Điểm nóng về người di cư chưa “hạ nhiệt”

Giới chức Tây Ban Nha cho biết, đã ghi nhận số người di cư trái phép trong vòng một ngày cao nhất từ trước đến nay, khi có ít nhất 5.000 người vượt biển từ Morocco sang vùng lãnh thổ Ceuta thuộc Tây Ban Nha. Trong bối cảnh đó, căng thẳng ngoại giao giữa hai nước đang ảnh hưởng nỗ lực chung kiểm soát dòng người di cư.

Người di cư trái phép tìm đến Ceuta. Ảnh: AP
Người di cư trái phép tìm đến Ceuta. Ảnh: AP

Đại diện phái đoàn Chính phủ Tây Ban Nha tại Ceuta cho biết, khoảng 5.000 người, trong đó có khoảng 1.000 trẻ vị thành niên đã vượt biên giới từ Morocco đến vùng lãnh thổ Ceuta, được ghi nhận là con số kỷ lục trong một ngày, song có khả năng tiếp tục tăng trong những ngày tới. Ceuta là một trong hai thành phố cảng của Tây Ban Nha, cùng Melilla, có đường biên giới giáp với lãnh thổ phía bắc châu Phi và cũng là biên giới trên bộ duy nhất giữa Liên hiệp châu Âu (EU) với châu Phi. 

Truyền thông địa phương đưa tin, dòng người di cư đến từ các bãi biển của Morocco chỉ cách Ceuta vài km và tới đây bằng nhiều cách như đi xuồng cao-su, lội nước khi thủy triều xuống hoặc thậm chí là bơi bằng phao tự chế. Hầu hết người di cư đều xuất phát trong đêm để tránh sự truy quét của lực lượng chức năng. Ít nhất một người đã chết đuối khi cố vượt biên trên biển. Các đoạn video cũng ghi lại hình ảnh nhiều người di cư trèo qua đê chắn sóng và băng qua bãi biển vào thành phố, hoặc hàng dài người xếp hàng bên ngoài Hội Chữ thập đỏ chờ đăng ký nhập cảnh với cơ quan chức năng. Sau khi được kiểm tra sức khỏe, những người di cư này được chuyển tới trung tâm tiếp nhận. 

Bộ Nội vụ Tây Ban Nha cho biết, đã có 475 người di cư tới Ceuta bằng đường bộ hoặc đường biển trong nửa đầu tháng 5 vừa qua, cao gấp đôi so cùng kỳ năm ngoái. Hồi cuối tháng 4, giới chức địa phương đã trục xuất khoảng 100 người di cư đi thuyền đến Ceuta. 

Làn sóng người di cư cao chưa từng có xuất hiện đúng thời điểm quan hệ giữa nước này với Morocco có nhiều căng thẳng. Thời gian gần đây, Rabat đã xung đột với Madrid sau khi có thông tin cho rằng một thủ lĩnh phiến quân đã được điều trị Covid-19 ở miền bắc Tây Ban Nha kể từ giữa tháng 4, trong khi ở Morocco người này đang bị truy nã. Bộ Ngoại giao Morocco cảnh báo, động thái này “không phù hợp tinh thần đối tác và láng giềng tốt” giữa hai nước và có thể gây ra những hậu quả không mong muốn. Song phía Tây Ban Nha cho rằng việc điều trị hoàn toàn là vì lý do nhân đạo. 

Theo AP, giới chức ở Ceuta cũng cáo buộc lực lượng tuần tra biên giới Morocco có dấu hiệu kiểm soát lỏng lẻo, khiến nguy cơ những kẻ cực đoan thâm nhập gia tăng. Trước tình hình hiện nay, Madrid đã triển khai 200 binh sĩ và cảnh sát quốc gia tới Ceuta. Nước này cũng thảo luận để hồi hương dòng người di cư trái phép tới vùng lãnh thổ này về lại Morocco. Trước khi có mâu thuẫn, Rabat đã đồng ý kiểm soát luồng di cư với nước láng giềng để đổi lấy các khoản hỗ trợ và đào tạo cho lực lượng an ninh. Đổi lại, EU cũng cần sự hợp tác của Morocco trong cuộc chiến chống khủng bố, cực đoan. 

Mặc dù vậy, các nhà quan sát nhận định bất đồng giữa hai nước đã gây ảnh hưởng đến nỗ lực chung ngăn chặn tình trạng di cư trái phép, trong bối cảnh thời tiết thuận lợi cũng là một trong những yếu tố khiến vấn đề người tị nạn tìm cách đến châu Âu “nóng” trở lại. Năm ngoái, địa phương nằm ở “tuyến đầu” tiếp nhận người di cư từ châu Phi vào châu Âu là đảo Lampedusa (Italia) cũng báo động tình trạng quá tải người tị nạn đến đây. Số liệu thống kê của Cao ủy LHQ về người tị nạn (UNHCR) cho biết, số người vượt Địa Trung Hải tới châu Âu trong bốn tháng đầu năm đã tăng 170% so cùng kỳ năm 2020. 

Hành trình di cư nguy hiểm đã khiến hàng nghìn người thiệt mạng trong những năm vừa qua, song đến nay giới chức EU vẫn chưa có giải pháp đối với dòng người di cư vẫn đang liên tiếp đổ về “lục địa già”.