Kẻ ăn không hết, người lần chẳng ra

Theo Reuters, tính đến ngày 15/1, chương trình chia sẻ vaccine ngừa Covid-19 toàn cầu COVAX do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Liên minh vaccine Gavi đồng hành đã đạt dấu mốc phân phối 1 tỷ liều. Tổng cộng 144 nước và vùng lãnh thổ đã tiếp nhận số vaccine viện trợ này, song tình trạng các nước giàu tích trữ vaccine đã khiến sự bất bình đẳng tiêm chủng ngày càng nới rộng.

Biếm họa: MAHNAZ
Biếm họa: MAHNAZ

Được khởi xướng vào năm 2020, COVAX đặt mục tiêu đến cuối năm 2021 phân phối 2 tỷ liều vaccine cho các nước có thu nhập trung bình và thấp. Như vậy, COVAX mới chỉ hoàn thành được 50% mục tiêu đề ra mà nguyên nhân được xác định là do hành động tích trữ vaccine của các nước giàu hơn, lệnh hạn chế xuất khẩu của các nước sản xuất vaccine và thay đổi trong kế hoạch hành động của COVAX.

Tháng 2/2021, COVAX bắt đầu phân phối vaccine tới các nước và một phần ba số vaccine do các nước giàu viện trợ, trong khi kế hoạch ban đầu của COVAX là phân phối vaccine trực tiếp cho các nước thông qua một chương trình có nguồn vốn tài trợ lên tới 10 tỷ USD. Chính thay đổi này đã dẫn đến sự trì hoãn khi các nước viện trợ vaccine thường xuyên yêu cầu gửi vaccine trực tiếp cho các nước mà họ chọn lựa.

Số lượng vaccine được phân phối theo COVAX gia tăng mạnh trong thời gian gần đây, song tình trạng bất bình đẳng về vaccine vẫn là điều đáng lo ngại. Theo báo cáo của WHO, khoảng 67% dân số tại các nước giàu hơn đã hoàn thành tiêm chủng cơ bản, trong khi tỷ lệ này ở những nước nghèo hơn chỉ là 5%, trong khi hơn 40% dân số trên thế giới còn chưa được tiêm mũi đầu tiên. 

Hiện, Gavi đang tìm kiếm thêm nhiều nguồn vốn nhằm hiện thực hóa mục tiêu của WHO tiêm chủng cho 70% dân số tại những nước nghèo hơn vào tháng 7 năm nay. Bộ trưởng Bộ Y tế Peru Hernando Cevallos đã kêu gọi các công ty sản xuất vaccine kéo dài hạn sử dụng, thay vì hết hạn trong vòng ba tháng như hiện nay, nhằm giảm nguy cơ phải hủy bỏ các lô vaccine.

Giới chuyên gia y tế cảnh báo, biến thể Omicron sẽ tiếp tục lây lan mạnh ở nhiều nước, chủ yếu là các nước nghèo, do người dân chưa được tiếp cận đầy đủ chương trình tiêm chủng. Thực tế trên cho thấy, khi các nước giàu tiếp tục tích trữ vaccine thì vẫn còn tồn tại tình trạng “kẻ ăn không hết, người lần chẳng ra”.