Ngày Tết Sagaalgan của người dân ở nơi được coi là trung tâm Phật giáo lớn nhất nước Nga này, không trùng khớp thời gian đón Tết ở đa phần còn lại của đất nước. Sagaalgan bắt đầu với ngày trăng non đầu tiên của mùa xuân và các phật tử ở Buryatia coi đấy mới là ngày đầu tiên của năm mới. Bởi vậy, Sagaalgan là một lễ hội không cố định và không hẳn bao giờ cũng trùng với Tết Nguyên đán như ở Việt Nam, Trung Quốc hay một số nước châu Á khác. Ngày lễ này thường diễn ra sớm nhất vào dịp đầu mùa xuân và muộn nhất là vào khoảng tháng 3 Dương lịch.
Sagaalgan đến vào sáng sớm, ngay sau khi mặt trời mọc. Vào đêm trước của lễ kỷ niệm Tháng Trắng, người Buryatia dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị quần áo đẹp, sửa sang đồ dùng trong nhà và loại bỏ những thứ cũ, hỏng. Việc làm này như thể nói lời tạm biệt với quá khứ, với những gì đã qua và chờ mong những điều tốt lành sẽ đến.
Lễ Sagaalgan đã xuất hiện từ hàng trăm năm trước, nhưng lễ Tháng Trắng đầu tiên chính thức được tổ chức ở Buryatia là vào năm 1989. Tên của ngày lễ cũng thể hiện sự tinh khôi của trời đất thiên nhiên, khi khắp nơi là một mầu trắng của tuyết, khi trên bàn tiệc mừng năm mới phần lớn là những sản vật được chế biến từ sữa và các sản phẩm của sữa. Cái tên của dịp lễ cũng thể hiện niềm mong mỏi của người dân khi hòa mình đón dịp lễ trọng đại này.
Kỷ niệm lễ Tháng Trắng, ai ai cũng mong mỏi sự tinh khôi và mới lạ mà thiên nhiên và cuộc sống cùng ban tặng. Từ đó tới nay, Sagaalgan thật sự là mùa lễ hội quan trọng nhất, được trông đợi nhất ở Buryatia và nó kéo dài gần như cả tháng. Ngày lễ đặc biệt này cũng được những người Nga theo đạo Phật tổ chức tại các nước CH Kalmykia, Tuva và Altai.
Truyền thuyết kể lại rằng, thời điểm người Buryatia tổ chức lễ Sagaalgan vào đầu mùa xuân, là do ảnh hưởng của người Mông Cổ. Truyền thống ăn mừng năm mới vào mùa thu đã được chuyển sang thời điểm giao mùa cuối đông, đầu xuân theo lịch Trung Quốc bởi người cháu trai của Thành Cát Tư Hãn. Tuy nhiên, người Buryatia vẫn lưu giữ nguồn gốc ngày lễ bắt đầu vào mùa thu, là tháng gia súc đẻ nhiều, nhiều sữa và mầu trắng sữa đã làm nên cái tên của mùa lễ hội: lễ Tháng Trắng.
Vào dịp lễ Tháng Trắng, các phật tử nghiêm ngặt tuân thủ nhịn ăn một ngày trước khi Sagaalgan bắt đầu. Việc làm này tượng trưng cho mong mỏi đốt cháy toàn bộ năng lượng dư thừa - được coi là “cái ác” tích tụ trong cơ thể suốt một năm qua. Tuy nhiên tại Buryatia, phong tục này hiện không còn phổ biến bằng tập tục của Tháng Trắng, đó là chào hỏi tất cả những người bạn gặp theo một cách đặc biệt. Khi chào, cánh tay hơi co lại ở khuỷu tay và hướng về phía người được chào với lòng bàn tay úp xuống, người lớn tuổi hơn chào lại bằng cách đặt tay lên trên, còn người nhỏ tuổi hơn đặt tay ở dưới.
Theo truyền thống, ba ngày trước khi bắt đầu Tháng Trắng, một nghi lễ được tổ chức trong những ngôi chùa Phật giáo để tôn vinh các Hộ pháp và kéo dài suốt ngày đêm, chỉ kết thúc vào sáng sớm bắt đầu Sagaalgan. Giống Tết cổ truyền của một số quốc gia châu Á như Việt Nam hay Trung Quốc, Sagaalgan là ngày lễ của gia đình, là ngày sum họp. Vào ngày cuối cùng trong năm, ngay trước lễ Sagaalgan, trong buổi tối “Butu”, bạn cần phải ở nhà, tập trung xua đuổi mọi suy nghĩ đen tối, để sáng hôm sau tâm hồn trở nên trong trẻo và có thể đi chào hỏi những người bạn kính trọng.
Việc đi chào hỏi theo cách đặc biệt, với cánh tay vươn thẳng về những người thương mến, cứ như vậy kéo dài trong suốt tháng lễ hội. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên, bởi mối quan hệ gia đình giữa những người Buryatia là rất thiêng liêng. Buryatia nổi tiếng với những tộc họ, gia đình có đông thành viên, tất cả đều cố gắng đến thăm hỏi nhau trong dịp năm mới. Từ những người họ hàng xa cho tới họ hàng gần, tất cả đều thân quý như nhau. Và ai ai cũng muốn thăm hỏi được thật nhiều bà con, họ hàng trong dịp lễ thiêng liêng nhất này.
Vào dịp Tháng Trắng, những món ăn quan trọng được chuẩn bị cho mâm cỗ ngày Tết hầu hết đều bắt nguồn từ sữa và các sản phẩm sữa. Bàn tiệc năm mới của người dân nơi đây nổi bật mầu trắng sữa nguyên thủy. Và để cảm nhận đủ đầy hương vị Tết Sagaalgan tại Liên bang Nga, bạn chỉ có thể tìm đến những vùng đất như CH Buryatia, Kalmykia, Tuva, hay Altai. Và mùa xuân này, Tết Sagaalgan, lễ Tháng Trắng đang ở thật gần.
