Hơn nửa thế kỷ đợi tin
Ông Đạo đi hơn một tháng thì bà Tề sinh cậu con trai Nguyễn Hữu Đoàn. Thế nhưng, chiến tranh kết thúc, đồng đội của chồng nhiều người trở về, còn bà Tề chỉ nhận được giấy báo tử. Ngày bố hy sinh, anh Đoàn quá nhỏ để hiểu được nỗi đau của mẹ. Nhưng khi lớn lên, chứng kiến những năm tháng khắc khoải chờ tin chồng của mẹ, hơn một lần anh Đoàn đi tìm bố nhưng không có kết quả. Anh luôn hứa sẽ cố gắng tìm và đưa bố về quê nhà. Thế nhưng lời hứa ấy đã không thể thành hiện thực khi anh ốm nặng và qua đời vào năm 2015, để lại mẹ già cùng vợ và hai con.
Ở tuổi ngoài 80, chồng và con đều đã mất, bà Tề sống lặng lẽ ở xã
Yên Giả, huyện Quế Võ. Mỗi dịp tháng 7 hay lễ, Tết, nhìn các gia đình quây quần bên nhau, bà lại hy vọng tìm và đón ông về.
Một ngày đầu năm 2021, thông tin từ huyện Quế Võ chuyển về gia đình cho biết, Bộ Chỉ huy quân sự (CHQS) tỉnh Quảng Trị đã tìm được phần mộ của liệt sĩ Nguyễn Hữu Đạo ở nước bạn Lào. Bà Tề như vỡ òa cảm xúc. “Lúc bấy giờ, thông tin được truyền qua rất nhiều người nên chúng tôi chưa chắc chắn lắm vì chiến tranh qua đi đã lâu, địa hình thay đổi nhiều, tìm được liệt sĩ rất khó. Vì vậy tôi đã gọi điện thoại cho Trung tá Trần Hữu Hùng, Trưởng ban Chính sách, Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị để hỏi. Đồng chí Hùng cho biết, ngày 5/1/2021, Đội quy tập hài cốt liệt sĩ (HCLS) 584 - Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị quy tập được hài cốt của bác Đạo tại bản A Xinh Sa Nễ, huyện Mường Noòng, tỉnh Sa Vẳn Na Khẹt, nước CHDCND Lào, lúc đó tôi mới tin là bác tôi đã được tìm thấy”, anh Nguyễn Hữu Nghĩa, cháu liệt sĩ Đạo chia sẻ.
Theo thông tin từ Đội Quy tập HCLS 584 - Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị thì tại bản A Xinh Sa Nễ, Đội đã tìm kiếm và cất bốc được bảy liệt sĩ. Riêng phần mộ liệt sĩ Đạo có tấm bia bằng sắt ghi “Nguyễn Hữu Đạo R5/2”, ngoài ra còn có một số di vật đi kèm như tăng, giày vải, dây điện, súng AK và một cuốc chim đào công sự.
Từ ký hiệu đơn vị R5/2, Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị liên hệ Bộ Tư lệnh Pháo binh tra cứu thông tin liệt sĩ. Sau một ngày, hồ sơ liệt sĩ Nguyễn Hữu Đạo đã có đầy đủ. Ông sinh năm 1940 ở Tân Dân, Quế Võ, Hà Bắc. Nhập ngũ tháng 5/1965, là quân số của đại đội 5, tiểu đoàn 2, Lữ đoàn 675, Bộ Tư lệnh Pháo binh. Ông Đạo hy sinh ngày 26/1/1968 tại Savanakhet, nước CHDCND Lào. Đối chiếu các dữ liệu và xác minh được thân nhân của liệt sĩ là bà Nguyễn Thị Tề, hiện sinh sống tại xã Yên Giả, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh, Phòng Chính trị - Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị đã thông báo cho địa phương.
… Ngày trở về
Kết thúc mùa khô 2020 - 2021, Đội quy tập HCLS 584 - Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị tìm kiếm và cất bốc được 24 liệt sĩ tại địa bàn tỉnh Savanakhet, nước CHDCND Lào. Ngày 5/5/2021, UBND tỉnh Quảng Trị đã tổ chức lễ truy điệu các liệt sĩ tại Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia đường 9. Ông Hoàng Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban chỉ đạo 515 tỉnh Quảng Trị nhấn mạnh: “Chiến tranh đã lùi xa nhưng vẫn còn biết bao người đau đáu khi chưa tìm thấy hài cốt của người thân. Kể từ năm 1993 đến nay, tỉnh đã tổ chức 35 đợt đón nhận hài cốt liệt sĩ hy sinh tại Lào. Sự hy sinh anh dũng của các anh là biểu tượng cao cả của tấm lòng Việt Nam với bè bạn quốc tế, là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng hai nước Việt - Lào”.
Sau lễ truy điệu, tỉnh Quảng Trị tổ chức an táng 23 liệt sĩ chưa đủ thông tin tại Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia đường 9, riêng liệt sĩ Nguyễn Hữu Đạo được Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị tổ chức di chuyển về xã Yên Giải, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh theo nguyện vọng của gia đình.
Trong những tháng ngày qua, liệt sĩ Nguyễn Hữu Đạo đã được trở về với quê nhà Bắc Ninh trong niềm thương yêu vô bờ của người thân, xóm làng và đồng đội… Đặc biệt, trong buổi lễ tiếp nhận hài cốt liệt sĩ Đạo, hình ảnh bà Nguyễn Thị Tề lặng lẽ ngồi trước di ảnh của chồng khiến nhiều người rơi nước mắt. Chỉ những giây phút trùng phùng ngắn ngủi này thôi mà bà đã phải chờ đợi suốt hơn nửa thế kỷ…
Để có sự trở về của liệt sĩ Nguyễn Hữu Đạo, phải có sự chung tay của rất nhiều cơ quan, đơn vị, mà đặc biệt là cán bộ, chiến sĩ Đội quy tập HCLS 584 - Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị. Thượng tá Nguyễn Văn Trọng, Đội trưởng Quy tập HCLS 584 cho biết: “Mùa khô 2020 - 2021, chúng tôi đã tìm kiếm và quy tập được 24 liệt sĩ, trong đó có bảy liệt sĩ được tìm thấy ở tọa độ 48Q (UTM) 06-70125-18 26033 thuộc bản A Xinh Sa Nễ, huyện Mường Noòng, tỉnh Sa Vẳn Na Khẹt, nước CHDCND Lào. Trong đó 3/7 liệt sĩ có bia mộ khắc tên và ký hiệu đơn vị. Tuy nhiên, chỉ duy nhất liệt sĩ Đạo có bia bên trong phần mộ nên được tổ chức di chuyển về quê nhà Bắc Ninh theo Nghị định 31, Thông tư 214 của Bộ Quốc phòng về việc bàn giao HCLS có tên. Hai liệt sĩ còn lại chúng tôi đều đã xác định được thân nhân nhưng do bia không ở cùng phần mộ nên phải chờ kết quả giám định ADN rồi mới bàn giao cho gia đình”.
