Theo dữ liệu của FiinPro - Nền tảng phân tích dữ liệu CK toàn diện đầu tiên tại Việt Nam, trong tháng 4-2021, khối tự doanh CTCK mua vào 194 triệu cổ phiếu (CP) trên sàn HoSE, trị giá 8.406 tỷ đồng, trong khi bán ra 232 triệu CP, trị giá 9.084 tỷ đồng; khối lượng bán ròng là 38,3 triệu CP, giá trị bán ròng 677,4 tỷ đồng. Tính chung bốn tháng đầu năm 2021, khối tự doanh bán ròng 2.020 tỷ đồng.
Minh chứng là theo Báo cáo tài chính quý I - 2021 của CTCK VNDIRECT, tổng doanh thu hoạt động đạt 1.063 tỷ đồng, tăng 133%. Trong đó, mảng kinh doanh mang lại doanh thu cao nhất là lãi từ các tài sản tài chính ghi nhận thông qua lãi/lỗ (FVTPL), đạt 423,4 tỷ đồng, tăng 239% so cùng kỳ.
Tương tự, HSC ghi nhận lợi nhuận sau thuế 321,8 tỷ đồng trong quý I - 2021, gấp 3,2 lần cùng kỳ năm trước. Kết quả này có sự đóng góp lớn của hoạt động tự doanh khi lãi từ các tài sản tài chính ghi nhận thông qua lãi/lỗ lên tới 627,9 tỷ đồng, gấp 2,86 lần cùng kỳ…
Tự doanh khối CTCK hiện nay không chỉ đầu tư tài chính thuần túy như các năm trước, mà còn sử dụng tài khoản tự doanh để tạo lập TT (market maker) cho chứng quyền có bảo đảm và các quỹ chỉ số như: VN30, VNDiamond.
Mặc dù đánh giá TT vẫn có triển vọng tăng, nhưng nhiều khả năng sẽ có những diễn biến khó lường, với mức độ phân hóa cao, nên khối CTCK có vẻ thận trọng hơn với hoạt động tự doanh. Quá trình ra quyết định giao dịch CP phải trải qua nhiều bước, không thể giao dịch nhiều, “thử và sai” như dòng tiền cá nhân, nên với các cơ hội không rõ ràng và chắc chắn, khối tự doanh thường hay bỏ qua.
Mặt khác, các CTCK ưu tiên nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh nào sẽ phải giảm bớt khoản đầu tư khác. Do đó, hoạt động của khối tự doanh có liên quan đến câu chuyện margin và tăng vốn. Từ đầu năm đến nay, dư nợ margin tại nhiều CTCK liên tục lập kỷ lục mới. Tính đến hết quý I - 2021, tổng dư nợ margin toàn TT đã đạt 110.000 tỷ đồng và theo một số CTCK, dư nợ tiếp tục tăng trong tháng 4-2021. Do đó, không ít CTCK đang ở trong tình trạng “cạn vốn” cho vay margin, nên trong khi chờ hoàn tất thủ tục phát hành CP tăng vốn sẽ tăng cường vay của khách hàng thông qua hợp tác đầu tư.
Thực tế, hoạt động “lách luật” này âm thầm diễn ra từ nhiều năm nay và mỗi CTCK có một mức lãi suất hợp tác khác nhau, tùy vào thỏa thuận giữa hai bên. Thời gian vừa qua, hoạt động hợp tác đầu tư khá lộ liễu. Vì thế, mới đây, Bộ Tài chính đã có văn bản yêu cầu một số CTCK giải trình về nội dung phản ánh của truyền thông, đồng thời yêu cầu CTCK dừng thực hiện dịch vụ.
Với CTCK cạn vốn cho vay, việc hạn chế tự doanh nhằm tăng cường cho nghiệp vụ margin được xem là phù hợp khi TT đang ở giai đoạn nóng và chuẩn bị bước vào vùng trũng thông tin. Sự tham gia mạnh mẽ của các nhà đầu tư nhỏ lẻ giúp hoạt động cho vay margin ít rủi ro hơn. Trước đó, các CTCK chủ yếu cho vay ở các tài khoản lớn, hoặc các chủ doanh nghiệp.
Xu hướng chung là các CTCK sẽ giảm dần tỷ trọng mảng tự doanh nhằm giảm thiểu rủi ro nếu giá CK giảm và tránh gây xung đột lợi ích với khách hàng.
Thay vào đó, nguồn vốn sẽ tập trung đầu tư phát triển dịch vụ, sản phẩm công nghệ và sản phẩm tài chính.
Đây là yếu tố cốt lõi để giảm chi phí hoạt động và gia tăng hiệu suất sinh lời của mảng môi giới.
