Theo định nghĩa quốc tế, dòng chảy xa bờ là một dòng nước mạnh chảy từ bờ hướng ra biển. Thông thường, sóng sẽ đánh và đưa nước biển vào bờ nhưng khi nước biển được liên tục đưa vào bờ thì chúng tập hợp lại thành một dòng đi ngược ra biển. Dòng nước chảy từ bờ ra biển được gọi là rip (hay rip current).
Theo nghiên cứu của Viện Hải dương học (Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam), vùng biển miền trung hay chịu tác động mạnh của năng lượng sóng biển trong cả hai mùa gió (ngoài khơi truyền vào khi có bão và áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông). Đây là điều kiện hình thành hệ thống dòng rip tại các bãi tắm. Dòng rip mạnh nhất thường xuất hiện trong điều kiện biển động, sóng lớn như khi gió lớn thổi theo hướng vuông góc vào bờ, sóng lừng truyền từ các cơn bão ngoài khơi và khi thủy triều rút.
Không ồn ào như các thiên tai khác, tai nạn do dòng chảy xa bờ thường xảy ra âm thầm dưới mặt biển, khiến người tắm chủ quan, không biết nhận dạng và thường bị bất ngờ. Dòng chảy xa bờ được ghi nhận là thủ phạm của rất nhiều vụ đuối nước cho cả người lớn và trẻ em kể cả khi họ bơi giỏi. Các khảo sát cho thấy, dòng chảy xa bờ không nhấn chìm người xuống nước mà chỉ kéo người bơi ra xa bờ, đưa vào vùng có sóng bạc đầu (breaking waves) và sóng sẽ đưa người đó lại vào bờ. Tuy nhiên, khi gặp phải hiện tượng này bản năng tự nhiên sẽ khiến người biết bơi nhanh chóng bơi ngược với dòng chảy để vào bờ khiến mau chóng kiệt sức rồi đuối nước. Bên cạnh đó, sự hoảng loạn khiến người bơi không còn khả năng phán đoán chính xác nên dễ bị sóng nhồi gây sặc và đuối nước.
Lời khuyên của chuyên gia là chỉ nên tắm biển, chơi đùa ở những khu vực có lực lượng cứu hộ, cứu nạn. Hạn chế bơi một mình, bơi ở vùng nước quá sâu cũng như đọc kỹ các biển cảnh báo về địa thế của vùng biển trước khi xuống nước. Khi bị rơi vào dòng chảy xa bờ, cần bình tĩnh, không hoảng loạn, không cố bơi ngược dòng để vào bờ bằng mọi cách. Với người bơi giỏi, nếu tự tin, hãy bơi song song với bờ biển, thường sẽ hướng đến chỗ vùng có sóng bạc đầu và nhờ sóng đưa trở lại vào bờ. Đối với người bơi yếu, khi thấy không thể bơi hoặc đuối sức, hãy giơ tay lên ra hiệu, bình tĩnh, thả nổi để giữ sức và gọi trợ giúp. Nếu dòng chảy cuốn ra xa bờ làm sức yếu đi, cố gắng bơi song song với bờ biển để đến chỗ có sóng bạc đầu nhờ sóng đưa vào bờ.
Cách nhận biết dòng chảy xa bờ
Trước khi xuống biển, nên dành khoảng 5-10 phút để nhận dạng dòng chảy trên bờ biển mà bạn sắp xuống tắm nhằm bảo đảm an toàn cho chính bản thân và gia đình. Theo đó, mặt biển ở nơi có dòng chảy xa bờ thường có mầu sậm hơn nơi khác vì nơi đó nước sâu hơn. Mặt nước trước khi xuất hiện dòng chảy xa bờ thường lặng hơn, sóng nhỏ hơn nơi khác, đôi khi có thể thấy các mảnh vỡ hay bọt nước nổi và trôi ra biển.
