Sát cánh cùng nạn nhân da cam

Tháng 8 tới sẽ kỷ niệm 60 năm thảm họa da cam ở Việt Nam. Hàng chục năm đã trôi qua song đến nay hành trình đi tìm công lý của những người bị hại đến nay vẫn còn trắc trở, điển hình là quyết định đáng thất vọng của một tòa án ở Pháp với vụ kiện của bà Trần Tố Nga. Chia sẻ với Thời Nay, ông Phạm Trương, Trưởng ban Đối ngoại, Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam (VAVA) khẳng định sự ủng hộ mạnh mẽ của Hội đối với cuộc đấu tranh lịch sử này.

Bà Trần Tố Nga phát biểu trước những người ủng hộ tại Thủ đô Paris (CH Pháp). Ảnh: AP
Bà Trần Tố Nga phát biểu trước những người ủng hộ tại Thủ đô Paris (CH Pháp). Ảnh: AP

Vừa qua, việc tòa án của Pháp ở TP Evry công bố quyết định “không thụ lý” các đề nghị của bà Trần Tố Nga, trong đơn kiện 26 công ty hóa chất Mỹ đã sản xuất và cung cấp chất độc hóa học cho quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam, gây ra hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe cho bà và các con bà. Phán quyết trên đã vấp phải những phản ứng mạnh mẽ từ phía cộng đồng nạn nhân chất độc da cam ở Việt Nam. Theo ông Trương, vụ kiện của bà Nga là vụ kiện cá nhân và bà Nga đã đệ đơn kiện với tư cách là công dân Pháp. Bà có ý định tiến hành vụ kiện từ lâu, nhưng phải đến năm 2014 mới có thể khởi kiện, vì năm 2012, luật pháp của Pháp mới khôi phục một điều khoản cho phép các tòa án của nước này được xét xử các vụ kiện của các công dân Pháp bị các thể nhân hoặc pháp nhân nước ngoài gây thiệt hại bên ngoài lãnh thổ nước Pháp. 

Như vậy, bà Nga chỉ có thể đệ đơn kiện với tư cách là công dân của Pháp, công dân nước ngoài như nạn nhân chất độc da cam Việt Nam, không được quyền tiến hành vụ kiện tương tự ở Pháp. Cho đến nay, Pháp là nước duy nhất có điều luật như vậy để bênh vực công dân nước mình. “Mặc dù không tham gia đứng tên cùng bà Nga để tiến hành vụ kiện, song cộng đồng nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ và hỗ trợ bà Nga tiến hành vụ kiện”, ông Trương cho biết. 

Ngay khi Tòa án Evry đưa ra quyết định đáng thất vọng, VAVA đã ra tuyên bố của Hội bày tỏ sự ủng hộ đối với vụ kiện của bà Nga, đồng thời gửi thư ngỏ cho Tòa án Evry yêu cầu tòa xét xử công minh. Trong tuyên bố, VAVA nhấn mạnh, Tòa án Evry đã đưa ra một quyết định “không dựa trên các nguyên tắc của luật pháp quốc tế hiện hành và không có sự xem xét đầy đủ các yếu tố liên quan”.

Hội cũng kêu gọi Tòa phúc thẩm xét xử vụ kiện của bà Nga sẽ xem xét đầy đủ các yếu tố liên quan để đưa ra phán quyết yêu cầu các công ty hóa chất của Mỹ phải bồi thường thiệt hại cho bà Nga. Ba luật sư của bà Trần Tố Nga đã ra thông cáo báo chí cho biết, “phán quyết của Tòa án Evry dựa trên một định nghĩa lỗi thời về nguyên tắc miễn tố, trái với các nguyên tắc hiện đại của luật pháp quốc tế và luật pháp quốc gia”. Theo ông Trương, có đủ lập luận để cho thấy “vì lợi nhuận, các công ty hóa chất Mỹ đã chấp nhận và cố ý làm ra các sản phẩm mà họ đã biết trước là có hại cho môi trường và con người”.

Sát cánh cùng nạn nhân da cam -0
 Tòa đại hình TP Evry ở Pháp mở phiên tranh tụng liên quan vụ kiện của bà Trần Tố Nga. Ảnh: TTXVN

Vụ việc cũng đã nhận được sự quan tâm của đông đảo cộng đồng và những người ủng hộ nạn nhân chất độc da cam ở Việt Nam. Các tổ chức thành viên của VAVA đã thu thập được hơn 400.000 chữ ký bày tỏ sự ủng hộ với vụ kiện của bà Nga. Một số đơn vị đã tổ chức quyên góp để hỗ trợ bà Nga kinh phí chi trả các khoản dịch tài liệu, phí thừa phát lại... Ba luật sư của bà nhận bênh vực miễn phí công luật sư cho bà, nhưng bà vẫn phải tự trả các phí khác. Cùng với Hội, nhiều người dân Việt Nam cũng đã có các hình thức ủng hộ vụ kiện của bà Trần Tố Nga. Có người đã và sẵn sàng tham gia làm chứng cho bà Trần Tố Nga. Hiện, hồ sơ và chứng cứ vẫn đang tiếp tục được thu thập để bà Nga có thể tiếp tục theo đuổi cuộc chiến pháp lý đến cùng.