Tiến thoái lưỡng nan

Đặc phái viên của Liên minh châu Âu (EU) Enrique Mora mới đây xác nhận, các cuộc đàm phán gián tiếp giữa Iran và Mỹ tại Qatar, nhằm phá vỡ bế tắc liên quan thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) đã kết thúc mà không đạt được tiến triển như kỳ vọng.

Biếm họa: LUO JIE
Biếm họa: LUO JIE

Các cuộc đàm phán bắt đầu từ ngày 28/6 với vai trò điều phối của ông Mora, kết nối giữa Trưởng đoàn đàm phán Iran Ali Bagheri Kani và Đặc phái viên Mỹ Rob Malley. Theo đánh giá của ông Mora, hai ngày đàm phán căng thẳng ở Doha chưa mang lại tiến bộ như EU đã hy vọng.

Phía Mỹ cũng bày tỏ sự “thất vọng” trước kết quả đàm phán với Iran. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ xác nhận: “Các cuộc đàm phán gián tiếp tại Doha đã kết thúc và chúng tôi lấy làm thất vọng khi Iran một lần nữa không phản ứng tích cực đối với sáng kiến của EU và do đó, không đạt được tiến triển nào”. Trước đó, Iran khẳng định “đã nghiêm túc trong đàm phán hạt nhân với Mỹ”, trong khi hãng thông tấn Tasnim của Iran cho biết, Tehran quy trách nhiệm cho chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden về “sự yếu kém và không có khả năng ra quyết định cuối cùng”, khiến đàm phán không tiến triển.

Cuộc đàm phán nhằm khôi phục JCPOA được bắt đầu từ tháng 4/2021 tại Vienna (Áo) nhưng rơi vào bế tắc kể từ tháng 3/2022, do Iran và Mỹ có nhiều quan điểm khác biệt. Iran đã đưa ra một số điều kiện, trong đó việc yêu cầu Washington dỡ bỏ tất cả các lệnh trừng phạt liên quan thỏa thuận này, đồng thời đưa Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) ra khỏi danh sách tổ chức khủng bố. Tuy nhiên, Washington từ chối các yêu cầu của Tehran và đàm phán rơi vào đình trệ.

Trong bối cảnh đó, Đại sứ Olof Skoog, Trưởng phái đoàn thường trực EU tại LHQ đã bày tỏ lo ngại trước nguy cơ các bên liên quan không thể đạt được thỏa thuận khôi phục JCPOA. Giới quan sát cho rằng, sở dĩ việc JCPOA rơi vào thế “tiến thoái lưỡng nan” là do cả Mỹ và Iran đều chưa có động thái nhượng bộ. Chừng nào Washington và Tehran còn dừng đổ lỗi cho nhau và bắt đầu những cuộc thảo luận với thiện chí đầy đủ, thì khi đó các nỗ lực đàm phán về JCPOA mới có cơ hội cán đích.