Chủ động bắt nhịp với đà phục hồi của thế giới

Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế T.Ư (CIEM), Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) vừa xây dựng hai kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2021 với mức dự báo tăng trưởng GDP lần lượt là 5,9% và 6,2%. Tuy nhiên, một số đối tác lớn của Việt Nam như Mỹ, châu Âu… lại đang có triển vọng tăng trưởng tích cực. Vì vậy, chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam ở thời điểm này không chỉ là vượt qua những thách thức từ đại dịch Covid-19 mà còn phải bắt nhịp với đà phục hồi của thế giới.

Cần duy trì ổn định sản xuất trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19. Ảnh: GIANG ĐÔNG
Cần duy trì ổn định sản xuất trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19. Ảnh: GIANG ĐÔNG

Thực tế, hiện nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới đang bước vào giai đoạn phục hồi mạnh mẽ, do vậy chiến lược phát triển kinh tế Việt Nam ở thời điểm này không chỉ là vượt qua những thách thức từ đại dịch Covid-19, mà cần tính toán những bước đi để phát triển kinh tế bắt nhịp đà phục hồi hậu Covid-19. 

Cập nhật kết quả dự báo cho nền kinh tế Việt Nam trong năm 2021, CIEM đã xây dựng hai kịch bản tăng trưởng kinh tế. Kịch bản thứ nhất, dịch bệnh ở Việt Nam dự báo được kiểm soát vào tháng 10/2021, tạo điều kiện cho việc nối lại hoạt động sản xuất, kinh doanh (SXKD) ở mức bình thường. Kịch bản thứ hai, giữ nguyên hầu hết các giả thiết như trong kịch bản thứ nhất, chỉ khác ở chỗ dịch bệnh được khống chế sớm trong tháng 8/2021 và giả thiết tốc độ tăng GDP của thế giới, tín dụng và giải ngân đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước ở mức cao hơn. Theo đó, kết quả dự báo cho thấy tăng trưởng kinh tế năm 2021 có thể đạt mức 5,9% theo kịch bản thứ nhất và 6,2% trong kịch bản thứ hai. Thặng dư thương mại dự báo tương ứng ở các mức 4,2 tỷ USD và 5,4 tỷ USD. Lạm phát bình quân năm 2021 lần lượt đạt 2,6% và 2,8%. 

Trong bối cảnh nền kinh tế trong sáu tháng cuối năm 2021 tiếp tục phải đối mặt với những bất định, rủi ro từ diễn biến phức tạp, khó lường và luôn tiềm ẩn nguy cơ bùng phát làn sóng tiếp theo của dịch Covid-19 với sự xuất hiện của các biến thể, sự đứt gãy chuỗi cung ứng hàng hóa, đà tăng giá của các mặt hàng nguyên nhiên vật liệu, chi phí logistics… Theo ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng ban Nghiên cứu tổng hợp (CIEM), tư duy về nâng cao mức độ độc lập, tự chủ của nền kinh tế trong bối cảnh mới cần phải thay đổi. Cần tránh tư duy về độc lập, tự chủ của nền kinh tế theo hướng chỉ có “phòng thủ”. Giai đoạn này cần chủ động chống chịu với những cú sốc kinh tế chứ không phải tránh các cú sốc.

Chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành cho rằng, thông thường, các tổ chức thường đưa ra ba kịch bản với giả định xấu, bình thường và lạc quan. Do đó, CIEM nên xây dựng thêm kịch bản xấu hơn với giả định việc kiểm soát dịch bệnh sẽ kéo dài hơn so hai kịch bản được đưa ra. Điều này nhằm dự phòng phương án “phòng thủ” tốt nhất, tránh lúng túng trong chuẩn bị và tập hợp lực lượng như trường hợp của TP Hồ Chí Minh vừa qua.

Mặt khác, về triển vọng tăng trưởng kinh tế của Việt Nam nửa cuối năm, Việt Nam vẫn gắn chặt với xu hướng của thế giới. Trong đó, nền kinh tế toàn cầu sẽ đối mặt với những trắc trở lớn, tình hình khan hiếm nguồn cung tiếp tục gia tăng, cạnh tranh đầu vào vẫn diễn ra mạnh mẽ, giá cả hàng hóa leo thang, chi phí logistics cao... Những điều này sẽ “ngấm” vào kinh tế Việt Nam làm tăng trưởng đối mặt nhiều thách thức. Trong khi đó, hiện nay, tăng trưởng giữa các quốc gia trong khu vực và trên thế giới diễn ra không đồng đều. Nhiều định chế tài chính lớn hạ dự báo tăng trưởng ở một số quốc gia khu vực ASEAN do diễn biến phức tạp của dịch Covid-19. Trung Quốc, quốc gia phục hồi mạnh mẽ nhất trong nửa đầu năm 2021 ở khu vực châu Á cũng cho thấy nhiều dấu hiệu chững lại. Ở chiều ngược lại, một số đối tác lớn của Việt Nam như Mỹ, châu Âu… lại đang có triển vọng tăng trưởng tích cực. Vì vậy, chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam ở thời điểm này không chỉ là vượt qua những thách thức từ đại dịch Covid-19 mà còn phải bắt nhịp với đà phục hồi của thế giới. 

Chuyên gia Võ Trí Thành cho rằng, nếu không nhanh, tăng trưởng của Việt Nam sẽ chậm hơn so các nước trong khu vực và không nắm bắt được cơ hội từ sự phục hồi nhanh chóng của các đối tác lớn. Nền kinh tế vẫn đối mặt với những rủi ro như diễn biến phức tạp của dịch Covid-19 với sự xuất hiện của biến thể mới, áp lực lạm phát và sự tăng giá của các mặt hàng nguyên nhiên liệu đầu vào… Do đó, phục hồi kinh tế phải gắn với cải cách, tái cấu trúc nền kinh tế, cải cách DN, cải cách đầu tư. 

Trong khi đó, theo Viện trưởng CIEM Trần Thị Hồng Minh, trong bối cảnh theo đuổi “mục tiêu kép” cũng như định hình cách tiếp cận đối với một số vấn đề cải cách chính sách kinh tế, thời gian tới, Việt Nam cần tập trung vào ba giải pháp quan trọng. Thứ nhất, bảo đảm có sự song hành giữa chính sách kinh tế vĩ mô và cải cách kinh tế vi mô, hướng tới phục hồi xanh và phục hồi bền vững. Thứ hai, thúc đẩy phục hồi kinh doanh và nâng cao năng lực nội tại, mức độ tự chủ của nền kinh tế gắn với thực hiện hiệu quả tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Thứ ba, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học - công nghệ hướng tới kinh tế số; trang bị kỹ năng mới để cải thiện năng suất.

Về gói hỗ trợ DN thứ hai mà Bộ KH&ĐT đang triển khai xây dựng, mặc dù nguồn lực hạn hẹp nhưng Việt Nam còn dư địa tốt để triển khai bởi dự trữ ngoại tệ ở mức cao, thâm hụt ngân sách, nợ công trong tầm kiểm soát. Để tránh chậm trễ trong việc triển khai gói cứu trợ lần này, ông Võ Trí Thành cho rằng, trong bối cảnh mới, cần có những quy chế, quy trình mới để bắt nhịp bối cảnh mới với nhiều rủi ro bất định, tránh tình trạng “ngại” vi phạm để lỡ cơ hội tăng trưởng. Đặc biệt, do tiếp tục chịu ảnh hưởng từ dịch Covid-19, quá trình sàng lọc DN đang diễn ra mạnh hơn với số lượng DN rời bỏ thị trường tăng hơn 20% trong khi số DN thành lập mới lập đỉnh và số DN quay trở lại hoạt động cũng tăng mạnh.