

1/Từ khi triển lãm online bắt đầu ngày 3/9, facebook của trung tâm nhận được rất nhiều lượt bình luận tích cực. Tài khoản Thích Tú Ân viết: “Mỗi triển lãm là một lần được đi về và trải nghiệm quá khứ”. Tài khoản có tên Việt Trường phấn khởi: “Một trải nghiệm vô cùng mới lạ và hấp dẫn. Đang trong khu cách ly mà vẫn được đi triển lãm nữa”.

Bên cạnh đó còn là những lời cảm ơn, bạn Nguyễn Ngọc Linh viết: “Em đã hòa mình vào không gian triển lãm và lĩnh hội nhiều kiến thức giáo dục từ truyền thống! Em xin cảm ơn Ban Giám đốc và anh chị em viên chức đã tận tâm với nghề để công bố thêm một triển lãm có ý nghĩa tuyệt vời”. Phía dưới cũng là một lời cảm ơn khác của bạn Nguyệt Linh: “Một trải nghiệm số hóa tuyệt vời ạ. Cảm ơn Trung tâm Lưu trữ quốc gia I. Hy vọng ngay cả khi hết dịch trung tâm sẽ triển khai cả hai hình thức on/off để những người ở xa cũng có thể tham quan một cách thuận tiện”. 

Giữa dịch bệnh, giãn cách, đây là một trong những cách làm mới và độc đáo. Trong không gian 3D của triển lãm, cùng với giọng đọc thuyết minh rõ ràng, công chúng được tiếp cận những câu chuyện cụ thể từ thiết lập hệ thống trường học, đến không khí khai giảng cho năm học mới ngày xưa; những tấm gương người thầy mẫu mực và hành trình gian nan trên con đường học hành, thi cử của học trò. Cùng với đó là những chính sách khuyến học, khuyến tài của triều Nguyễn… Những thông tin này được lựa chọn từ khối Châu bản và Mộc bản triều Nguyễn - Di sản tư liệu thế giới và một số hình ảnh minh họa. Người xem được truyền tải rất cụ thể chi tiết về vai trò của người thầy trong việc dạy dỗ học trò. Không chỉ là người dạy chữ mà còn dạy lễ nghi, đạo lý, là tấm gương mẫu mực và được xã hội trọng vọng, đề cao. Việc tuyển chọn người làm thầy cũng rất khắt khe. Khi học trò học hành sa sút, người thầy cũng theo đó mà bị khiển trách. Một số văn bản triều Tự Đức còn cho thấy sự cần thiết của việc học tiếng nước ngoài lúc bấy giờ. Đặc biệt, để bảo đảm sự công bằng, trong sạch trong kỳ thi, những người dự vào hội đồng thi, nếu có quan hệ thân thuộc với người dự thi phải khai báo để “hồi tị”(tránh né), nếu cố tình không khai báo sẽ bị trừng phạt nghiêm khắc…

Phó Chủ tịch Hội Văn thư, Lưu trữ Việt Nam - PGS, TS Vũ Thị Phụng nhận xét, ứng dụng số hóa trong hoạt động lưu trữ nói chung và triển lãm tài liệu trữ nói riêng thì đây không phải xu hướng mới trên thế giới nhưng với Việt Nam thì đây là lần đầu tiên vì vậy còn một số cần cải thiện. Song, triển lãm đã làm rất tốt để có thể truyền tải cho người xem truyền thống giáo dục tốt đẹp của Việt Nam. 

2/“Số hóa là xu hướng tất yếu và cần tiếp tục phát triển hơn nữa, nhất là với ngành lưu trữ thì việc truyền tải các tài liệu tới công chúng cũng sẽ dễ dàng, hấp dẫn và lan tỏa đến nhiều lứa tuổi hơn. Bên cạnh đó, cũng phải yêu cầu sự cẩn trọng hơn đối với các cán bộ thực hiện”, PGS, TS Phụng nói.

Để có được những phản hồi tốt, phải nói đến sự cố gắng của đội ngũ thực hiện triển lãm. Mặc dù có nhiều thay đổi kế hoạch do dịch bệnh, song các cán bộ của hai trung tâm đã làm việc hết sức để cho ra mắt kịp thời vào đúng dịp khai giảng năm học mới 2021. Bà Trần Thị Mai Hương, Giám đốc Trung tâTriển lãm 3D trực tuyến tài liệu lưu trữ “Giáo dục triều Nguyễn - Vang vọng còn lại” được giới thiệu trên website của Cục Văn thư và Lưu trữ (http://archives.org.vn/trienlamgiaoductrieunguyen/).
m Lưu trữ quốc gia I chia sẻ, việc kết nối, thống nhất về mặt nội dung sao cho tổng quan, truyền tải được đến người xem là phần khó khăn nhất. Kể từ khi có quyết định triển khai, đội ngũ của trung tâm đã mất ba tháng để chuẩn bị nội dung và 45 ngày để lên thành 3D. Việc giãn cách xã hội cũng ảnh hưởng rất lớn, bởi nội dung rất cần sự chính xác cao, việc trao đổi online với Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV mất nhiều công sức. 

Nếu đúng với kế hoạch đề ra, triển lãm sẽ được tổ chức tại Văn Miếu vào ngày khai giảng năm học mới, dựa trên đó rồi mới dựng thành triển lãm 3D. “Sau 10 tiếng công bố, triển lãm đã có hơn 15 nghìn lượt truy cập. Đây là tín hiệu tốt về sự quan tâm của độc giả. Trong thời gian tới, phía trung tâm sẽ tiếp tục triển khai thêm nhiều hoạt động triển lãm 3D nhằm đưa tới độc giả những tư liệu quý”, bà Hương cho biết thêm. 

Triển lãm 3D trực tuyến tài liệu lưu trữ “Giáo dục triều Nguyễn - Vang vọng còn lại” được giới thiệu trên website của Cục Văn thư và Lưu trữ (http://archives.org.vn/trienlamgiaoductrieunguyen/).