Dù thu nhập từ dịch vụ, kinh doanh chứng khoán, ngoại hối, thu hồi nợ… tăng mạnh, song nguyên nhân chính khiến các NH lãi lớn trong sáu tháng đầu năm vẫn đến từ tín dụng. Nửa đầu năm 2021, chi phí vốn của NH rẻ kỷ lục, trong khi lãi vay giữ khá ổn định khiến chênh lệch lãi suất huy động/cho vay của nhiều NH tăng cao.
Đơn cử, theo Báo cáo tài chính hợp nhất của Techcombank, quý II/2021, lợi nhuận chủ yếu của NH này đến từ chênh lệch lãi vay. Cụ thể, quý II/2021, thu nhập từ lãi và các khoản tương tự của NH này tăng 31,5%, trong khi chi phí lãi và chi phí tương tự giảm 20,6% so cùng kỳ, khiến thu nhập lãi thuần tăng tới 67%.
Tương tự, tín dụng của MB tính đến ngày 30/6 tăng 10,5%. Trong quý II/2021, thu nhập từ lãi của MB tăng 23,6%, trong khi chi phí lãi giảm 3%, khiến thu nhập lãi thuần tăng 42% so cùng kỳ. Trong quý, lãi từ tín dụng chiếm gần 74% tổng thu nhập hoạt động.
Nhiều NH không có mức tăng trưởng tín dụng khả quan như: Techcombank hay MB, song thu nhập lãi thuần tăng mạnh và chiếm phần lớn lợi nhuận của NH nhờ chênh lệch lãi vay/huy động được đẩy lên cao. Chẳng hạn, quý II/2021, thu nhập lãi của ABBank giảm gần 3%, song chi phí lãi giảm tới 22%, khiến thu nhập lãi thuần vẫn tăng 33,3% so cùng kỳ.
Theo TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, sáu tháng đầu năm, tín dụng toàn hệ thống tăng 6% và khả năng cả năm tăng 12%. Nhiều khả năng, dịch bệnh sẽ được cơ bản kiểm soát trong tháng 8/2021, giúp cầu tín dụng tăng mạnh trở lại vào quý IV/2021. Tín dụng đem lại nguồn lợi nhuận lớn cho các NH, song việc tăng trưởng dựa vào tín dụng cũng khiến NH khó tránh hệ lụy đi kèm là nợ xấu tăng.
Thí dụ, tại Vietcombank, nợ xấu tuyệt đối tính đến ngày 30/6/2021 đã tăng hơn 31%, với 8.353 tỷ đồng. Hay tại ABBank, nợ xấu tuyệt đối tính đến cuối quý II/2021 tăng 17,6% và chiếm 2,32% tổng dư nợ cho vay... Việc nợ xấu có dấu hiệu tăng nhanh buộc nhiều NH phải tăng trích lập dự phòng. Trong sáu tháng đầu năm nay, Saigonbank phải tăng trích lập dự phòng gấp 5,1 lần, ABBank tăng trích lập dự phòng thêm 43%, VPBank tăng thêm 35%...
Với phần lớn các NH, gánh nặng dự phòng đang tiếp tục đè nặng bởi nợ tiềm ẩn vẫn rất lớn, đòi hỏi các NH phải dư giả lợi nhuận để sẵn sàng đối phó khi nợ xấu tăng. Theo TS Cấn Văn Lực, một phần ba dư nợ đang được cơ cấu lại theo Thông tư 03/2021/TT-NHNN có nguy cơ trở thành nợ xấu. Chính vì vậy, việc NH đạt lợi nhuận cao trong sáu tháng đầu năm có phần nào đó chưa thực chất.
