Nhiệm vụ khó khăn

Lãnh đạo đảng Yesh Atid đối lập tại Israel tuyên bố sẽ xúc tiến đàm phán thành lập một chính phủ thống nhất sớm nhất có thể, sau thời gian nước này chìm trong khủng hoảng do không thể thành lập được chính phủ mới sau bầu cử. Theo đó, chính phủ mới sẽ gồm cánh tả và cánh hữu cùng hợp tác để giải quyết những thách thức về kinh tế và an ninh.

Biếm họa của AMOS BIDERMAN
Biếm họa của AMOS BIDERMAN

Trong cuộc tổng tuyển cử tại Israel hồi tháng 3 vừa qua, không đảng nào giành đủ đa số ghế quá bán trong Quốc hội để tự thành lập chính phủ. Đảng Likud của Thủ tướng Benjamin Netanyahu giành được nhiều ghế nhất (52 ghế), trong khi đảng Yesh Atid đối lập về vị trí thứ hai. Đầu tháng 4, ông Netanyahu đã được Tổng thống Reuven Rivlin giao nhiệm vụ thành lập chính phủ liên minh trong thời gian 28 ngày, tuy nhiên ông không thực hiện được điều này trước hạn chót ngày 5-5 do sự chia rẽ sâu sắc trong chính trường Israel. 

Theo giới quan sát, để thành lập được chính phủ liên minh, đảng Likud của ông Netanyahu sẽ cần liên minh với đảng Raam theo đường lối bảo thủ và liên minh cực hữu Zionism. Tuy nhiên, lãnh đạo Zionism lại từ chối hợp tác với Raam. Một lựa chọn khác cho ông Netanyahu là tìm cách hợp tác với lãnh đạo đảng Yamaina và kêu gọi những cựu đảng viên Likud ly khai đang ở đảng New Hope quay lại ủng hộ đảng này. Song cả lãnh đạo đảng Yamaina và đảng New Hope đều khẳng định không ủng hộ ông Netanyahu.

Sau thất bại của ông Netanyahu, Tổng thống Israel Reuven Rivlin đã chọn lãnh đạo đảng Yesh Atid đối lập, ông Yair Lapid làm đại diện cho các đảng để đứng ra đàm phán thành lập chính phủ, sau khi ông Yair Lapid giành được sự đề cử của 56 nghị sĩ tại Quốc hội Israel gồm 120 đại biểu. Cựu Bộ trưởng Tài chính Lapid sẽ có 28 ngày để đàm phán với các đảng vừa giành ghế trong Quốc hội mới. Nếu thành công, có thể ông sẽ đặt dấu chấm hết cho chiếc ghế Thủ tướng kéo dài kỷ lục tới 15 năm của ông Netanyahu, cũng như chấm dứt sự bế tắc chính trị trong hơn hai năm qua tại Israel.

Tổng thống Rivlin đã có cuộc gặp riêng rẽ với ông Lapid và lãnh đạo đảng Yamina, ông Naftali Bennett khi cân nhắc chọn ứng cử viên thành lập chính phủ liên minh. Tổng thống Rivlin bày tỏ tin tưởng ông Lapid có thể thành lập chính phủ được quốc hội ủng hộ, tuy nhiên cũng nêu rõ vẫn còn rất nhiều khó khăn. Giới phân tích cho rằng, nhiều khả năng sẽ có một thỏa thuận chia sẻ quyền lực giữa ông Bennett và ông Lapid. Theo đó, ông Lapid đề xuất chức Thủ tướng luân phiên và ông sẽ là người đảm nhận vị trí này đầu tiên. Về phần mình, ông Bennett - người từng là đồng minh với Thủ tướng Netanyahu, đã để ngỏ việc thúc đẩy một chính phủ “đoàn kết”, bởi ưu tiên hàng đầu của ông là tránh một cuộc bầu cử thứ năm trong vòng chưa đầy ba năm. Tuy nhiên, đây sẽ là một nhiệm vụ khó khăn với ông Lapid, bởi mới đây nhất, một trong bảy nghị sĩ của đảng Yamina đã tuyên bố không tham gia liên minh này. Do vậy, ông Lapid nhiều khả năng phải tìm kiếm sự ủng hộ của các “đồng minh” Arab Hồi giáo để có đủ sự ủng hộ trong Quốc hội.

Theo các nhà phân tích, chính phủ mới của Israel sẽ phải đối mặt các thách thức không nhỏ cả về an ninh và kinh tế. Vừa qua, Bộ Du lịch Israel đã công bố kế hoạch tái thu hút nguồn du khách nước ngoài nhằm khôi phục nền kinh tế bị ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Lượng du khách nước ngoài tới Israel trong năm 2020 giảm 81% và khoảng một phần ba khách sạn hiện vẫn phải đóng cửa, hàng trăm nghìn lao động Israel phụ thuộc chủ yếu vào nguồn thu này. 

Trong khi đó, bạo lực đang gia tăng tại Đông Jerusalem và Bờ Tây những ngày gần đây, đặt Israel vào tình trạng bất ổn nghiêm trọng. Ngày 8-5, các vụ đụng độ giữa cảnh sát Israel và người biểu tình Palestine tại khu vực Đông Jerusalem khiến hàng chục người bị thương. Liên đoàn Arab (AL) đã kêu gọi cộng đồng quốc tế can thiệp và ngăn chặn những hành động “vi phạm các quyền cơ bản nhất của người Palestine”. Theo AL, người Palestine phải trả giá cho cuộc ganh đua giữa các đảng phái chính trị ở Israel. Do vậy, ổn định tình hình căng thẳng leo thang với Palestine và đoàn kết chính trị nội bộ, cũng như khôi phục nền kinh tế bị ảnh hưởng bởi đại dịch là “những việc cần làm ngay” với chính phủ mới ở Israel trong thời gian tới.