Theo kết quả kiểm tra của Tổ công tác liên ngành, phụ thu ngoài giá cước của hãng tàu thường được chia làm hai loại: phụ thu theo giá cước và phụ thu tại nước sở tại. Trung bình, mỗi hãng tàu đang áp dụng từ ba đến năm loại phụ thu với hàng hóa xuất nhập khẩu của chủ hàng Việt Nam.
Điều đáng nói là, dù các loại phụ thu đều được hãng tàu niêm yết trên website, nhưng không nêu cụ thể lý do thu; thời điểm bắt đầu thu và kết thúc. Mức phụ thu do hãng tàu tự đưa ra, không có sự thỏa thuận với khách hàng. Phi lý nhất là phụ thu khai báo trọng tải hàng hóa với mức giá 30 - 50 USD, trong khi các hãng tàu gần như không mất chi phí cho dịch vụ này.
Cũng bởi mức giá các loại phụ thu do hãng tàu tự quyết định và thu của khách hàng mà không phải kê khai với cơ quan có thẩm quyền, nên việc niêm yết giá cước và các loại phụ thu không mang lại nhiều ý nghĩa trong việc quản lý, kiểm tra, giám sát giá…
Thế nhưng, trong báo cáo mới đây của Cục Hàng hải Việt Nam - đơn vị đại diện cho Tổ công tác liên ngành đã không đưa ra bất kỳ án phạt nào, ngoài kiến nghị tăng mức xử phạt với hành vi vi phạm niêm yết giá trong lĩnh vực hàng hải để tăng sức răn đe và đề xuất bổ sung một số quy định nhằm nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước với các hãng tàu nước ngoài trong việc đăng ký tuyến, lịch trình, lượng hàng…
Và ngay cả khi đề xuất này được chấp thuận, chưa chắc các cơ quan quản lý nhà nước có thể thay đổi được tình hình. Lý do là hiện các hãng tàu nước ngoài vẫn đảm nhận tới 95% thị phần vận tải hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam.
Do đó, việc mở, tiến tới khai thác các tuyến vận tải đến châu Âu, Bắc Mỹ bằng đội tàu treo cờ Việt Nam đang là yêu cầu bắt buộc để giảm sự phụ thuộc đối với các chủ tàu nước ngoài. Và ngay từ lúc này, các chủ hàng cũng cần thay đổi tập quán mua bán, ưu tiên lựa chọn đội tàu trong nước chở hàng xuất khẩu.
Đây chính là giải pháp căn cơ nhất để nâng dần năng lực của đội tàu Việt Nam, đồng thời mở cánh cửa cho chính các nhà xuất nhập khẩu Việt Nam từng bước thoát dần sự thao túng của chủ tàu nước ngoài.
