Bước tiến trong ngăn dịch sốt rét

Bệnh sốt rét gây ra khoảng 500.000 người tử vong mỗi năm, có tới một nửa trong số đó là trẻ em ở các nước châu Phi. Mới đây, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) xác nhận vaccine ngừa sốt rét sẽ bắt đầu được phân phối và tiêm chủng rộng rãi ở các nước chậm phát triển. TS Pedro Alonso, Giám đốc Chương trình sốt rét toàn cầu của WHO gọi đây là một sự kiện lịch sử, một bước tiến có thể cứu sống hàng nghìn sinh mạng.

Nhân viên y tế chuẩn bị tiêm vaccine phòng sốt rét tại Kenya .Ảnh: National Geographic
Nhân viên y tế chuẩn bị tiêm vaccine phòng sốt rét tại Kenya .Ảnh: National Geographic

Ngoài khả năng tử vong nếu không được chữa trị đầy đủ, ký sinh trùng sốt rét sống trên vật chủ là loài muỗi, có thể tiến công nhiều lần cùng một bệnh nhân. Ở khu vực cận Sahara, ngay cả khi luôn ngủ trong màn tẩm thuốc diệt côn trùng, trẻ em vẫn mắc trung bình sáu đợt sốt rét mỗi năm. Sự tiến công lặp đi lặp lại trên cơ thể con người có thể làm thay đổi vĩnh viễn hệ thống miễn dịch, khiến nó trở nên yếu ớt và dễ lây nhiễm các mầm bệnh khác.

Màn ngủ, biện pháp phòng ngừa phổ biến nhất, chỉ giảm khoảng 20% ​​tử vong do sốt rét ở trẻ em dưới 5 tuổi. Theo The New York Times, nhiều chuyên gia kỳ vọng loại vaccine mới mang tên Mosquirix sẽ là bước phát triển mới tốt nhất trong cuộc chiến chống lại căn bệnh này trong nhiều thập kỷ. Ký sinh trùng phức tạp hơn nhiều so virus hoặc vi khuẩn, do đó việc tìm kiếm vaccine phòng bệnh sốt rét đã được tiến hành hàng trăm năm qua. 

Một nghiên cứu năm 2020 ước tính rằng, nếu Mosquirix được triển khai tới các quốc gia có tỷ lệ mắc bệnh sốt rét cao nhất, nó có thể ngăn ngừa 5,4 triệu trường hợp mắc bệnh và 23.000 ca tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi mỗi năm. Mosquirix được tiêm ba liều trong độ tuổi từ 5 đến 17 tháng, liều thứ tư vào khoảng 18 tháng sau đó. Ba quốc gia là Kenya, Malawi và Ghana đã đưa hơn 2,3 triệu liều vaccine vào các chương trình tiêm chủng rộng rãi cho người dân, trong đó có hơn 800.000 trẻ em.

“Phải mất nhiều năm để tạo ra một hệ thống phân phối màn ngủ cho các gia đình. Ngược lại, việc phân phối Mosquirix vào tiêm chủng định kỳ lại dễ dàng và hiệu quả hơn rất nhiều. Khả năng tiếp cận vaccine phòng, chống sốt rét đối với đông đảo người dân các nước chậm phát triển cũng là điều quan trọng. Thật ấn tượng khi việc tiêm chủng đã nâng tỷ lệ trẻ em khỏi bệnh sốt rét lên hơn 90%, so mức dưới 70% trước đây”, TS Mary Hamel, người đứng đầu chương trình triển khai vaccine sốt rét của WHO cho biết.