Trên thực tế, trong cơ cấu giá của một chiếc xe ô-tô bán ra, khoảng 55% là giá vốn và 45% còn lại là các loại thuế và chi phí bán hàng, lợi nhuận của đại lý. Với mức giảm 200-300 triệu đồng/chiếc, vậy có phải các đại lý và hãng xe đang quá lãi khi bán xe ở Việt Nam? “Giá trị thật” của ô-tô là bao nhiêu?
Ở đây, “giá trị thật” mà nhiều khách hàng nhắc đến không mang ý nghĩa về chất lượng mà đó là giá xe khi chưa cộng hoặc cộng một tỷ lệ rất nhỏ các khoản thuế, phí và lợi nhuận doanh nghiệp (DN). Trong kinh tế học, cách hiểu này gần nhất với khái niệm giá vốn.
Đơn giản hơn, đó là mức giá mà DN sản xuất bán cho đại lý phân phối. Thí dụ, một hãng bán xe cho đại lý giá 500 triệu đồng, sau các loại thuế, phí, đại lý bán cho khách hàng giá 900 triệu đồng, khoản 500 triệu là “giá trị thật” mà khách hàng đang mong đợi. Vậy đại lý cộng những khoản gì khiến giá bán cho khách hàng lại cao hơn nhiều so giá mua vào? Đó là các loại thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), thuế giá trị gia tăng (GTGT) và chi phí bán hàng, lợi nhuận của DN. Cơ cấu tính giá bán ra (niêm yết) của đại lý sẽ như sau: “Giá niêm yết = Giá vốn + Thuế TTĐB + Chi phí bán hàng + GTGT”. Chi phí bán hàng trong công thức này được hiểu là gồm cả chi phí vận hành hệ thống bán hàng, marketing, quản trị, lợi nhuận DN. Với cách tính này, giá đại lý gần như gấp đôi giá vốn.
Theo các chuyên gia trong ngành ô-tô, mức lợi nhuận của đại lý thường ở khoảng 5% giá xe. Con số này cũng có thể thay đổi phụ thuộc nhiều yếu tố như chính sách bán hàng từng hãng, độ hấp dẫn của mỗi mẫu xe trên thị trường. Mức giá bán ra thị trường cao hơn nhiều so giá hãng xe bán cho đại lý bởi phải chịu thêm các khoản thuế. Số tiền này nộp ngân sách nhà nước (NSNN) chứ không phải phần đại lý được hưởng, vì vậy giá cao không đồng nghĩa với đại lý lãi nhiều.
Đại lý thường có khoảng giá vài chục triệu đồng để đàm phán giá với khách. Khi một mẫu xe nào đó đang gây sốt, giá sẽ chênh lên và đại lý có thêm lợi nhuận. Ngược lại, khi xe bán chậm, đại lý phải chấp nhận cắt bớt lãi, thậm chí lỗ để bán xe, thu hồi vốn quay vòng cho những đợt nhập hàng tiếp theo.
Trường hợp của Honda CR-V hay Mazda CX-5, hầu hết các chuyên gia đánh giá đại lý của Honda và Mazda chịu lỗ. Khoản giảm giá này thường sẽ được hỗ trợ một phần từ nhà sản xuất, nhưng nhìn chung các đại lý phải chấp nhận để duy trì kinh doanh trong dài hạn.
Mức giá hiện nay của Honda CR-V hay Mazda CX-5 đã thấp hơn Thái-lan, Indonesia và một số nước trong khu vực.
Vấn đề đặt ra là, theo lộ trình giảm thuế nhập khẩu đối với xe ô-tô nguyên chiếc trong khối ASEAN thì mức thuế suất nhập khẩu ô-tô nguyên chiếc từ các nước thành viên Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) hiện tại áp dụng cho năm 2017 là 30% và tiến tới 0% vào năm 2018, giá xe ô-tô ở Việt Nam có về được “giá trị thật”? Các đại lý ô-tô có thể duy trì kinh doanh trong dài hạn nếu tiếp tục lỗ? NSNN sẽ thu được gì khi khoản chênh từ DN sản xuất tới đại lý bị cắt đi?
